زهرا زنگنه | شهرآرانیوز - طبق اطلاع رسانی معاونت زیارت استانداری خراسان رضوی، میزان حضور مسافران در طی سال در شهر مشهد به بیش از ۳۰ میلیون نفر می رسد، با این حال افزایش تورم و هزینه‌ها سبب شده است در سال‌های اخیر، مدت اقامت زائران در این شهر به دو تا سه روز کاهش یابد، این درحالی است که میزان ماندگاری زائران در اواخر دهه ۸۰، پنج تا شش روز بوده است. براساس پژوهش‌های صورت گرفته، اکنون سهم هزینه اقامت در سبد هزینه زائران به ۶۰ درصد رسیده و همین مسئله، منجر به کاهش اقامت زائران شده است.
براساس تحقیق انجام گرفته با موضوع «بررسی عوامل مؤثر بر هزینه‌های گردشگری مذهبی مطالعه موردی شهر مشهد مقدس» مشخص شده است که هرچه بر میزان ماندگاری زائران در مشهد افزوده می‌شود، از جذابیت اقامت در هتل‌ها کاسته می‌شود و زائران ترجیح می‌دهند در منازل اجاره‌ای یا حسینیه‌ها اقامت کرده و با وجود اینکه دغدغه اصلی آن‌ها در هنگام ورود به مشهد، انتخاب مکانی مناسب برای اقامت است، بسیاری از خانواده‌ها به دلیل مسائل مالی و درآمد اندک، ترجیح می‌دهند در مراکز ارزان‌تر و بدون امکانات رفاهی اسکان کنند.
همین مسئله سبب شده است زائران در هنگام اسکان، حتی موضوعاتی مانند سطح بهداشت واحد اقامتی، امنیت و بیمه آن را نادیده بگیرند. در تحقیق دیگری با موضوع «نقش اقامتگاه‌های گردشگری در توسعه گردشگری (مورد مطالعه شهر مشهد)» بیان شده است که بین نسبت توجه به اقامت زائران و افزایش ماندگاری آن ها، رابطه‌ای مستقیم وجود دارد.
این پژوهش، سامان دهی تشکل‌های گردشگری و اقامتی را عامل تأثیرگذار بر کاهش هزینه اقامت زائران دانسته است. همچنین پیشنهاد شده است با به کارگیری راه‌هایی برای افزایش بهره وری در مراکز اقامتی و ایجاد جذابیت برای سفر‌های گروهی و پر کردن بیشتر ظرفیت هتل ها، هزینه‌های آن‌ها سرشکن شود تا از این طریق، بتوان هزینه واحد‌های اقامتی را تعدیل کرد. نتایج این پژوهش‌ها نشان می‌دهد که یکی از راهکار‌های مهم افزایش ماندگاری زائران، توجه به اسکان آن‌ها با هزینه مناسب است.
نایب رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی، در همین باره صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی در گفتگو با شهرآرا، می‌گوید: براساس بررسی‌های انجام گرفته درباره قیمت ها، نرخ هتل‌ها به صورت رسمی افزایش نیافته است، با این حال برخی هتل‌ها به صورت غیررسمی، تعرفه بسیار سنگینی را برای اتاق‌های خاص خود اعمال می‌کنند.
مژگان ثابت تیموری از احتمال تغییر روال تعرفه گذاری هتل‌ها خبر می‌دهد و می‌گوید: قیمت‌ها براساس استاندارد‌هایی که هتل‌ها دارند و تشخیص ناظر اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، می‌تواند باید متفاوت باشد. درحال حاضر این قیمت‌ها بعد از اعلام نرخ‌ها ازسوی وزارتخانه و کارشناسی آن در کمیته فنی، تعیین می‌شود. اعضای این کمیته شامل نمایندگان انجمن‌های جوامع اقامتگاهی، نماینده دفاتر خدمات مسافرتی و همین طور کارشناسان اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان و مشهد هستند.
اما احتمال دارد که روال موجود تغییر کند. امسال اصلاحیه قانونی به مجلس فرستاده شده است و درصورت تصویب، اختیار نرخ گذاری با جامعه هتل داران و زیر نظارت نهاد‌های مربوط مانند اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان، اتاق اصناف، سازمان بازرسی و سایر نهاد‌های نظارتی خواهد بود.
تیموری می‌افزاید: تشکل جدیدی هم با نام «کانون تشکل‌های گردشگری» درحال ایجاد است. این کانون، مشتمل بر اعضای کمیته فنی خواهد بود. درصورت تصویب طرح ذکرشده، تعرفه در ابتدا در این تشکل تعیین می‌شود و وزارتخانه نقش نظارتی خواهد داشت. پیش بینی می‌شود این اقدام بتواند تأثیر خوبی بر وضعیت نرخ هتل‌های مشهد بگذارد و زمینه افزایش ماندگاری زائران را فراهم کند.
