به گزارش شهرآرانیوز کمتر از پانزده‌روز به اربعین سالار شهیدان مانده است. اگر شما هم عازم این سفر معنوی هستید و در حال بستن کوله‌بار، احتمالا تهیه ارز یکی از کار‌های مهم و اصلی شما برای ورود به این مسیر زیارتی است. داستان مسائل و مصائب زائران این سفر معنوی، تقریبا هر سال کم‌وبیش تکرار می‌شود که تهیه ارز یکی از آن‌هاست. باید بگوییم التهاب بازار دینار امسال نسبت‌به زمان مشابه سال قبل کمتر است، اما اینکه این وضعیت چقدر دوام خواهد داشت، مشخص نیست. تأمین ۲۰۰ هزار دینار ارز دولتی توانسته است بازار تقاضا را تاحدودی هرچند اندک نسبت‌به سال قبل سرد کند، اما این به‌معنای نبود مشکل در این بازار نیست.
امسال نیز بازار فروش دینار در خیابان امام خمینی (ره) داغ است و افزایش تقاضا در آستانه اربعین قیمت دینار را افزایش داده و بازار دلالی را رونق بخشیده است، اما برای تهیه دینار از این بازار‌ها باید حواستان به خطراتی مانند ارز تقلبی باشد. واضح است که افزایش تقاضا در یک‌زمان کوتاه باعث ایجاد بازار‌های سیاه می‌شود. کارشناسان می‌گویند که علت این افزایش تقاضای نامتعارف، نبود اعتماد و ضعف در مدیریت افکار عمومی است و راهکارش افزایش خدمات برای جلب‌اعتماد، فرهنگ‌سازی برای مدیریت افکارعمومی و رفتن به‌سوی خدمات الکترونیک است.
برای بررسی بازار آزاد دینار، سری به خیابان امام خمینی (ره) می‌زنیم. مثل همیشه بازارگرمی دلال‌ها سرجایش برقرار است و اصرار دارند که دینار را زودتر تهیه کنیم، چون هرچقدر زمان بگذرد، قیمت‌ها به‌احتمال زیاد افزایش می‌یابد. البته امسال فعلا خبری از این جملات که دینار کم است یا نداریم نیست. تقریبا همه می‌گویند هرچقدر بخواهید دینار هست.
دلالان این خیابان، هم خریدار هستند و هم فروشنده و باتوجه‌به پرس‌وجو‌های میدانی ما تا زمان تهیه این گزارش، قیمت هر هزاردینار در بازار آزاد بین ۳۳ تا ۳۳ هزارو ۳۰۰ تومان است و اگر کسی دیناری برای فروش به دلالان این خیابان داشته باشد، قیمت خرید آن‌ها به‌ازای هر هزاردینار ۳۱ هزارو ۵۰۰ تا ۳۲ هزارو ۱۰۰ تومان است.
همه می‌دانیم که امسال ۲۰۰ هزار دینار با نرخ دولتی در بانک‌های منتخب به زائران اربعین با سن بالای پنج‌سال فروخته می‌شود. قیمت هر هزاردینار دولتی تا لحظه تهیه این گزارش بنا بر اعلام بانک مرکزی ۳۲ هزارو ۸۰ تومان است، یعنی شما برای خرید ۲۰۰ هزاردینار باید ۶ میلیون‌و ۴۱۶ هزارتومان پرداخت کنید.
امسال بنا به گفته مسئولان، سیاست بر این بود که فقط دینار به‌عنوان ارز اربعین به زائران فروخته شود و به همین دلیل منابع ارزی دینار نیز پیش‌بینی شده بود. برای افزایش تثبیت پول ملی دو کشور ایران و عراق و کاهش سیطره دلار، جایگزینی استفاده از دینار در این سفر به‌جای دلار مهم است؛ اما جدا از این ماجرا کسانی که این مسیر را تجربه کرده اند، می‌گویند که زائران اربعین باید حتما دینار همراه خود داشته باشند، چون در مرز برای خرج‌هایی مثل هزینه ماشین و... دینار لازم است. صرافی‌های لب مرز و بین‌راهی معتمد نیستند و علاوه برنداشتن قیمت مشخص دلار، معمولا زائران ترس دریافت دینار تقلبی را هم دارند.
ازطرفی خرج‌کردن مستقیم دلار در بازار هم دردسر‌های خودش را دارد؛ از دولاپهنا حساب‌کردن‌ها بگیرید تا سختی تبدیل دلار به دینار و مقایسه ذهنی آن با ریال برای جلوگیری از اینکه سرتان کلاه نرود. حالا به همه این‌ها شلوغی اربعین و افزایش درخواست برای تبدیل پول را هم اضافه کنید که احتمالا وقت زیادی از زائران می‌گیرد، بنابراین پیشنهاد بسیاری از پیش‌کسوتان این مسیر، داشتن دینار برای زائران است.
