عماد پورشهریاری|روش ها و سیاست گذاری مرتبط با روشنایی های شهر در یک دهه گذشته تغییرات چشمگیری داشته است. به دلایل و عوامل مختلف و متنوعی مانند کاهش هزینه ها، توسعه فناوری و تغییرات جوی، مقامات محلی راهبردهای نورپردازی و روشنایی را در شهرهای خود تغییر داده اند. نتیجه این اقدامات تعیین قوانین جدید در طراحی بخش روشنایی های شهر در سطوح محلی و کشوری است برای مثال قوانینی در سال 2007 و 2013 در اسلوونی و فرانسه به تصویب رسید که بر اساس آن این نورپردازی ها باید با حداکثر کارایی انجام شود. بااین حال طراحی نورپردازی های شهری در مسیر دیگری نیز توسعه یافته است. پس از موضوع صرفه جویی در مصرف انرژی و کاهش هزینه ها که تا پیش از این به شدت موردتوجه شهرها قرار گرفته بود در چند سال گذشته اقداماتی در استفاده از این امکان در مسیرهای کاربردی تری مانند زیباسازی و جذب گردشگر روی داده است. تا همین یک دهه گذشته شهرها از روشنایی به طور ویژه برای ایجاد امنیت استفاده می کردند اما سیاست گذاری ها کم کم به سوی زیباسازی حرکت کرده است. با شکل گرفتن گردشگری شب در شهرهای مختلف جهان، توجه به نورپردازی های شهری نیز به سرعت سمت جذب گردشگر حرکت کرده است.
آرامش در حضور تاریکی
در کشورهای کمتر توسعه یافته ای مانند پاکستان، استفاده از ظرفیت های گردشگری به واسطه طبیعت و فرهنگ بکر این کشور یکی از راه حل های حرکت سریع به سوی شکوفایی اقتصادی است. فرصت هایی که به خاطر روشنایی نامناسب معابر شهری و ایجاد حس نبود امنیت ناشی از آن به راحتی از دست می روند.
مهم ترین مقاصد گردشگری این کشور مانند اسلام آباد، لاهور، کراچی، مانسهره و موهن جو دارو برنامه های جذب گردشگر متنوعی را اجرایی کرده اند که البته به موفقیت هایی نیز دست یافته اند. اما تالار گفت وگوی آنلاین، وب سایت ها و شبکه های اجتماعی پُر است از نظرها و نقل قول هایی که به تردد شبانه در شهرهای پاکستان هشدار داده اند و این یعنی کاهش گردشگری و درآمدهای حاصل از آن برای این کشور.
لاهور یکی از مهم ترین مقاصد گردشگری پاکستان در اوایل سال 2019 پروژه ای را برای نورپردازی بناهای تاریخی و گردشگری این شهر آغاز کرده است. در این طرح برخی از بناهای تاریخی مجموعه شاهی قلعه که باقی مانده از دوران گورکانیان است نورپردازی شده اند. بهره برداری از این پروژه با عنوان «تاریخ شب» اجرایی و خود یک تور گردشگری شبانه مستقل است. همچنین 9 بنای دیگر در این سایت تاریخی پیش تر نورپردازی شده و یکشنبه شب ها میزبان تورهای گردشگری شبانه است. آصف ظهیر از مقامات گردشگری لاهور در گفت وگو با پاکستان امروز افزایش چند برابری گردشگران را هم زمان با اتمام نورپردازی این ساختمان ها پیش بینی کرده بود که تا اندازه زیادی به واقعیت پیوست.
