یکی از موضوعهایی که در سراسر دین ما بدان پرداخته شده است، موضوع توجه به اطرافیان و دیگران و حقوق آن هاست. کسی که به حقوق دیگران توجه نمیکند و در ارتباط با دیگران خودبین، خودپسند و خودخواه است، قطعا در زندگی اجتماعی اش به مشکل میخورد و نخواهد توانست دوستانش را حفظ کند و اطرافیانش را طرف دار و دوستدار خویش نگاه دارد. برخی تصور میکنند حق مردم فقط پولی است که مال آن هاست یا اموال آنها که اگر کسی آن را گرفت یا ضایع کرد، باید به آنها برگرداند؛ اما ما در جامعه در ارتباط باهم زندگی میکنیم و هیچ عمل اجتماعی انجام نمیدهیم، مگر آنکه حقوق دیگران به آن پیوند خورده باشد.
این فعالیت اجتماعی گسترده است و از یک نان گرفتن معمولی که همه میدانیم باید نوبت را در آن رعایت کنیم، شروع میشود و تا ملاحظات فراوان در رانندگی کشیده میشود. هرجا در قوانین رانندگی از حق تقدم صحبت شده است، این صحبت از حق مردم است. به این ترتیب، در رانندگی نیز صحبت از رعایت حقوق دیگران است که هر روز و سر هر کوچه و خیابان ما با آن روبه رو هستیم.
حالا میبینیم چه بسیار حقی که هر روز داریم از دیگران پامال میکنیم و حق الناسی که به گردن ماست، ولی از آن بی خبریم و به آن توجه نمیکنیم. در شبکههای اجتماعی و رسانهها هم هرجایی که از دیگران صحبت و آنها را قضاوت میکنیم، با حقوق آنها و رعایت کردن یا نکردن آن روبه رو هستیم.
اگر مغازه دار هستیم و کالاهای مختلف به مردم میفروشیم، باز میدانیم که رعایت حق دیگران در انصاف و صداقت است؛ اینکه قیمت اجناس را بیشتر از آنچه باید باشد، قرار ندهیم و نیز جنسی را که میفروشیم، آن گونه که نیست، وانمود نکنیم! معلمها و استادان دانشگاه هم درگیر این مسئله هستند و کم فروشی به طریق دیگری در کار آنها وجود دارد؛ آنها نباید از کار خود بزنند و ساعتی را که باید به علم آموزی حاضر باشند و به دانش آموز و دانشجو خدمت کنند، خرج موضوعات دیگر کنند.
اگر در ادارهای کار میکنیم نیز به گونهای دیگر مسئله حق دیگران برای ما مطرح است که خوب میدانیم. همچنین مسئولان سازمانها و مدیران در هر رتبهای اگر به وظیفه خود عمل نکنند، حق مردم را رعایت نکرده اند و این حق بدون شک تا ابد بر گردن آنها باقی خواهد ماند. به طورکلی هرکدام از مشاغل مختلف در اجتماع به گونه خاص خود با مسئله حق الناس مرتبط و مبتلاست، ولی از همه مهمتر و سخت تر، کار کسانی است که با بیت المال ارتباط دارند.
اینجا دیگر حق یک نفر و دو نفر نیست که بتوان آن را جبران کرد، بلکه بیت المال درواقع حق همه مردم و مسلمانان است و تلف کننده و چپاول کننده آن بدهکار و مدیون همه مردم است.
حتی کسانی که با وسایل و ابزارهای مختلف عمومی در جامعه در ارتباط هستند و از آنها استفاده میکنند، نباید در استفاده از آن افراط و تفریط کنند و به آن صدمه بزنند که اگر چنین کنند، به همه مردم مدیون خواهند بود. این حق الناس چیزی نیست که با توبه و استغفار بخشودنی باشد. از خداوند بزرگ میخواهیم که ما را بیش از پیش در این موضوع مهم از خواب غفلت بیدار کند و ما را از اهل رعایت حقوق دیگران قرار بدهد. ان شاءا...