معصومه متین نژاد | شهرآرانیوز؛ «خبر علت فوت پدرم که توی مدرسه پیچید، یک‌شبه همه چیز زیرورو شد. آن موقع‌ها اول دبستان بودم. سنگینی این اتفاق بیشتر از درد و رنج ازدست‌دادن پدرم بود.» در سکوت نگاهش می‌کنم. انگار متوجه سردرگمی‌ام شده باشد، می‌پرسد: «سریال کره‌ای متشکرم را دیده‌ای؟» می‌گویم: «آره، چند بار.» کمی تأمل می‌کند و ادامه می‌دهد: «من همان ترس و شرم «بوم» و مادرش را یکجا تجربه کرده‌ام. با این تفاوت که اینجا کسی نبود به اطرافیان ما آگاهی لازم درباره این بیماری را بدهد. قضاوت مردم درباره پدرم، شک و تردیدشان درباره احتمال آلودگی من و مادرم، پچ‌پچ‌کردن‌ها و با انگشت نشان‌دادن‌هایشان و دوری‌کردن از ما، سبب شد ظرف کمتر از یک سال دو بار خانه‌مان را جابه‌جا کنیم.» با سارا خیلی تصادفی در یکی از مراکز مشاوره بیماری‌های رفتاری و عفونی آشنا می‌شوم. مبتلا به ویروس HIV مثبت است. او و مادرش این موضوع را در همه این سال‌ها از همه بستگان و آشنایانشان پنهان کرده‌اند.
پس از اطلاع از بیماری پدر، هر دو آزمایش می‌دهند. بازی‌های گاه و بی‌گاه سارا با وسایل تزریق پدرش کار دستش می‌دهد و HIV مثبت می‌شود؛ ولی مادر این موضوع را از همه مخفی می‌کند. هرچند سارا الان خیلی راحت درباره این موضوع با ما صحبت می‌کند؛ ولی هنوز ترس از برملاشدن این بیماری را دارد. مسئله‌ای که در همه این سال‌ها اگر ملاحظه‌های خودش و مادرش نبود، می‌توانست سبب آلودگی افراد بسیاری شود، آن هم فقط به دلیل واکنش نادرست مردم نسبت به این بیماری. مسئله‌ای که از سال ۱۳۶۳ و پس از شناسایی نخستین مورد ابتلا به ویروس HIV در ایران، هنوز هم جزو دغدغه‌های جامعه بهداشتی کشورمان محسوب می‌شود و وظیفه رسانه‌ها را برای آگاهی‌بخشی سنگین‌تر از پیش می‌کند. موضوعی که ما هم امروز به مناسبت فرارسیدن هفته ملی اطلاع‌رسانی ایدز قصد داریم یک‌بار دیگر به آن بپردازیم.
اچ‌آی‌وی (HIV) یک بیماری ویروسی واگیر است که قدرت دفاعی بدن را در مقابل بیماری‌ها و عفونت‌ها کم می‌کند. می‌گوییم HIV، نه ایدز، به این دلیل که ایدز که به صورت مصطلح بیشتر ما از آن برای اشاره به این بیماری استفاده می‌کنیم، مرحله پایانی این بیماری است که علائم ضعف دستگاه ایمنی خود را نشان می‌دهد و رسیدن به آن دست‌کم ١٠ سالی طول می‌کشد، آن هم اگر دارو و درمانی استفاده نشود.
ویروس HIV برای زنده ماندن حتما باید خودش را به گلبول‌های سفید بدن انسان برساند و در آنجا جایگزین شود، یعنی خارج از بدن انسان فرصتی برای نفس‌کشیدن نخواهد داشت و به‌راحتی هم با مواد ضدعفونی‌کننده‌ای مانند الکل و بتادین و حرارت بیش از ۵٧ درجه از بین می‌رود.
