به قصد زیارت حضرت شمس‌الشموس وارد حرم مطهر رضوی می‌شوم و قبل از رسیدن به روضه منوره از چند صحن و رواق عبور می‌کنم. رواق‌هایی که حس خوبی به من می‌دهند و با عبور از آن‌ها در حقیقت آرام‌آرام آماده می‌شوم تا توفیق دیدار ضریح دل‌های عاشق را پیدا کنم و عرض ادب و ارادت خویش را به ساحت قدسی امام مهربانی‌ها اعلام کنم.
به‌راستی چرا این‌همه رواق در حرم مطهر رضوی ساخته شده است؟
رواق به معنای ایوان، پیشگاه خانه و سایبان است و در مجموعه حرم به بنا‌های سرپوشیده‌ای رواق گفته می‌شود که در اطراف بقعه مطهر قرار دارند. این مکان‌ها با توجه به نیاز و هدف ساخت آن‌ها که رفاه حال زائران است، در ابعداد متفاوت و براساس معماری اسلامی در دوره‌های مختلف به همت بانیان و معماران متعدد بنا شده‌اند. این رواق‌ها به‌عنوان مجموعه‌ای تاریخی و هنری میراث ارزشمندی به شمار می‌آیند که نمونه‌های برجسته هنر هر عصر را نمایان می‌کنند.
گفتنی است در معماری اسلامی، کف با الهام از بستر طبیعت هموار و مسطح و سقف با الهام از آسمان بی‌انت‌ها طراحی شده است. از ویژگی‌های این نوع معماری وحدت و تنوع و تزیینات است که در بنای همه رواق‌های حرم مشهود است. اکنون ۳۲ رواق در مجموعه حرم امام‌رضا (ع) وجود دارد که مساحتی حدود ۶۴ هزار مترمربع را به خود اختصاص داده‌اند.
دیرینگی کهن‌ترین رواق‌های حرم به دوره تیموریان می‌رسد و قدیمی‌ترین رواق دارالسیاده است که در قرن نهم هجری بنا شده است و ساخت آن را به گوهرشاد خاتون، همسر شاهرخ تیموری، نسبت می‌دهند.
تازه‌ترین رواق در مجموعه حرم مطهر رواق حضرت فاطمه‌زهرا (س) است که در سال ۱۳۹۵ افتتاح شد. این رواق که ویژه بانوان است، در فضای زیرین صحن آزادی احداث شده است و ورودی آن در بست نواب صفوی بین صحن هدایت و کوثر قرار دارد. از این رواق دری نیز به رواق دارالحجه (عج) گشوده می‌شود. وجود وضوخانه و پله‌برقی از ویژگی‌های این رواق است. لازم به یادآوری است مساحت این رواق ۷۲۰۰ مترمربع است.
بزرگ‌ترین رواق دارالحجه (عج) نام دارد که در طبقه زیر صحن انقلاب ساخته شده است و در سال ۱۳۸۷ به بهره‌برداری رسید و در‌های آن به روی زائران گشوده شد. اصل رواق و حواشی آن حدود ۱۵ هزار مترمربع مساحت دارد.
دارالحجه (عج) علاوه‌بر ۲ در ورودی اصلی در بست‌های شیخ طوسی و شیخ حرعاملی که زائران را با پله برقی به رواق می‌رساند، راه‌هایی نیز از دارالاجابه، دارالضیافه و گنبد حاتم‌خوانی دارد.
در ساخت این رواق از ۱۸۲ ستون استفاده شده و آینه‌کاری و گچ‌بری‌های سقف و دیواره‌ها و ستون‌های این رواق از دل‌انگیزترین هنر‌هایی است که در مجموعه حرم مطهر به کار رفته است. هزاره دیوار با سنگ گرانیت زرشکی و کف آن با آمیزه‌ای از سنگ گرانیت صورتی و مشکی است. در ضلع جنوبی آن که به مضجع شریف می‌رسد، پنجره‌ای فولادی تعبیه شده و زیر ضلع جنوبی سردابی ۲ طبقه قرار دارد. در زیر ضلع شمالی نیز سردابی در ۳طبقه احداث شده است.