الهام مهدیزاده | شهرآرانیوز؛ بخش عمده پاسخ‌های رئیس کمیسیون ویژه سامان‌دهی حاشیه شهر مشهد بر محور اولویت یافتن این مناطق استوار است. اینکه اهتمام اعضای شورا و مدیریت شهری بر این است که با توجه ویژه به مشکلات و نارسایی‌های حاشیه مشهد در حوزه تفریح و فضای سبز پارکی، آن را برطرف کنند.
البته نکته‌ای نیز میان گفته‌های این عضو شورای ششم گنجانده شده و آن هم توجه به شکل‌گیری این بافت‌هاست؛ بافت‌هایی که به گفته او بخشی از آن حاصل سودجویی افراد، فروش زمین‌های کشاورزی و تبدیل آن به بافت‌های خرد مسکونی است. در پایه همین سودجویی‌ها، کاربری‌هایی مانند ضرورت فضای سبز و ... نادیده گرفته یا به نفع کاربری مسکونی حذف شده است.
از بارزترین شاخصه‌های مناطق حاشیه شهر و کم‌برخوردار جدا از ریزدانگی، ناپایداری و نفوذ‌ناپذیری کمبود سرانه‌های خدماتی است که به تناسب سایر مناطق و محدوده‌های شهر مشهد مشهود است.
ششمین مدیریت شهری سعی می‌کند از طریق تغییر شیب خدمات به سوی مناطق کم‌برخوردار و حاشیه این فاصله‌ها را کمتر کند. فضای سبز یکی از وظایف مدیریت شهری است.
آمار و سرانه‌های موجود مؤید آن است که مناطق یک الی ۶ و منطقه ۱۰ نسبت به سایر مناطق دارای کمبود سرانه فضای سبز است. در میان این مناطق، بخش‌هایی از مناطق ۲ الی ۶ در حاشیه شهر قرار گرفته‌اند. نگاه مدیریت شهری در بودجه و در برنامه عملیاتی معطوف به این مناطق است.
در بودجه ۱۴۰۱ شهرداری مشهد مبلغ ۴۲۴میلیارد تومان برای افزایش سرانه‌های فضای سبز شهر مشهد تصویب شد. حدود ۱۷۸میلیارد تومان است برای افزایش سرانه‌های فضای سبز و پارکی مناطق حاشیه شهر در نظر گرفته شده است.
نکته دیگر آنکه، شهرداری مشهد وظیفه قانونی برای ساخت فرهنگ‌سرا و مرکز فرهنگی، قرائت‌خانه، سالن ورزشی سرپوشیده و زمین ورزشی روباز ندارد؛ با‌این‌حال و به علت کم‌کاری سایر دستگاه‌های دارای وظیفه، شهرداری مشهد در سال‌های گذشته اقدام به ساخت این مراکز کرد تا بتواند گوشه‌ای از کمبود‌های شهر مشهد را کاهش دهد.
باوجود تمام این اقدامات، در بین مناطق حاشیه شهر، مناطق ۳ و ۴ به نسبت سایر مناطق از سرانه‌های تفریحی و فرهنگی کمتری برخوردارند. سعیمان این است که سال‌های آتی این سرانه‌ها تغییرات چشمگیری پیدا کنند.
اصولا تفاوت مناطق حاشیه شهر با سایر محلات شهر مشهد ناشی از پیشی گرفتن شهرنشینی از شهرسازی است؛ به‌عبارت‌دیگر محلات حاشیه شهر به دور از نظارت شهرداری‌ها و سایر دستگاه‌های نظارتی و نیز بدون مجوز‌های لازم و رعایت مقررات شهرسازی ساخته شده‌اند. در این مناطق زمین‌های بزرگ که غالبا زمین‌های کشاروزی و بایر بودند توسط بزرگ‌مالکان و با همکاری بنگاه‌های غیرمجاز به‌صورت غیرقانونی و غیر‌اصولی و بدون رعایت اصول شهرسازی تفکیک و به افراد مختلف فروخته می‌شوند.
