تکتم جاوید | شهرآرانیوز؛ مدت‌ها پس از همه گیری ویروس کرونا و با ساخت واکسن ها، مراکز تجمیعی، سیار و حتی ۲۴ ساعته واکسیناسیون ایجاد شدند تا سرعت تزریق و ایمنی جمعی را افزایش دهند. همانی که تنها امید بازماندگان این بیماری بود یا بیماران بدحال.
پس از تزریق دز اول و دوم صحبت از دز سوم هم به میان آمد که هم زمان با ورود سویه‌های جدید، نگرانی‌ها را درباره افزایش مبتلایان و بازگشت به شرایط بحرانی گذشته، افزایش می‌داد. عده ای، اما به دلایلی برای تزریق دز دوم یا سوم تعلل می‌کنند؛ دلایلی همچون نبود واکسن موردنظرشان در پایگاه‌ها یا کافی بودن تزریق همان دو دز. واکنش متخصصان حوزه بهداشت و درمان در این باره، اما هشدار‌هایی است که از کاهش سطح ایمنی بدن می‌گوید که به ویژه جان بیماران خاص و سالمندان را در خطر جدی قرار می‌دهد و توصیه شان به تزریق دز سوم واکسن است؛ از هرنوعی که در دسترس باشد.
همان تعدادی داخل می‌آیند که صندلی‌های داخل سالن را پر کنند و کمی بعد نوبت تزریق واکسنشان شود. خبری از ازدحام چند ماه پیش نیست. میان دز دوم و سومی‌ها گاهی یک دز اولی هم پیدا می‌شود. حالا دیگر همه از آدرس و وضعیت مراکز تزریق واکسن خبر دارند و برای تزریق دز‌های بعدی خودشان پیگیرند؛ برخی، اما چنین نیستند. مثل مهدیه که از جلوی مرکز تزریق اباعبدا... الحسین در بولوار معلم می‌گذرد، اما دلیلی برای ورود و تزریق دز دوم و سوم واکسنش ندارد. او دز اول واکسن را همان شهریورماه که قرار بود دانشگاه‌ها حضوری شوند تزریق کرده، اما هنوز هم کلاس‌ها و هم امتحاناتش مجازی هستند.
او اصراری به تزریق دز دوم و سوم ندارد و دلیل می‌آورد: من صبح تا شب در خانه هستم. جایی را ندارم که مهمانی بروم و خریدهایم اغلب اینترنتی است. با این شرایط فکر می‌کنم دلیلی برای تزریق دز‌های بعدی وجود ندارد. اگر دانشگاه حضوری شود، حتما بعدی‌ها را تزریق می‌کنم.
او، اما مدت زمان مشخص فاصله بین واکسن‌ها را نادیده گرفته است. اینکه پس از مدت مقرر همان واکسن قبلی هم بی اثر خواهد شد و بازهم سلامتی خود و خانواده اش در معرض تهدید قرار می‌گیرد.
الیاس محمدی هم با وجود اینکه دیدگاه دیگری دارد و به شدت موافق واکسن است، هنوز دز سوم را دریافت نکرده است. او می‌گوید: از ابتدای ورود واکسن‌ها به شدت برای تزریق مؤثرترین نوع آن تحقیق کردم و بالاخره آسترازنکا زدم، اما چند بار که برای تزریق دز سوم رفتم مرکز بهداشت از نبود آن گفت و واکسن‌های دیگری را توصیه کرد که من نزدم و برگشتم.
او ادامه می‌دهد: منتظر مانده ام تا همان آسترازنکا را تزریق کنم. هرچند که زمان زیادی از مهلت نوبت تزریقم باقی نمانده است.
چند نفر دیگر را مثل الیاس می‌شناسم که اصرار به تزریق یک نوع خاص واکسن دارند و راضی نمی‌شوند دو نوع واکسن را وارد بدن خود کنند، برخی هم از آن‌ها البته تزریق دز سوم را چندان مهم نمی‌دانند. آیا واقعا تزریق دز سوم واکسن بی اهمیت است؟
ویروس کرونا اگرچه قرن هاست در طبیعت وجود دارد، اما مواجهه با کووید ۱۹ آن، همه دنیا را با حجم مبتلایان و مرگ ومیرهایش غافلگیر کرد. یافته‌ها بر روی این بیماری همچنان ادامه دارد و هر روز ابعاد تازه‌ای را نمایان می‌کند. همان‌ها که دلیل تزریق دز سوم یا یادآور واکسن شده اند. این مطالعات نشان داده است چهار تا شش ماه پس از دریافت دز دوم واکسن، ایمنی بدن به شدت کاهش می‌یابد و تزریق دز سوم می‌تواند میزان آنتی بادی‌ها را ۷۰ تا ۸۰ درصد افزایش دهد. متخصصان معتقدند با یک نوبت ابتلا به بیماری و دریافت دو نوبت واکسن همچنان نیازمند تقویت سیستم ایمنی هستیم.
از سوی دیگر درحالی که برخی تصور می‌کردند تزریق دز سوم تنها برای دریافت کنندگان سینوفارم است، تزریق دز سوم برای واکسن‌های آمریکایی هم توصیه شده و تنها تفاوت در فاصله زمانی بین دریافت دز دوم و سوم است. بااین همه گفته می‌شود اختلاف چندانی در مدت زمان کم شدن اثربخشی آن‌ها وجود ندارد.