حسین محمدی، کارشناس مسائل ایران-عراق و کارشناس‌ارشد مسائل غرب آسیا، از ابعاد مختلف موضوع افزایش خارج از واقع تقاضا و ایجاد بازار سیاه دینار را بررسی می‌کند. او دراین‌باره می‌گوید: بیشتر مشکل ما در حوزه‌های مختلف نگاه اقتصادی مردم به یک فرایند است؛ یعنی به‌عنوان‌مثال وقتی اسم ارز می‌آید، متأسفانه بعضی گروه‌های جامعه که نگاهشان صرفا اقتصادی است، وارد می‌شوند و بازار سیاه راه‌می‌اندازند.
در بازار «مکاره» قیمت‌ها بی‌پایه و اساس و نظارت بر آن سخت است. درحقیقت قیمت‌ها در این بازار دستوری نیست، بلکه ثمره رویکرد‌های هیجانی است. به‌عنوان‌مثال افزایش تقاضای دینار در ماه‌های محرم و صفر بازار را متلاطم می‌کند و برنامه‌ریزی‌نداشتن برای کنترل آن، زمینه سودجویی برخی در بازار سیاه را فراهم می‌کند.
این کارشناس مسائل ایران-عراق علت افزایش نامتعارف تقاضا را این‌طور توضیح می‌دهد: ضعف اعتماد عمومی، یکی از مشکلاتی است که باعث افزایش بیش از حد تقاضای دینار می‌شود. مردم باتوجه‌به ضعف‌هایی که در گذشته دیده‌اند، قبول نمی‌کنند که ۲۰۰ هزاردینار برای سفر اربعین کافی باشد. برخی افراد سال گذشته تجربه بدی داشتند و مجبور شدند تا چهاربرابر قیمت برای بازگشت از مسیر خارج به ایستگاه‌های ایران هزینه کنند؛ بنابراین ضعف در اعتماد بخش عمومی باعث می‌شود که تقاضا برای خرید دینار افزایش پیدا کند.
محمدی ضعف مدیریت افکار عمومی را دلیل دیگر به‌هم‌ریختگی در بازار دینار میداند و اضافه می‌کند: موضوع بعدی درباره دینار عراق ضعف مدیریت افکار عمومی است. باید با فرهنگ‌سازی تلاش شود که مردم را به این نتیجه برسانیم که این سفر زیارتی است و اگر بانک مرکزی ۲۰۰ هزار دینار در نظر گرفته است، این مقدار باتوجه‌به وجود مواکب غذا و مکان استراحت در این موسم کفایت می‌کند و نهایت اگر کسی بخواهد ارز بیشتری ببرد، باید بر اساس نیازش تهیه مبلغ مازاد را برنامه‌ریزی کند.
به گفته او از سوی دیگر، متأسفانه برخی از مردم این استدلال را دارند که چند هزار دینار بیشتر از نیازشان بخرند تا هرچقدر اضافه آمد، بعد‌ها در ایران و با سود بفروشند که این نگاه درستی نیست. ما باید خوی دلالگری برخی افراد را از طریق فرهنگ‌سازی و در برخی سودجویان با برخورد قانونی درمان کنیم و این را برای همه اقشار جابیندازیم که این پیاده‌روی، یک سفر معنوی و الهی است و نباید آن را با «بیع و شری» خراب کنیم.
این کارشناس مسائل ایران-عراق با اشاره به وجود مافیای بازار ارز در شهر‌هایی که جذب زائر و گردشگر خارجی دارند، می‌گوید: سودجویی در جامعه و به‌ویژه در شهر‌هایی که زائران خارجی رفت‌وآمد دارند زیاد است؛ افرادی هستند که اسم خود را صراف گذاشته‌اند و خارج از چارچوب قانونی کار می‌کنند. این افراد ارز را از زائران غیرایرانی ارزان می‌خرند و گران‌تر به زائران ایرانی می‌فروشند. یعنی ارز را تبدیل به کالا می‌کنند و به قیمت گزاف می‌فروشند. این‌ها علاوه‌براینکه شبکه‌ای را با خود همراه می‌کنند، باعث افزایش قیمت می‌شوند.
محمدی در پاسخ به این سؤال که چطور می‌توان در موسم اربعین مشکلات بازار دینار را برطرف کرد، اظهار می‌کند: ما در حوزه خدمات‌دهی به این جمعیت دچار فعالیت فصلی هستیم که با این روش کار به جایی نمی‌رسد. اربعین یک مسئله راهبردی و مستلزم پیوست فرهنگی قوی است؛ بنابراین باید در وهله اول با آموزش و دوم با ارائه خدمات مناسب در حوزه‌هایی مانند ترافیک، بهداشت، صدور گذرنامه و... اعتماد عمومی را جلب کنیم. اکنون نزدیک به یک‌دهه است که به مناسبت اربعین، زائران ایرانی باجدیت و عزم راسخ به عراق می‌روند، اما زیرساخت حمل‌ونقل مقداری ضعیف است، درحالی‌که روز به زور جمعیت زیاد می‌شود.
