محمد کاملان | شهرآرانیوز؛ کلنگ طرح نوسازی بافت اطراف حرم امام‌رضا (ع) که به زمین خورد، اهالی قدیمی منطقه ثامن مجبور به کوچ از این بافت شدند؛ چون خانه‌هایشان به قول معروف در طرح قرار گرفته بود و باید تخریب می‌شد تا به جای آن هتل، زائرسرا، خیابان و... ساخته شود. این جابه‌جایی اجباری تا آنجا ادامه پیدا کرد که جمعیت ۷۰هزارنفری بافت ثامن در زمان آغاز طرح در سال ۱۳۷۸، امروز به حدود ۱۰ هزارنفر برسد و نه تنها بافت اطراف حرم رضوی تقریبا از ساکنان بومی‌اش خالی شود، بلکه هویت این محدوده تاریخی و ارزشمند هم لطمه‌ای اساسی بخورد.
اما حالا و پس از حدود سه دهه مدیران وزارت راه و شهرسازی بالاخره به اشتباهات و تصمیم‌گیری‌های غلط قبلی خودشان در قبال منطقه ثامن پی بردند و برای همین هم در گام اول طرح موسوم به «طاش» لغو شد و آن را با طرح «حریم رضوی» که با هدف بازگشت دوباره مردم و زندگی در بافت اطراف حرم تهیه شده بود جایگزین کردند در این میان گام دوم، وام نوسازی مسکن در این بافت از ۱۴۰میلیون تومان به ۶۰۰میلیون تومان افزایش پیدا کرده تا ساکنان قدیمی مجاور حرم مطهر امام رضا (ع) به بازگشت دوباره به بافت منطقه ثامن ترغیب شوند؛ موضوعی که حدود یک ماه پیش در گزارشی با عنوان «تسهیلات ۶۰۰میلیون تومانی برای مهاجرت معکوس مجاوران بارگاه رضوی» به برخی از ابعاد آن پرداختیم. با این حال با توجه به اینکه از زمان ابلاغ این وام تاکنون مشهدیها آن چنان که باید و شاید به این تسهیلات اقبالی نشان نداده‌اند، کم و کیف بیشتری از این تسهیلات را جویا شدیم تا علاوه بر اطلاع‌رسانی این فرصت مناسب برای احیای بافت اطراف حرم رضوی مانع از فرصت سوزی دیگر برای تحول در این بافت شویم.
تقریبا دو دهه پس از اجرای طرح موسوم به طاش در اطراف حرم امام رضا (ع) و بازنگری‌های متعددی که روی آن صورت گرفت بالاخره متوقف شد و طرح جدید دیگری با نام حریم رضوی که فرایند تهیه آن از سال ۱۳۹۸ شروع شده بود، در بهمن ۹۸ تصویب و در سال ۱۴۰۰ هم برای اجرا به شهرداری ابلاغ شد.
اما یکی از اهداف طرح جدید حضور دوباره مردم مشهد و اهالی قدیمی بافت اطراف حرم در این منطقه بود و به‌همین‌دلیل ۳هزار پلاک که باید خریداری می‌شدند از تملک اجباری خارج شدند و نوسازی خانه‌ها و پلاک‌های باقی‌مانده هم با همراهی مردم آغاز شد. از آن طرف هم صندوق توسعه حرم‌های مطهر از ابتدای فروردین‌ماه ۱۴۰۱ اعلام کرد که تسهیلات نوسازی برای هزار هکتار بافت اطراف چهار حرم مطهر امام‌رضا (ع)، حضرت معصومه (س)، عبدالعظیم حسنی (ع) و شاه‌چراغ (ع) به ۶۰۰میلیون تومان افزایش پیدا می‌کند تا شرایط برای تثبیت و بهسازی پلاک‌های موجود و ماندگاری مردم در این مناطق به‌ویژه بافت اطراف حرم امام‌هشتم (ع) فراهم شود. هرچند که دست‌کم هنوز در مشهد از این وام ششصدمیلیونی استقبال چندانی نشده است.
عضو هیئت‌مدیره صندوق توسعه حرم‌های مطهر در گفتگو با شهرآرا با بیان اینکه این صندوق به سقف وام دولت برای بافت‌های فرسوده ۲۰۰میلیون تومان اضافه کرده است گفت: دولت امسال برای نوسازی بافت‌های فرسوده ۴۰۰میلیون تومان وام در نظر گرفته است که ما در صندوق توسعه حرم‌های مطهر برای مناطق مجاور چهار حرم مطهر سقف این وام را به ۶۰۰ میلیون تومان افزایش دادیم تا ماندگاری و بازگشت دوباره مردم به بافت اطراف حرم را شاهد باشیم. این وام تا زمانی که متقاضی وجود داشته باشد به مردم داده می‌شود و با این همه، اما ما تا سقف ۱۵ هزار واحد مسکونی تسهیلات پیش‌بینی کرده‌ایم.