هر ویروسی برای اینکه در بدن جایگزین شود، از مسیر خاصی وارد خواهد شد. برای نمونه، ویروس سرماخوردگی از طریق دستگاه تنفسی و ویروس وبا از طریق دستگاه گوارش وارد بدن می‌شود. ویروس HIV هم باید از طریق خون و ترشحات وارد بدن شود. این یعنی از طریق بوسیدن و معاشرت داشتن با یکدیگر، حمام عمومی، استخر، توالت و ... منتقل نمی‌شود. این ویروس تنها از ٣ راه انتقال می‌یابد:
خون و فراورده‌های خونی: خوشبختانه در کشور ما انتقال از طریق دریافت خون و فراورده‌های خونی وجود ندارد، ولی بین معتادان تزریقی که از سرنگ آلوده استفاده می‌کنند، زیاد مشاهده می‌شود. همچنین بین افرادی که از وسایل تیز و برنده برای اعمالی مانند خال‌کوبی، حجامت و ختنه استفاده می‌کنند.
تماس جنسی: یکی دیگر از مایعات بدن که حاوی تعداد زیادی گلبول سفید است، ترشحات جنسی است. این یعنی درصورتی‌که این ترشحات وارد مخاط تناسلی فرد سالم شود، می‌تواند بیماری‌زا باشد.
مادر به کودک: بیشترین احتمال انتقال از مادر آلوده به کودک در اواخر زمان بارداری و به‌ویژه هنگام زایمان و شیردهی است. این امر هم به معنای این نیست که زنان مبتلا به HIV باید قید مادر شدن را بزنند، بلکه باید همواره زیرنظر پزشک باشند.
پایان چرخه بیماری
در صورت مصرف مرتب دارو، تعداد ویروس‌های HIV در بدن بسیار کم می‌شود و امکان انتقال بیماری به نزدیک صفر می‌رسد.
۵۳.۰۰۰ نفر
در کشورمان حدود ۵۳ هزار بیمار مبتلا به HIV مثبت زندگی می‌کنند که فقط ۲۲ هزار نفر آن‌ها شناسایی شده و تحت درمان هستند.
۷۰%
در یک سال گذشته فقط ۳۲۶ بیمار مبتلا به HIV مثبت، یعنی ۷۰ درصد بیماران شناخته‌شده در استان برای دریافت خدمات به مراکز بهداشتی درمانی مراجعه کردند. بقیه به دلایلی مانند ترس و شرم و انگ اجتماعی از پیگیری درمان خود روی گردانند.
نقش جنسیت در انتقال بیماری
ویروس HIV از مردان به زنان راحت‌تر منتقل می‌شود. این احتمال در یک رابطه جنسی از مرد به زن حدود ۱.۱ درصد و از زن به مرد حدود ۳.۰ درصد است.
۶۹% مردان > زنان ۳۱%
۳۱درصد مبتلایان به HIV مثبت در کشورمان را زنان و ۶۹درصد را مردان تشکیل می‌دهند. باوجود این سیر صعودی بیماری در سال‌های گذشته به سمت زنان بوده است، زیرا بیشتر آنان این بیماری را بدون اطلاع، از همسرانشان می‌گیرند.
۵-۱۰ درصد
میزان شیوع ابتلا به HIV مثبت در زنان ایرانی سالیانه ۵ تا ۱۰ درصد افزایش می‌یابد.
۲۰ تا ۴۵ ساله
۴۵درصد از مبتلایان به HIV مثبت در زمان تشخیص ۲۰ تا ۳۵سال و ۷۳درصد ۲۰ تا ۴۵ سال سن دارند.
رایگان
دارو، خدمات مشاوره‌ای و بسیاری از آزمایش‌های تشخیصی و کنترلی HIV در کشورمان رایگان است.
مشـهد
بیشترین تعداد آزمایش‌های تشخیصی HIV در بین دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور در مشهد انجام می‌شود.
۲۵- ۴۰ درصد
امکان انتقال بیماری از مادر به جنین بدون استفاده از دارو‌های پیشگیرانه ۲۵ تا ۴۰ درصد است.
۷۰ درصد
حدود ۷۰ درصد موارد انتقال هنگام زایمان، وقتی است که نوزاد در تماس مستقیم با خون مادر باشد، ازاین‌رو مادران مبتلا باید در شرایط خاص و با عمل سزارین زایمان کنند.
۳۰ درصد
خطر انتقال بیماری از شیر مادر به نوزاد یک تا ۲۲ درصد برآورد می‌شود و درصورتی‌که مادر در زمان شیردهی مبتلا شود، حدود ۳۰ درصد است.