نوشته‌ها و اظهارنظر‌هایی که در سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی می‌خوانیم و می‌شنویم همگی به اندازه نظرات متخصصان کارشناسی نیست. برای همین توضیحات دکتر محمدحسن اعلمی، فوق تخصص بیماری‌های عفونی کودکان، درباره دز سوم واکسن را هم ضمیمه این گزارش کرده ایم. وی درباره دلیل تکرار شدن واکسن یادآور بیماری کرونا موضوع را به پایه ساخت واکسن‌ها مرتبط می‌داند و می‌گوید: به طورکلی واکسن‌ها یا از ویروس فعال ساخته می‌شوند با اثر دائمی یا از ویروس به اصطلاح کشته شده که نیاز به دز یادآور دارند. درباره کرونا استفاده از ویروس فعال خطرناک است و همه واکسن‌ها یا ویروس کشته شده هستند یا ژنوم بخشی از ویروس.
«همین دلیل باعث می‌شود که اثربخشی واکسن‌ها زمان مشخصی داشته باشد و دز‌های بعدی تکرار شود.» وی با این توضیح ادامه می‌دهد: واکسن‌های بیماری‌های دیگری هم هستند که باید برای مدت مشخصی تکرار شوند؛ همچون واکسن کزاز که ۱۰ سال یک بار تکرار می‌شود و این ماجرا فقط به کرونا اختصاص ندارد و شاید لازم باشد دز‌های چهارم و پنجم هم تزریق شود.
این متخصص عفونی نهایت فاصله بین دز دوم و سوم را ۶ ماه می‌داند که باید دز یادآور تزریق شود: این تزریق به ویژه برای بزرگ سالان که خطر مرگ ومیر در آن‌ها زیاد است، بسیار ضروری است. مسئله فقط مرگ بیماران نیست، بلکه عوارض این بیماری هم گاه کیفیت زندگی افراد را به شدت تنزل می‌دهد.
دکتر اعلمی درباره انتخاب دز سوم واکسن به آخرین توصیه‌های جهانی اشاره می‌کند که می‌گوید: دز اول و دوم بهتر است یک نوع ثابت باشد، اما برای دز سوم توصیه شده از نوع دیگری استفاده کنید. به عنوان مثال اگر دز اول و دوم را سینوفارم تزریق کرده اید که ویروس کشته شده است بهتر است دز سوم را پاستوکووک تزریق کنید که ژنوم است. تفاوت واکسن‌ها با عملکرد متفاوت برای تقویت ایمنی بدن مؤثرتر خواهد بود.
به گفته او تاکنون عوارضی همچون دیابت، بیماری‌های قلبی، سکته‌های مغزی، آسم و درگیری‌های ریوی از شایع‌ترین اثرات بهبودیافتگان این بیماری است.
این متخصص همچنین به یافته دیگری اشاره می‌کند و یادآور می‌شود: آخرین تحقیقات نشان داده است که ابتلا به بیماری کرونا معادل تزریق یک دز واکسن است و ایمنی محدودی دارد، پس ابتلا به بیماری دلیل خوبی برای به تعویق انداختن تزریق واکسن نیست.
ازآنجاکه یکی از نگرانی‌های شهروندان کمبود واکسن هاست، نیاز بود که کم وکیف آن را از مقام مسئولش جویا شویم. گفته‌های دکتر سعید فردین فر، مدیر پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های دانشگاه علوم پزشکی مشهد، حاکی از این است که شاید فاصله‌ای میان ورود برخی واکسن‌ها باشد، اما تقریبا همگی به اندازه کافی در دسترس هستند.
وی توضیح می‌دهد: همه واکسن‌ها در مراکز موجود است، اما برخی اصرار به تزریق واکسن خاصی دارند، درحالی که اولویت با کسانی است که دز اول یا دوم از همان واکسن را دریافت کرده اند. درعین حال واکسنی مانند آسترازنکا که متقاضیان خاصی دارد نیز در دوره‌هایی به تناوب وارد می‌شود.
دکتر فردین فر به آمار پوشش واکسیناسیون در مناطق تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد هم اشاره می‌کند: درصد پوشش دز اول واکسن ۸۱/۹۳، دز دوم ۱۹/ ۸۰ و دز سوم ۰۲/۱۷ درصد است که این کاهش یکی به دلیل مدت زمان کوتاه شروع واکسیناسیون و دیگری عدم تزریق برای زیر ۱۲ ساله هاست.
تعداد مراکز تفاوتی نکرده، مراکز تجمیعی گسترش پیدا کرده است و واکسیناسیون اتوبوسی، سیار و درب منازل برای افراد خاص و ناتوان هنوز ادامه دارد. همچنین برای گروه‌های شغلی مانند شهرک صنعتی تیم مستقر داریم.
وی تنها مواردی را که می‌تواند مانع شیوع بیماری شود واکسیناسیون و رعایت فاصله اجتماعی اعلام می‌کند و ادامه می‌دهد: یکی از اهداف تزریق واکسن، قطع زنجیره انتقال ویروس است و با واردکردن واکسن و قراردادن تیم‌های ثابت و سیار در مناطق مختلف در حال تلاشیم که پوشش واکسیناسیون را کامل کنیم.
مدیر پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های دانشگاه علوم پزشکی مشهد درعین حال هشدار می‌دهد: اینکه عده‌ای به دلایل مختلف تمایلی به تزریق واکسن ندارند، می‌تواند امکان انتقال بیماری به دیگران به خصوص بیماران، سالمندان یا مادران باردار را افزایش دهد. افرادی که دز سوم را تزریق نکرده اند نه تنها خود در معرض خطرند، بلکه می‌توانند موجب تشدید زنجیره شیوع این بیماری در سطح جامعه شوند. اگر افراد از واکسیناسیون امتناع کنند، دوباره شاهد گسترش شیوع ویروس کرونا در سطح جامعه خواهیم بود.