زهرا شریعتی | شهرآرانیوز؛ نقش بی‌بدیل تعلیم و تعلم در توسعه و ترویج همه امور و به‌ویژه مقوله‌های فرهنگی بر کسی پوشیده نیست. علوم و فنون قرآنی نیز از این قاعده مستثنا نیست و ارائه آموزش‌های تخصصی، از سطوح مقدماتی تا عالی، از عوامل مؤثر در نشر و فرهنگ‌سازی معارف قرآنی به شمار می‌رود. اهمیت این امر زمانی دوچندان می‌شود که گستره نشر به مرز‌های یک محله، شهر یا کشور محدود نباشد و توسعه بین‌المللی مدنظر باشد. مانند شهر مشهد که انتظار می‌رود به‌عنوان کلان‌شهر مذهبی و باتوجه به پیشینه غنی قرآنی، از پیشتازان ترویج معارف راه‌گشای قرآن کریم در سطح جهان باشد.
در این‌باره، در گزارش پیش رو ضمن گفتگو با مهدی شیخ، از استعداد‌های جوان قرآنی مشهد با سابقه بیش از دو دهه قرائت، تدریس و فعالیت قرآنی در دانشگاه‌ها، مدارس و مساجد، مروری می‌کنیم بر عوامل زمینه‌ساز رشد جایگاه قرآنی مشهد با تأکید بر مؤلفه‌های علمی و دانشگاهی.
به باور وی، با عنایت به وجود حرم مطهر رضوی و مذهبی‌بودن اقشار مردم شهر مشهد، این شهر از دیرباز کانون علاقه‌مندان قرآنی بوده است. با این حال، پس از پیروزی انقلاب اسلامی و اهمیت‌یافتن ویژه مباحث دینی و قرآنی، شکوفایی استعداد‌های قرآنی در مشهد شتاب بیشتر و باکیفیت‌تری به خود گرفت، تا آنجا که در دهه شصت حضور قاریان مصری در مشهد با تلاوت‌های هنرمندانه و پرشورشان و در پی آن، رشد ویژه استعداد‌های قرآنی شهر را در زمینه تلاوت و حفظ و نیز در زمینه‌های علمی و تفسیری شاهد بودیم. به عبارت دیگر، مشهدمقدس خود پرورش‌دهنده شخصیت‌های طراز اول قرآنی در کشور و استادان به‌نامی مانند آقایان علمی، فاطمی، پناهی، شاکرنژاد، حاجی‌حسنی‌کارگر و... در سال‌های متمادی پس از انقلاب اسلامی بوده است.
شیخ در ادامه وفور کمی و کیفی جلسات قرآنی را از زیرساخت‌هایی معرفی می‌کند که در کنار مضجع مطهر امام هشتم (ع) کمک شایانی به کشف و شکوفایی استعداد‌های قرآنی کرده است: این جلسات قرآنی پرشور که اکنون هم به‌صورت حرفه‌ای برای خردسالان تا بزرگ‌سالان ادامه دارد، با حضور استادان مطرح و توانمند در مسجد کرامت، حسینیه خیاط‌ها و دیگر مکان‌ها برگزار می‌شد.
افزون بر این، پس از انقلاب اسلامی نیز دانشگاه علوم قرآن و حدیث، حوزه علمیه، کانون‌ها و مجامعی مانند جامعه قاریان قرآن، مهدالرضا (ع)، برخی مدارس تخصصی با محوریت مفاهیم و تفسیر قرآن و دیگر ساختار‌های مشابه، نقش بسزایی در راستای کشف و شکوفایی استعداد‌های قرآنی بانوان و آقایان علاقه‌مند داشته‌اند؛ هرچند در این میان نباید از تأثیر حرکت‌های خودجوش مردمی و برپایی جلسات قرآنی در منازل غافل بود.
به گفته شیخ، حضور استادان و قاریان طراز اول جهان اسلام مانند شحات محمد انور، ابوالعینین شعیشع، احمد نعینع، راغب مصطفی غلوش، محمود صدیق منشاوی، عبدالفتاح طاروتی، طبلاوی و... در محافل انس با قرآن و شب‌های قرآنی، از دیگر جاذبه‌های قرآنی مشهد به‌ویژه در دهه‌های شصت، هفتاد و هشتاد است که با استقبال گسترده و بی‌نظیر عاشقان قرآن همراه می‌شد، به‌حدی‌که در بسیاری از این مراسم‌ها، مردم مجبور می‌شدند به‌دلیل ازدحام جمعیت، به حالت ایستاده از حضور این قاریان بهره ببرند. مجموعه این شاخص‌ها سبب شده است تا مشهدالرضا (ع) همواره به‌عنوان ظرفیت قرآنی منحصربه‌فرد، مورد توجه خاص جهان اسلام باشد و قاریان و حافظان مشهد به‌عنوان نخبگان و سفیران قرآنی به کشور‌های مختلف دعوت شوند.
این فعال قرآنی در تبیین ظرفیت برنامه‌های قرآنی برای تقویت روابط و حل مسائل کشور‌های اسلامی، می‌گوید: تبادلاتی که در سفر چهره‌های قرآنی ایران به دیگر کشور‌ها و چهره‌های جهان اسلام به ایران در سطوح مختلف ازجمله انتقال تجارب و راه‌حل برون‌رفت از مشکلات و مسائل جهان اسلام صورت می‌پذیرد، می‌تواند راه‌گشای بسیاری از مسائل مبتلابه کشور‌های مسلمان و نیز موازنه علمی و تجربی فعالان قرآنی باشد.
به‌عنوان نمونه، گردهمایی افراد شاخص قرآنی جهان اسلام در کنفرانس‌ها یا مسابقات بین‌المللی و نیز دیدار این عزیزان با رهبر معظم انقلاب اسلامی (که از آن به‌عنوان خاطره‌انگیزترین و پربارترین محافل یاد می‌کنند)، زمینه‌ساز نزدیکی هرچه بیشتر مذاهب اسلامی و تحکیم پیوند اتحاد مسلمانان است. از سوی دیگر زبان قرآن به‌عنوان یکی از عوامل مشترک میان دانشجویان، استادان و چهره‌های قرآنی ایرانی و غیرایرانی، آن‌ها را دور هم جمع کرده است و تقریب و تبادلات فرهنگی خوبی را رقم می‌زند.
او در پایان یکی از موانع پیشرفت عرصه‌های قرآنی به‌ویژه در سطح بین‌الملل را نبود سازوکار و برنامه‌ای جامع برای حمایت از فعالان این عرصه معرفی و تصریح می‌کند: این مسئله به مشهد محدود نیست و معضلی ملی است. در ایران اوضاع به‌گونه‌ای است که جامعه قرآنی هرچقدر هم در رشته‌های مختلف قرآنی خوش بدرخشد و به قله‌های رفیع دست یابد، درنهایت ناگزیر از تمرکز بر امرار معاش و فاصله‌گیری ناخودآگاه از قرآن است.
این درحالی است که فعالان قرآنی در برخی کشور‌های جهان اسلام، پس از سطح‌بندی، مورد حمایت مادی و معنوی دولت قرار می‌گیرند و از لحاظ فرهنگ اجتماعی نیز از جایگاه ویژه و تخصصی برخوردار هستند که به نوبه خود سهم شایان توجهی در شکوفایی مطلوب ظرفیت‌های قرآنی و تمرکز فعالان این عرصه بر رشد و ارتقای نقش‌آفرینی‌های فراملی دارد.