دقت و تأمل در فلسفه اسامی و القاب دختر پیامبر خدا الهام‌بخش راهبرد‌ها و راهکار‌های نجات و سعادت بشریت در دنیا، آخرت و رهایی آنان از عذاب و شقاوت است. بازشناسی حکمت و وجه تسمیه هریک از القاب و اسامی حضرت فاطمه (س) دربردارنده پیام‌ها و درس‌های کاربردی بزرگ و سازنده است. سوگواران و عزاداران فاطمی باید این آموزه‌های جاویدان را بشناسند و به آن آراسته شوند.
مشهورترین نام دختر پیامبر خدا «فاطمه» است. چرا دختر پیامبر خدا به این نام خوانده شد؟ این پرسش همراه با پاسخ آن در گفتار پیامبر خدا و اهل بیت وجود دارد.
«محمد بن عمر بصری» گفته است امام جعفرصادق (ع) از پدران خویش نقل کرده‌اند: «پیامبر خدا از دختر خویش، حضرت فاطمه علیها‌السلام، پرسیدند: «یا فاطمه اتدرین لم سُمّیتِ فاطمه؟»؛ «آیا می‌دانی چرا فاطمه نامیده شده‌ای؟» امیرمؤمنان، امام علی علیه‌السلام، که در مجلس حضور داشت، از پیامبر خدا پرسید: «یا رسول‌ا... لم سمیت فاطمه؟»؛ «ای پیامبر خدا! چرا فاطمه، فاطمه نامیده شده است؟» پیامبر خدا فرمودند: «لان‌ها فُطِمَت هی و شیعتها من النار»؛ «چون فاطمه و شیعه او از آتش جهنم بریده و جدا شده‌اند و از آتش جهنم در امان‌اند» (علل الشرایع، ج ۱، ص ۱۷۹ * امالی شیخ طوسی، ص ۵۷۰).
فَطم در لغت به معنای بریدن و گرفتن و قطع کردن و جدا ساختن است. فاطمه اسم فاعل مفرد مؤنث از ریشه فطم است. پیامبر خدا در این پرسش و پاسخ درباره چیستی و چرایی واژه فاطمه ۲ حقیقت بزرگ را آموزش داده‌اند. در این تبیین نبوی ۲ نکته و سرفصل بزرگ برای آموزش سوگواران مصائب اهل‌بیت در فاطمیه وجود دارد؛ نخست اینکه حضرت فاطمه علی‌ها السلام پاک از گناه و رها از آتش جهنم هستند. حقیقت اول که در این حدیث به جهانیان آموزش داده شده است، در ارتباط با شخصیت حضرت فاطمه (س) است. به حکم این حدیث، حضرت فاطمه (س) از گناه و آتش جهنم جدا و بریده است. این امتیاز حضرت فاطمه (س) در قرآن کریم نیز آموزش داده شده است.
بی‌تردید حضرت فاطمه (س) از اهل‌بیت علیهم‌السلام هستند و به حکم آیه تطهیر (احزاب، آیه ۲۳) از هر گناه و اشتباهی پاک اند و بر همین بنیان نیز به حکم آیه مباهله (آل‌عمران، آیه ۶۱) بانوی نمونه و بی‌بدیل جهان اسلام بوده و خواهند بود.
طبق این پرسش و پاسخ، حضرت فاطمه (س) از آتش جهنم جدا گردیده و خدای سبحان این حقیقت را در نام فاطمه (س) نشان داده است؛ بنابراین در نام آسمانی فاطمه (س)، ظرفیت اسوه حسنه شدن این بانوی بزرگ الهی وجود دارد. بی‌شک بانویی که قطعا از آتش جهنم و عذاب الهی در امان است و در کارنامه او هیچ نقطه ضعف و هیچ گناه و خطایی راه نیافته است، الگوی برتر و عالی جامع و جهانی و ابدی خواهد بود.
دومین نکته نیز به جایگاه شیعه فاطمه (س) برمی‌گردد. در فلسفه نام دختر پیامبر خدا، پیام رهایی شیعه فاطمه (س) از عذاب الهی و آتش جهنم جریان دارد. در وجه تسمیه نام فاطمه در این حدیث نبوی، کلمه «شیعتها» وجود دارد و در این جمله سرنوشت شیعیان فاطمه (س) نشان داده شده است. پیامبر خدا در این پاسخ‌گویی به پرسش از چیستی و چرایی نام فاطمه، وضعیت اخروی شیعه فاطمه (س) را آشکار ساخته‌اند و از این راه، مذهب حق و راه رشد و کمال را پیش روی بشر گشوده‌اند. شیعه فاطمه (س) اهل نجات است و از آتش جهنم جداست و از عذاب الهی در امان خواهد بود. فهم این پاداش الهی شیعه فاطمه (س)، یادآور مسئولیت‌های بزرگ شیعیان این بانوی جهان اسلام است.
شیعه فاطمه (س) تنها در حرف و شعار و شهادت و گواهی دادن بر ولایت و عصمت و طهارت این بانوی بزرگ نیست. چون هویت شیعه فاطمه (س) در اندیشه و عمل با هم تحقق می‌یابد. در مفهوم شیعه پیروی نمودن و رهروی و حرکت و تحول و سازندگی و عمل و تکامل جای دارد. شیعه فاطمه (س) کوشش می‌کند منطق و اخلاق و رفتار و گفتار حضرت فاطمه (س) را بشناسد و به آن آراسته گردد.
شیعه، فاطمه (س) را اسوه و سرمشق خویش می‌شناسد و او را الگوی جاویدان در زندگی‌اش قرار می‌دهد. چون راه‌حل همه درد‌ها و مشکلات فردی و اجتماعی بشر، در معرفت سبک زندگی فاطمی و تلاش در راه اقامه آن در خانواده و اجتماع است. ترکیب شیعه فاطمه (س) در این حدیث نبوی از تأسیس مذهب شیعه در عصر رسالت و در دوران حیات پیامبر اکرم (ص) خبر می‌دهد. در این حدیث نبوی، یک گفت‌وگوی درون خانواده رسالت در صدر اسلام گزارش شده است. پیامبر خدا وضعیت همراه با سعادت و امنیت از آتش جهنم را برای شیعه فاطمه (س) آموزش داده‌اند. جهانیان باید بدانند راه نجات و سعادت در قرار گرفتن آنان در بین شیعه فاطمه (س) خواهد بود.