در این یادداشت سعی بر آن است که حقوق و تکالیف مردم (شهروندان) در محله بررسی شود، برای این منظور ابتدا باید محله را تعریف کرد، اگر بخواهیم تعریف ساده‌ای از محله داشته باشیم، می‌توان گفت: محله مجموعه‌ای از خانه‌های مجاور در یک فضای جغرافیایی است. به طور کلی حقوق شهروندان شامل مواردی از قبیل ایجاد امنیت پایدار، حفظ سلامت و پیشگیری از بیماری‌ها در محله، ایجاد پایگاه‌های فرهنگی، هنری و ورزشی، زیبایی و پاکیزگی محله و حمل و نقل ترافیک محله است که در ادامه به تفسیر هر یک را شرح خواهیم داد.
ایجاد امنیت پایدار
بعد از خوراک، پوشاک و مسکن می‌توان امنیت را از ضروریات زندگی بیان کرد، امنیت مردم در محله را می‌توان این‌گونه توصیف کرد: «تدارک سلامت افراد جامعه در مقابل اقدامات خشونت‌آمیز و رفع دغدغه‌های ذهنی (احساس عدم امنیت) شهروندان». در یک محله ایمن شهروندان باید بتوانند به‌راحتی در محل حضور پیدا کرده و به دنبال تأمین نیاز‌های معیشتی، فرهنگی، آموزشی و... خود و خانواده‌شان باشند.
حفظ سلامت و پیشگیری از بیماری در محله
یکی دیگر از حقوق شهروندان در محله انجام اعمالی است که سلامت مردم را تضمین کند. جمع‌کردن بموقع زباله‌ها، انتقال زباله به محیط خارج از شهر، معدوم‌کردن صحیح و اصولی زباله، هدایت فاضلاب‌های تولیدشده در شهر به نقاط خارج از شهر، پاک‌کردن آب‌راه‌ها از اشیا و زباله‌ها و پسماند‌های احتمالی به‌منظور جلوگیری از جمع‌شدن و رکود آب در جوی‌ها که اصلی‌ترین مکان برای رشد و نمو حشرات به‌ویژه مگس و پشه است، (این مورد در محلات حاشیه شهر به‌ویژه در ناحیه منفصل توس و محله وکیل‌آباد بار‌ها دیده می‌شود و نتیجه آن گسترش پشه سالک و رواج این بیماری در محلات یادشده است). همچنین از دیگر حقوق شهروندان در حوزه بهداشت می‌توان به ایجاد بیمارستان‌های تخصصی، درمانگاه‌ها و مراکز بهداشتی اشاره کرد.
ایجاد پایگاه‌های فرهنگی، ورزشی و هنری
وجود فضا‌هایی به‌منظور فعالیت‌های فرهنگی، هنری و ورزشی را می‌توان از دیگر حقوق حقه شهروندان دانست، اوقات فراغت و همچنین فعالیت‌های ضمن تحصیل و ضمن کار زمینه‌ساز رشد و شکوفایی نوجوانان و جوانان و همچنین پویایی در دیگر افراد محله است، مساجد، سرا‌های محله، کتابخانه، فرهنگ‌سرا و خانه فرهنگ محلات و باشگاه ورزشی در رسیدن به شهروند پویا و سالم لازم است.
زیبایی و پاکیزگی محل
یکی دیگر از حقوقی که به مردم یک محله تعلق می‌گیرد داشتن فضای سبز، سالم، پاکیزه و زیبا برای زندگی است، بی‌شک زندگی در محله پاکیزه ضامن سلامتی اهل محل بوده و همچنین زیباسازی محله تأمین‌کننده آرامش روانی مردم محله است.
حمل و نقل و ترافیک محله
امروز وسیله نقلیه، جزئی جداناشدنی از زندگی شهری است، از دیگر حقوقی که می‌توان برای مردم محله در نظر گرفت، معابر و فضای مورد نظر برای رفت و آمد است، به‌طوری که این معضل جدانشدنی تبدیل به یک معضل نشود و بتوان از آن به عنوان یک وسیله مطلوب برای زندگی بهتر استفاده کرد.