وی درباره راهکارها و برنامه ریزی‌های انجام گرفته برای جذب زائر و ماندگاری او در مشهد بیان می‌کند: مدتی است معاونت زیارت استانداری، پیگیر این موضوع است و برنامه ریزی خیلی خوبی را در دستورکار خود قرار داده است. سال جدید، تعطیلات نوروز هم زمان با ماه مبارک رمضان است و ستاد سفر استان، نیز برنامه ریزی‌های خود درباره تعرفه‌ها را هرچه زودتر به جمع بندی خواهد رساند.
عضو هیئت علمی پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی اضافه می‌کند: درحال حاضر راهکار‌های افزایش اقامت زائران در مشهد در دست مطالعه است. یکی از این راهکارها، کاهش نرخ اقامتگاه‌ها به ویژه در مشهد است، تاجایی که سرمایه گذاران در بخش اقامتی نیز متضرر نشوند و با رضایت آن‌ها همراه باشد.
باتوجه به اینکه تعداد پرواز‌های داخلی، کاهش و قیمت آن‌ها افزایش پیدا کرده، تعداد سفر‌های زمینی بیشتر شده است و جمعیت بیشتری با خطوط ریلی و خودرو شخصی سفر می‌کنند، بنابراین تعداد حضور افراد در هتل‌های با ستاره کمتر و واحد‌های اقامتی ارزان‌تر ازجمله خانه‌های مسافر و اقامتگاه‌های بوم گردی، بیشتر شده است. ازطرفی به سبب تعامل و تفاهم سه گانه‌ای که بین دفاتر خدمات مسافرتی، اقامتگاه‌ها و شبکه حمل ونقل هوایی و زمینی صورت گرفته، قیمت‌های مطلوب و مناسبی برای سفر به مشهد برای زائران رقم خورده است.
با این حال رئیس جامعه حرفه‌ای هتل داران خراسان رضوی درباره نرخ واحد‌های اقامتی می‌گوید: امسال باوجود گرانی سایر اجناس، هیچ افزایش قیمتی در حوزه اجاره هتل‌ها نداشتیم. همه هتل‌ها و واحد‌های اقامتی ما باوجود فشار زیاد مالی با نرخ‌های سال گذشته کار می‌کنند، ضمن اینکه در دو سه ماه اخیر، بیش از نیمی از هتل‌ها همین قیمت سال گذشته را هم با ۳۰ تا ۴۰درصد تخفیف محاسبه کرده اند. خراسان رضوی با داشتن ۵۲درصد از هتل‌های کل کشور، کمترین قیمت را در سطح کشور دارد و این نرخ‌ها با هیچ جایی مقایسه شدنی نیست.
محمود مادرشاهیان می‌افزاید: بیشتر هتل‌ها درحال ضرردهی هستند. ما نباید کاری بکنیم که با تعطیلی هتل‌ها مواجه شویم، با این حال جامعه هتل داران همواره توصیه می‌کند نیرو‌ها حفظ شوند و طبق آخرین اطلاع، خداراشکر تاکنون گزارش تعدیل نیرو نداشته ایم.
وی روال تعیین تعرفه هتل‌ها را این گونه شرح می‌دهد: روال تعیین نرخ نامه به این صورت است که هرساله وزارتخانه، تعرفه‌ها را از ابتدای مهر تا ابتدای آذر به اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری خراسان رضوی اعلام می‌کند. در ادامه این نرخ‌ها در یک کمیته نرخ گذاری زیرنظر اداره میراث، گردشگری و صنایع دستی استان، تنظیم و پایه گذاری می‌شود.
قیمت‌ها همواره براساس خدماتی که هتل‌ها به مسافران می‌دهند، تعیین می‌شود و تعداد ستاره هتل ها، مبنای تعیین قیمت نیست. این عدد را وزارتخانه امسال هنوز اعلام نکرده است و همه منتظر اعلام نرخ‌های جدید هستند. وی بیان می‌کند: این مسئله که باید هزینه اقامت به گونه‌ای باشد که زائران امکان اقامت طولانی‌تر را داشته باشند، همواره مدنظر هتل داران بوده است، از همین رو تخفیف در روز‌های مختلف سال و به خصوص در ایام غیرشلوغ لحاظ می‌شود.
ازسوی دیگر انتظار می‌رود در حوزه هزینه‌های سربار نیز مساعدت‌هایی به هتل بشود تا از طریق کاهش هزینه تمام شده، آن‌ها بتوانند خدمات بهتری بدهند. این مساعدت‌ها می‌تواند در حوزه‌های مالیاتی و هزینه‌های آب، برق و گاز باشد.