پس از تزریق واکسن اسپایکوژن، پروتئین نوترکیب Spike در بدن توسط انواعی از سلول‌های ایمنی به نام سلول‌های عرضه‌کننده آنتی‌ژن (antigen-presenting cells) جمع‌آوری می‌شود. در قدم بعدی، این سلول‌ها بخش‌هایی از پروتئین Spike را در سطح خود نمایان می‌کنند. با قرارگرفتن بخش‌هایی از پروتئین Spike در سطح سلول‌های عرضه‌کننده آنتی‌ژن، این پروتئین توسط سلول‌های دیگری از سیستم ایمنی به نام سلول‌های T کمک‌کننده (helper T cells) شناسایی می‌شود.
فعال‌شدن سلول‌های T کمک‌کننده باعث فراخوانی بخش‌های مختلف سیستم ایمنی برای مقابله می‌شود. در ادامه، سلول‌های T کمک‌کننده، سلول‌های دیگری را در سیستم ایمنی به نام سلول‌های B و T فعال می‌کنند. سلول‌های B توانایی تولید پادتن (آنتی‌بادی) علیه پروتئین Spike را خواهند داشت و همچنین سلول‌های T از مکانیزم‌های دیگری باعث ایجاد ایمنی در برابر ویروس خواهند شد.
بعد از تزریق واکسن کرونا اگر ویروس به بدن فرد واکسینه وارد شود، سیستم ایمنی بدن به سرعت فعال شده و با ترشح پادتن و غیرفعال کردن سلول‌های آلوده به ویروس، از گسترش آن در بدن جلوگیری می‌کند.
دکتر پیام طبرسی، نماینده واکسن اسپایکوژن پیشتر در همایش "نتایج مطالعات واکسن‌های ایرانی کووید-۱۹" که (یکشنبه، ۳۰ آبان) توسط معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت برگزار شده بود، در خصوص این واکسن گفته بود: واکسن اسپایکوژن یک واکسن نوترکیب است که توسط شرکت سیناژن با همکاری شرکت وکسین استرالیا طراحی شده است. واکسن از یک پروتئین نوترکیب و از دو ادجوانت استفاده می‌کند. مطالعه پیش‌بالینی این واکسن که در استرالیا انجام شده، در نشریه vaccine منتشر شده است.
وی افزود: فاز دو این مطالعه در ایران انجام شد، یک مطالعه دو سو کور بود که به یک گروه از افراد واکسن اسپایکوژن و به یک گروه دیگر دارونما یا نرمال سالین تزریق شد. دو دوز واکسن ۲۵ میکروگرم به فاصله ۲۱ یک روز تزریق شد و ۴۰۰ نفر در مطالعه قرار گرفتند.
عوارض جانبی شایع واکسن کرونای اسپایکوژن
طبرسی در مورد عوارض این واکسن گفت: عوارض عمده‌ای در فاز دو و سه این واکسن ندیدیم. عوارض کلی درد در محل تزریق، خستگی و ... بود و واکنش شدیدی دیده نشد. مشخصات این واکسن این بود که بین بیماران سرونگاتیو و سروپوزتیو انجام شد. همچنین با کلیه افراد شرکت‌کننده هر روز تماس گرفته شد و کلیه اطلاعات ثبت شده و همین باعث شده اطلاعات ارزشمندی در مورد این واکسن جمع‌آوری شود.
وی در خصوص فاز سه مطالعات این واکسن توضیح داد: در فاز سه ۱۶ هزار و ۸۷۶ نفر شرکت کردند. نسبت افرادی که واکسن تزریق کردند به گروه پلاسبو، سه به یک بود. در حال حاضر تزریق‌ها انجام شده و الان دو ماه بعد از تزریق دوم آخرین فرد هستیم. گزارش میانی این مطالعه به صورت Interim analysis به سازمان غذا و دارو ارائه شد و مجوز اضطراری آن گرفته شد. این گزارش بر مبنای آنالیز ۱۲ هزار نفر بوده که دو هزار و ۲۴۶ نفر در گروه واکسن اسپایکوژن و ۳ هزار و ۱۴ نفر در گروه واکسن نما بودند. از این تعداد در گروه اسپایکوژن ۵۲ نفر دچار کووید-۱۹ علامت‌دار شدند و از گروه واکسن‌نما ۴۴ نفر دچار بیماری شدند.
میزان اثرگذاری عمومی واکسن کرونای اسپایکوژن
طبرسی اثربخشی این واکسن را حدود ۶۰.۳ درصد برای پیشگیری از بیماری خفیف و متوسط کووید عنوان کرد و گفت: تا آخرین بررسی‌ها که یک ماه پیش بوده، ما هیچ مورد کووید شدید و مرگ نداشتیم. خوشبختانه از یک ماه پیش تا الان هم مرگی گزارش نشده ولی موارد کووید شدید بوده که در آنالیزهای نهایی گزارش خواهد شد.
وی افزود: این واکسن حدود ۶۰ درصد اثربخشی در برابر کووید داشته است. اثربخشی‌ها متفاوت گزارش شده است مثلا برای فایزر هم در ابتدا ۹۵ درصد گزارش کردند برای ویروس گونه ووهان و آلفا ولی الان در مقابل با موج دلتا اثربخشی حدود ۴۰ تا ۶۰ درصد شده است. ما تمام موارد را در آزمایشگاه مرکزی ویروس‌شناسی چک کردیم و مشاهده کردیم که تمامی موارد تا الان ویروس دلتا بوده و ما این میزان اثربخشی را بر روی ویروس دلتا عنوان می‌کنیم.
طبرسی در مورد ادامه مطالعه توضیح داد: مطالعه در حال پیشرفت است و آخر همین ماه به پایان می‌رسد و اطلاعات نهایی برای دو ماه پس از تزریق را به سازمان غذا و دارو ارائه خواهیم داد.
وی عنوان کرد که دو مورد مرگ مشاهده کردیم که یکی پس از تزریق دوز اول بوده و یکی دیگر ربطی به واکسن و کرونا نداشته است.
طبرسی در مورد مقالات منتشر شده از این مطالعات گفت: مقاله فاز یک در استرالیا در حال پیگیری و انتشار است. فاز دو را نیز پس از ادغام اطلاعات سلولی به زودی منتشر خواهیم کرد.
وی در پاسخ به سوال دکتر نجفی در مورد اقدامات انجام شده برای وارد کردن واکسن اسپایکوژن در لیست واکسن‌های WHO عنوان کرد که اقدامات اولیه برای این کار انجام شده ولی از آن‌جا که باید اطلاعات کامل شود، باید مورد بررسی بیشتر قرار گیرد.
منبع: ایسنا/spikogen