وایادولید؛ تبدیل شهر صنعتی به گردشگری با نور
وایادولید شهری سیصدهزارنفری در شمال غربی اسپانیاست. پایتخت اسپانیا در زمان پادشاهی فیلیپ دوم گرچه بناها و تاریخی هیجان انگیز دارد اما بیشتر به عنوان یک شهر صنعتی شناخته می شود. در سال 2009 دولت اسپانیا بودجه ای 1.357.000 یورویی برای بهبود زیرساخت سیستم روشنایی این شهر در اختیار مقامات محلی قرار داد. هدف از اختصاص این بودجه بهبود مصرف انرژی بود اما مدیران شهری وایادولید تصمیم گرفتند با استفاده از این فرصت گردشگری شبانه را در این شهر توسعه دهند. به همین منظور مسابقه ای فراهم و از شرکت های نورپردازی خواسته شد برای بازطراحی نورپردازی آثار تاریخی و فرهنگی این شهر از جمله موزه ها و ساختمان های قدیمی برنامه های خود را ارائه دهند. در انجام این پروژه از شرکت کنندگان خواسته شده بود کلیدواژه های استفاده از فناوری های روز، بهینه سازی مصرف انرژی، رنگ و نگهداری آسان را به طور خیلی خاص مدنظر قرار دهند.
پروژه پیروز «رودخانه نور» بود که طبق آن، شکوه شبانه وایادولید در سایه تاریخچه و فرهنگ غنی این شهر به نمایش گذاشته می شد. در این برنامه و در طول «رودخانه نور» 35ساختمان تاریخی شناسایی شدند که سیستم روشنایی خارجی 16 ساختمان پیرایش و برای 19ساختمان به طور کامل نورپردازی جدید پیش بینی شد. این مسیر نورانی بر اساس رودخانه قدیمی این شهر بنیان گذاشته شده است که در قرن نوزدهم میلادی پس از عبور از میان شهر به درون زمین حرکت می کرده است. علاوه بر نورپردازی ویژه هر ساختمان با توجه به ویژگی های معماری و شخصیتی آن، امکانات و تجهیزات خاص دیگری نیز مانند تنظیم دما، رنگ و همچنین جلوه های ویژه نیز به کار گرفته شده اند تا همان هارمونی رودخانه قدیمی را برای گردشگران بازسازی کنند.
جشنواره های نورپردازی، فستیوال های گردشگری
یکی از کاربردهای استفاده از نور در جذب گردشگر در جهان برگزاری جشنواره ها و فستیوال های نورپردازی است. این جشنواره ها معمولا در مکان های عمومی و پرترددتر شهر شکل می گیرند و در آن به شکلی هنری از پروژکتورهای هولوگرام برای نمایش تصاویر روی نمای ساختمان ها استفاده می شود. این تصاویر می توانند چشم انداز شهری بسیار زیبا و متفاوت ایجاد کنند که ظرفیت جذب صدها و هزاران گردشگر را خواهد داشت. جشنواره لیونِ فرانسه به عنوان قدیمی ترین رویداد از این شکل و جشنواره آیندهوون از مهم ترین رخدادهای نورپردازی جهان هستند.
جشنواره «اف لایت» در فلورانس ایتالیا هرساله در زمان سال نوی میلادی برگزار می شود و یکی از مشهورترین جشنواره های نور جهان است. بازدید از مراکز تاریخی و بناهای چشم نواز تاریخی هرساله و هر شب از ساعت 6 بعدازظهر شروع و تا 12 شب ادامه دارد.
تور شیاطین و فرشتگان ایتالیایی
در شهر تاریخی رُمِ ایتالیا تورهای منحصربه فردی وجود دارد که صرفا بر اساس نورپردازی آثار تاریخی برنامه ریزی می شوند. تورهایی که ترکیبی از سِحر و عشق است. تور روشنایی رُم با غروب آفتاب آغاز می شود. گردشگران سفر خود را از خیابان مشهور ویا ونتو آغاز می کنند و پس از بازدید از آب نمای «فونتانا» و میدان «باربرینی» به مجموعه بزرگ «کلوسئوم» می روند. رزمگاه گلادیاتورها در شب حتی با شکوه تر از کلوسئوم زیر نورِ آفتاب است. نورپردازی حرفه ای و دقیق، بیش از هر زمانی مخاطب را با جزئیات و عظمت بنا آشنا می کند. بازدید از برخی دیگر از آثار باستانی شهر رُم و یک پیتزای ایتالیایی در یک رستوران محلی پایان بخش تور روشنایی خواهد بود..