مهدی امیدی ادامه داد: اولویت ما برای تأیید مدارک و معرفی به بانک برای دریافت تسهیلات با خود مالک‌هاست و می‌خواهیم مردمی را که در آن بافت زندگی می‌کرده‌اند و ملک دارند به ساخت مسکن و ماندگاری ترغیب و تشویق کنیم. ضمن اینکه صندوق ظرفیت دیگری را برای خانواده‌های تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی فعال کرده است و اگر آن‌ها خواهان استفاده از این تسهیلات باشند، سود وام را خود صندوق توسعه حرم‌های مطهر پرداخت خواهد کرد.
وی با اشاره به استقبال نکردن مشهدیها از این تسهیلات تصریح کرد: متأسفانه پرونده‌های زیادی از مشهد برای دریافت وام ششصدمیلیونی به دست ما نرسیده و در این شهر استقبال خوبی از این موضوع نشده است. بافت اطراف حرم مطهر رضوی ۳۶۰ هکتار است که در ۲۰۰ هکتار از آن باید مسکن و زائرسرا ساخته شود. برآورد ما نوسازی و ساخت هزار واحد در بافت پیرامون حرم بود، اما تا امروز عدد شایان‌توجهی از این شهر برای دریافت وام و تسهیلات مراجعه نکرده‌اند، درحالی‌که ممکن است این ظرفیت سال آینده دیگر وجود نداشته باشد.
امیدی در ادامه افزود: وام پرداختی برای نوسازی در بافت اطراف حرم سود ۱۲درصد و مهلت ۲۰ساله برای بازپرداخت دارد که از جمله تسهیلات ارزان‌قیمت بانکی محسوب می‌شود و از طرفی اقساط تسهیلات صندوق توسعه حرم‌های مطهر طوری طراحی شده است که در سال‌های ابتدایی مبلغ قسط کم است و در سال‌های پایانی به آن افزوده می‌شود. در کنار این‌ها اعلام کرده‌ایم حتی کسانی که واحد‌های نیمه‌کاره دارند هم می‌توانند برای دریافت وام مراجعه کنند. در کل این شرایط باید به درستی برای مردم روشن شود و اطلاع‌رسانی مناسبی صورت بگیرد که مردم مشهد بتوانند از آن استفاده کنند.
در ادامه، اما سرپرست شهرداری منطقه ثامن جزئیات دیگری از تسهیلات ششصدمیلیون‌تومانی صندوق سرمایه‌گذاری توسعه حرم‌های مطهر را که ویژه متقاضیان مردمی ساخت‌و‌ساز در بافت اطراف حرم امام هشتم (ع) می‌شود شرح داد و درباره کسانی که از این وام می‌توانند استفاده کنند گفت: در مجموع سه گروه می‌توانند از این تسهیلات استفاده کنند، یکی متقاضیان مردمی که می‌خواهند در محدوده بافت پیرامون حرم مطهر رضوی املاک و قطعات با کاربری مسکونی بسازند و گروه دوم کسانی هستند که قصد احداث پروژه‌های محرک توسعه و زائرسرا‌های ارزان‌قیمت را دارند و در آخر این وام به مرمت خانه‌های تاریخی و واجد ارزش در بافت منطقه ثامن هم تعلق می‌گیرد. ساسان نورین‌مقدم افزود: این تسهیلات در مقایسه با دیگر وام‌های موجود، تسهیلات ارزان‌قیمتی محسوب می‌شود و نرخ سود تسهیلات اعطایی به متقاضیان میانگین ۱۲.۵درصد است.
سرپرست شهرداری منطقه ثامن با اشاره به مشوقی که خود شهرداری برای تشویق بازگشت مردم به این منطقه درنظرگرفته است گفت: در کنار این وام، ما در شهرداری منطقه ثامن مشوق دیگری را هم پیگیری کردیم. علاوه بر تسهیلات ذکر شده، به ازای هر واحد وضع موجود در ملک، وام شصت‌میلیون‌تومانی ودیعه مسکن نیز به متقاضیان تعلق می‌گیرد.
نورین‌مقدم اختصاص چنین مشوق‌هایی برای بازگشت دوباره مردم به بافت ثامن را مثبت ارزیابی کرد و توضیح داد: با وجود اینکه طرح‌های قبلی با استقبال مردم مواجه نشد، پیش‌بینی می‌کنیم در صورت استفاده از این تسهیلات تقاضای سکونت و بازگشت دوباره افراد به بافت پیرامون حرم مطهر افزایش پیدا کند.