آمنه‌مستقیمی | شهرآرانیوز؛ فلسفه شهرت ماه رمضان به ضیافت‌الله، راه‌های بهره‌مندی حداکثری از برکات این طلایی‌ترین فرصت سال و چرایی کاهش آسیب‌های اجتماعی در رمضان‌المبارک، از مباحثی است که در گفتگو با حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدجواد بهشتی، کارشناس دینی، به بحث‌وبررسی گذاشته‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
پرورش انسان را خدا خود برعهده گرفته است، ازاین‌رو کلمه ربّ به‌معنای مربی و پرورش‌دهنده، نهصدمرتبه در قرآن آمده است تا انسان‌ها بتوانند از این فرصت الهی استفاده کنند؛ علاوه‌براین، خداوند مناسک و فرصت‌هایی را برای رشد انسان وضع کرده است که ازجمله آن‌ها ماه مبارک رمضان است. پیامبر اکرم (ص) همه‌ساله در روز‌های پایانی ماه شعبان، رمضان‌المبارک را توصیف و ارزش‌ها و فضایل آن را تبیین می‌کردند؛ وصف ضیافت را نیز رسول خدا (ص) برای ماه رمضان به کار برده‌اند.
وسیله پذیرایی و میزبانی در این ضیافت هم معنوی است، مثل آیات قرآن و دیگر رحمت‌هایی که در این ماه نازل می‌شود. این فرصتی است تا انسان‌ها از خوردوخوراک، مادیات و تمایلات دنیایی مقداری فاصله گرفته و به هدفی که برای آن خلق شده‌اند، بیندیشند. این ظرف زمانی فرصت ویژه اندیشیدن، پاکی، طهارت و مهیاشدن برای حرکت به‌سمت قله قرب است.
شب‌های ماه مبارک رمضان ارزش بیشتری نسبت به روز‌های آن دارد. در بین شب‌هایش نیز لیالی احیا و در میان آن‌ها شب بیست‌وسوم از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند؛ در شب بیست‌وسوم نیز هر چه به سحر نزدیک‌تر شویم، ارزش و فضیلت این ظرف زمانی بیشتر می‌شود و دو کار در این‌وقت برتر از هر زمان است؛ یکی کسب علم و دیگری تفکر و اندیشه. ما باید از این فصل طلایی برای اندیشیدن در اینکه چه کسی هستیم، خدا چه استعداد‌هایی در ما قرار داده، چطور باید آن‌ها را بالفعل کنیم و چه تهدید‌هایی در کمین ماست، استفاده کنیم. این‌چنین است که برترین بهره‌ها را از رمضان که مبارک نامیده شده است، خواهیم بُرد.
بهترین مسیر برای استفاده از فرصت رمضان را پیامبر (ص) در خطبه‌های ماه شعبان بیان کرده‌اند. در بررسی‌ها حدود بیست‌رهنمود در این باره احصا شده است؛ برای مثال فرموده‌اند: اوقات نماز را که بهترین وقت‌هاست در ماه رمضان غنیمت بشمارید، دست به دعا بردارید، قرآن بخوانید و روزه بگیرید.
رمضان‌المبارک موسم تجدیدنظر در اخلاقیات، کنارگذاشتن بدی‌ها، رذایل اخلاقی و آراستگی به فضایل و ارزش‌هاست. اینکه خدای متعال در قرآن می‌فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنوا کُتِبَ عَلَیکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَى الَّذینَ مِن قَبلِکُم لَعَلَّکُم تَتَّقونَ» (بقره، ۱۸۳) یعنی فلسفه روزه‌داری برای آراستگی به تقواست و تقوا همان اخلاق و خویشتن‌داری برای ترک بدی‌هاست.
یکی تندخوست و دیگری بدزبان، یکی حریص است و دیگری دروغ می‌گوید؛ یکی غیبت می‌کند، دیگری حسادت می‌کند و ...؛ فصل طلایی برطرف‌کردن این آلودگی‌ها از نفس، ماه مبارک رمضان است؛ چنان‌که پیامبر اکرم (ص) فرمودند: ضمانت می‌کنم بهشت را برای کسی که در ماه رمضان، اخلاق خود را نیکو کند.
برطرف‌کردن آسیب‌های اجتماعی، مرهم‌گذاشتن بر درد بیچارگان، برقراری ارتباط با خویشان و نیازمندان به‌ویژه والدین که رضای خدا به رضای آن‌ها گره خورده است، یادکردن از تشنگی و گرسنگی قیامت در لحظات تشنگی و گرسنگی روزه رمضان، مهیاشدن برای مبارزه با دشمنانی که حیات بشریت را به مخاطره انداخته‌اند، همه از اخلاقیاتی است که می‌توان و باید در طلایی‌ترین فصل سال، یعنی ماه مبارک رمضان به آن‌ها آراسته شد و اهتمام داشت.
یکی از جلوه‌های رحمت خدا در ماه مبارک رمضان، این است که به‌عنوان فرمانروای عالم و کسی که بر انس، جن و شیاطین غلبه و سیطره دارد، راه نفوذ شیطان را با حاکمیت معنویت بر انسان، در او سد و کم‌رنگ می‌کند؛ این ما هستیم که نباید این غل‌وزنجیر را با بی‌حیایی، شکستن حریم حلال و حرام الهی و دیگر اعمال ناشایست از دست‌وپای او باز کنیم، چنان‌که توصیه شده است در‌های جهنم را که در این ماه از سر رحمت خدا بسته است با اعمال سوء خود باز نکنید!
بنابر گزارش نهاد‌های مربوط، آسیب‌های اجتماعی در ماه مبارک رمضان به طرز چشمگیری کاهش می‌یابد. این مسئله نشان می‌دهد هدفی که اسلام تعریف کرده است کاملاً صحت و اعتبار دارد و در پرتو تقوایی که با روزه‌داری و معنویت بر زندگی فردی و اجتماعی ما حاکم می‌شود، خطا و اشتباه و در پی آن آسیب‌های اجتماعی کاهش می‌یابد.
باید توجه داشت این کم‌رنگ‌شدن ارتباط با خداست که آدمی را به‌سمت زشتی، آلودگی، جرم و جنایت می‌کشاند، اما فضایی که با روزه‌داری ایجاد می‌شود، نوعی تمرین ترمز است؛ خودرو، هم به گاز، هم دنده و هم ترمز نیاز دارد و باید در لبه پرتگاه ترمز کنیم. انسان نیز به‌دلیل تهدید‌هایی که در معرض آن‌ها قرار می‌گیرد، احتمال سقوط به دره را دارد؛ دره‌هایی همچون مال، معاشرت، نگاه و کلام حرام و... اینجاست که باید ترمز نفس را به‌واسطه تقوا و خویشتن‌داری بکشد، چون تقوا تمرین ترمز است برای کنترل نفس.
در ماه رمضان از غذای خود نمی‌خوریم تا بعد از آن نیز حق دیگران را نخوریم و پایمال نکنیم. در رمضان مبارک در ساعاتی از روز از ارتباط با همسر منع می‌شویم تا پس از آن به ناموس دیگران و نامحرم نظر سوء نداشته باشیم؛ ازاین‌رو روزه‌داری بستر خویشتن‌داری را برای روزه‌دار فراهم می‌کند تا با این تمرین، مسیر زندگی را به صحت و درستی طی کند.