در روایت آمده است که (در آخرین جمعه ماه مبارک رمضان) محضر رسول‌اکرم (ص) رسیدم و ایشان به زبان دعا بیان کردند: «اللهمَّ لَاتَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهدِ مِنْ صیَامِنَا إیَّاهُ فَاِنْ جَعَلْتَهُ فَاجْعَلْنِی مَرحُوماً وَ لَاتَجْعَلْنِی مَحْرُوماً»؛ «بارخدایا! این را آخرین دوران روزه‌داری ما قرار مده و اگر قرار دهی، پس مرا بخشیده‌شده بگردان و محرومم قرار مده.» جابر همچنین از پیامبراکرم (ص) نقل می‌کند که وقتی اول شوال، یعنی روز عید فطر فرامی‌رسد، منادی در آسمان‌ها و زمین ندا می‌دهد‌ای مردم، امروز روز اعطای جوایز است. بیایید و جایزه‌تان را بگیرید.
در روایات از این جایزه به مغفرت، آمرزش، بهشت و لطف و عنایات الهی تعبیر شده است. سیره ائمه (ع) ما در این روز چنین بوده است که غسل به‌جا می‌آوردند و لباس نو بر تن می‌کردند، عطر می‌زدند و تکبیر می‌گفتند و به اطرافیان هدیه می‌دانند. امام‌رضا (ع) می‌فرمودند: «امروز روز عید، روز زکات (فطریه)، روز اجتماع مسلمانان و روز تضرع به درگاه الهی است.» عید فطر عید وحدت، عید بشارت و عید دریافت جوایز از درگاه الهی است.
از امیرالمؤمنین (ع) نقل شده است که فرمودند: «امروز (عید فطر) هم روز سود است، هم روز ضرر. آن‌ها که در این ماه اهل نیکوکاری، قرآن‌خواندن، انفاق‌کردن و دیگر اعمال نیک بودند، سود می‌برند و آن‌ها که گناه کردند، متضرر می‌شوند.» مولای متقیان (ع) در ادامه تأکید فرمودند: «روز عید فطر شبیه به روز قیامت است. پس از خانه که برای نماز خارج می‌شوید، یاد کنید روزی را که از قبر بیرون می‌آیید و به صحرای قیامت محشور می‌شوید. وقتی در مصلا به نماز می‌ایستید، به یاد لحظه‌ای باشید که مقابل خدا ایستاده و پاسخگوی اعمالتان شده‌اید و در راه بازگشت به منزل، در این فکر باشید که حسابرسی قیامت به پایان رسیده و تقسیم صورت گرفته است و بهشتیان و جهنمیان مشخص شده‌اند.»
در روایات بر غسل شب عید فطر در آستانه غروب تأکید شده است. همچنین دعا‌هایی وارد شده است تا بندگان از این شب بهره کافی ببرند، مثل نمازی که پیامبراکرم (ص) درباره آن فرمودند: «اگر کسی آن را بخواند، چیزی را نمی‌خواهد مگر آنکه خدا به او عطا کند.» احیای شب عید فطر هم بسیار تأکید شده است.
در حدیث آمده است هر که این شب را احیا بگیرد، قلبش در قیامت نمی‌میرد. برای روز عید فطر نیز اعمال و توصیه‌های بسیار وارد است. در چنین روزی امیرالمؤمنین علی (ع) در جمع مردم خطبه خواندند و نماز عید را اقامه و سفارش‌هایی نیز به مردم کردند و فرمودند: «ای بندگان خدا! تا می‌توانید یکدیگر را بر کار خیر کمک و بر یکدیگر رحم کنید که رسول‌خدا (ص) می‌فرمودند هرچیز روی زمین است، به آن رحم کنید. اگر رحم کردید، آنچه در آسمان است، به شما رحم می‌کند.»
امام (ع) در خطبه عید فطر فرمودند: «ای مردم! عاطفه داشته باشید و واجبات را اهمیت بدهید.ای مردم! از آنچه خدا نهی کرده است، دوری کنید.ای مردم! دنیای شما در حال تمام‌شدن است و آخرت به شما رو می‌آورد. این دنیا میدان آمادگی و قیامت میدان مسابقه است. باخت در این مسابقه انسان را جهنمی می‌کند.» به فرموده امیرمؤمنان (ع)، این روز برای آن‌ها که اعمالشان مقبول باشد، عید است.»
هر عملی یک صحت دارد و یک قبولی؛ صحت روزه در نخوردن و نیاشامیدن است، اما حضرت امیر (ع) فطر را عید کسانی می‌دانند که اعمالشان مقبول واقع شده است. گاهی هزار کلید قفلی را باز نمی‌کند. ارزش عمل به کثرت نیست، به کیفیت آن است. پس جایزه عید فطر برای آن‌هایی است که اعمالشان مقبول درگاه الهی باشد. هر کس از ماه مبارک رمضان به اندازه توانش بهره برده است. مراقب باشیم غبار گناه، دستاورد‌های رمضانی ما را محو نکند؛ وگرنه به تعبیر امام‌علی (ع) روزه‌داری ما جز زحمت گرسنگی و تشنگی نبوده است.