زمانی که این بافت‌ها شکل می‌گیرند معضلات متعدد آن‌ها ظاهر می‌شوند. در مشهد قسمت اعظم بافت‌هایی که اکنون ما به عنوان حاشیه شهر قلمدادشان می‌کنیم در اطراف بافت‌های روستایی و به دور از نظارت فرمانداری، بخشداری و دهیاری در حریم شهر مشهد رشد یافته‌اند و بعد از مدتی به شهر مشهد متصل شده‌اند. برخی دیگر از این بافت‌ها نیز ناشی از تفکیک غیرمجاز تعاونی‌های مسکن دولتی بودند که بدون مجوز و غیرقانونی اقدام به ساخت‌وساز و فروش غیررسمی این بافت‌ها کردند. برخی دیگر هم در زمین‌های وقفی شکل گرفتند.
خلأ نظارت نهاد‌های متولی باعث شد که این بافت‌ها مورد سوء‌استفاده افراد سودجو قرار بگیرند و در گذر زمان به افراد دیگر فروخته شوند. در جریان این ساخت‌وساز‌های غیرمجاز همه سرانه‌های خدماتی به نفع سکونت حذف شد و اکنون با چیزی که در اطراف شهر مشاهده می‌کنید روبه‌رو هستیم؛ یعنی رشد ساختمان‌های چند طبقه بدون کوچک‌ترین فضایی برای گذران اوقات فراغت.
خوشبختانه این شورا از ابتدای دوره با درک این مهم و برای رفع مشکلات مردم حاشیه شهر سعی کرده است در تعریف پروژه‌ها نگاه ویژه‌تری به حاشیه شهر داشته باشد. از اقدامات این شورا برای افزایش حساسیت و پیگیری برای ارتقای سرانه‌های ورزشی و تفریحی در حاشیه شهر، تأسیس کمیسیونی با عنوان ورزش و جوانان است. این کمیسیون سعی دارد با سیاست‌گذاری و هم‌افزایی بین دستگاهی باری را از روی دوش مردم حاشیه شهر بردارد.
کمیسیون حاشیه شهر با تدوین مجموعه سیاست‌های مختلف در حوزه‌های تخصصی مرتبط سعی کرده است بودجه و برنامه عملیاتی شهرداری مشهد را به سمت‌وسوی افزایش سرانه‌های خدماتی، تفریحی و ورزشی حاشیه شهر هدایت کند، از جمله این سیاست‌ها می‌توان به سیاست‌های زیر اشاره کرد که در مصوبه سیاست‌های شورا به شهرداری مشهد ابلاغ شده است:
توسعه زیرساخت‌های ورزش همگانی؛ تأمین حق دسترسی و برخورداری مطلوب از امکانات و خدمات شهری برای بانوان و کودکان؛ دسترس‌پذیری متوازن و حداکثری، با رویکرد عدالت‌محوری و با اولویت حاشیه شهر؛ توزیع عادلانه و متوازن خدمات شهری و ایجاد شیب مثبت به سمت حاشیه شهر، با تأکید بر فضا‌های عمومی؛ توسعه و تأمین فضا‌های سبز عمومی و فراغتی در مقیاس شهری، منطقه‌ای و محلی.
مجموعه‌های مختلفی در حوزه ورزش در حاشیه شهر مشهد در حال فعالیت هستند که می‌توان به شهرداری، آستان‌قدس، سپاه، آموزش‌و‌پرورش و البته اداره‌کل ورزش‌و‌جوانان و... اشاره کرد. متأسفانه این مجموعه‌ها با کمترین هماهنگی با یکدیگر سعی در خدمت‌رسانی به مردم عزیز در حاشیه شهر دارند. بی‌شک هماهنگی و هم‌افزایی این دستگاه‌ها و نیز استفاده از ظرفیت‌های هر نهاد می‌تواند به بهترین نحوه به مدیریت منابع و بهره‌وری حداکثری کمک کند و استعداد‌های ورزشی این محدوده از شهر را به‌خوبی شناسایی کند و پرورش دهد.
شورای اسلامی شهر مشهد مقدس برای افزایش توانمندی ساکنان مردم حاشیه شهر از طریق کاهش هزینه‌های ساکنان این بافت‌ها اقدام‌های متعددی انجام داده است، از‌آن‌جمله می‌توان به تخفیف‌های دوبرابری پروانه و پایان‌کار در حاشیه شهر نسبت به سایر مناطق شهر مشهد، تصویب بسته‌های تشویقی برای رونق ساخت‌وساز در حاشیه شهر و از همه مهم‌تر هدایت بودجه‌های شهرداری به‌نفع مردم حاشیه شهر اشاره کرد. با این اقدامات در آینده نزدیک شاهد ارتقای وضعیت کالبدی و اقتصادی این مناطق حاشیه شهر خواهیم بود.