او با بیان اینکه سال‌هاست کریدور ریلی اتصال ایران به عراق به نتیجه نرسیده و سی‌کیلومتر از تکمیل این خط استراتژیک ریلی ناقص مانده است، می‌گوید: همچنین کریدور شمال به جنوب به‌دلیل نقص زیرساخت‌های ترانزیت زمینی ضعیف است که اگر حل‌وفصل شود، بسیاری از مشکلات بلندمدت و میان‌مدت حل خواهد شد.
او با تأکید براینکه باید در این مسیر روابط اقتصادی، تجاری و روابط ترانزیت زائران با عراق گسترش پیدا کند، می‌افزاید: یکی از برنامه‌های راهبردی در سال‌های گذشته این بود که کریدور جاده‌ای از مشهد به عراق و از عراق به ریاض وصل شود، اما این طرح تقریبا روی کاغذ مانده و عملیاتی نشده است که مستلزم توجه ویژه است. کارشناس‌ارشد مسائل غرب آسیا معتقد است که پس از جلب اعتماد مردم باید فرهنگ‌سازی شود تا مردم متوجه باشند آن‌ها در این سفر فاصله چندانی با کشور خود ندارند و نیاز به انباشت ارز نیست.
محمدی اضافه می‌کند: بعد از همه این‌ها باید نظارت بازدارنده صورت بگیرد. اکنون نظارت اتفاق می‌افتد، اما سلبی است و هر دفعه بعد از مدتی تکرار می‌شود؛ بنابراین باید بعد از جلب اعتماد مردم با خدمت‌رسانی و همچنین فرهنگ‌سازی، سراغ نظارت بازدارنده با هدف اعتلای وضعیت و حل مشکلات رفت.
گروه جوان مشهدی در اربعین امسال با راه‌اندازی استارتاپی به نام نیوکاش تلاش دارند تا حدودی این مشکل را برطرف کنند. نیوکاش پلتفرمی نوآورانه است که در حوزه «اقتصاد دانش‌بنیان زیارت» به ارائه خدمات آنلاین به زائران می‌پردازد.
عملکرد این شرکت فناور برای ارائه خدمات آنلاین به زائران عتبات عالیات به‌ویژه در ایام پیاده‌روی عظیم اربعین حسینی به این صورت است که اگر زائران کشورمان به هر علتی قبل از عزیمت به کشور عراق، ارزی تهیه نکرده‌اند یا نیاز به ارز بیشتری داشته باشند، می‌توانند در مسیر‌های پیاده‌روی اربعین و مقاصد زیارتی عراق با پشتیبانی شبکه نمایندگان این پلتفرم با نرخ‌های مشخص‌شده، دینار مورد نیاز را به‌صورت نقد دریافت یا هزینه خدمات دریافتی را پرداخت کنند. قیمت اعلام‌شده در این پلتفرم به‌طور میانگین قیمت نمایندگان عراق است، اما درحقیقت قیمت هر نمایندگی متفاوت است.
باتوجه‌به فاصله نمایندگی از مرز‌های ایران، قیمت دینار نسبت به نرخ این ارز در بازار‌های رسمی افزایش پیدا می‌کند باوجوداین یکی از ویژگی‌های مهم این پلتفرم، نیازنداشتن به حمل پول نقد و تبدیل لحظه‌ای ریال به دینار برحسب نیاز است.
پلتفرم نیوکاش در شهر‌های کربلا، نجف، بصره، کاظمین، سامرا، ذی‌قار، میسان و... دارای نمایندگانی است که آمادگی پرداخت دینار نقدی به شما را دارند و بعد از اربعین نیز فعال هستند.
ارتقای حس امنیت خاطر زائران، جلوگیری از ایجاد صف، ممانعت از قیمت‌گذاری نامتعارف نرخ ارز در عراق، جلوگیری از سوء‌استفاده‌های مالی دلالان و سودجویان بازار ارز و تثبیت کمترین نرخ اعلامی، جلوگیری از خروج ارز از کشور، تثبیت پول ملی دو کشور ایران و عراق و کاهش سیطره دلار در تبادلات مالی بین دوکشور از جمله فواید استفاده توسعه این نوع از پلتفرم‌هاست. این استارت‌آپ مشهدی تلاش دارد تا به‌مرور با افزودن سامانه ردیابی ثبت و جست‌وجوی مدارک و وسایل گمشده و خرید انواع بسته‌های اینترنتی سیم‌کارت اپراتور‌های عراق، کمک حال زائران ایرانی اباعبدا... حسین (ع) باشد.