مسعود سلطانی - بالاخره شوک بازار‌های جهانی به بازار سرمایه ایران هم رسید. دیروز شاخص کل بورس تهران ۱۸ هزار و ۲۵ واحد (معادل ۳.۴۴ درصد) ریزش کرد. در عمل روز شنبه ۱۰ اسفند ماه رکورد ریزش مقداری در بورس شکسته شد.
روان‌شناسی بازار سرمایه در روز شنبه نکات پرشماری دارد. معامله‌گران بازار انتظار داشتند که تحت‌تأثیر اخبار منفی بازار‌های جهانی، ریزش شاخص‌های مالی و کاهش قیمت جهانی کالاها، بورس ایران نیز ریزش و اصلاح خود را آغاز کند.
این موضوع سبب شد که در ساعات ابتدایی گشایش بازار در روز گذشته قدرت فروشندگان خیلی بیشتر از خریداران باشد. البته به مرور و بعد از گذشت ۲ ساعت از فعالیت بازار شاهد جدا شدن قیمت‌ها از کف نمودار‌های تکنیکال بودیم. از‌این‌رو قیمت آخرین معامله‌ها در سهم‌هایی که دچار ریزش شدند بیشتر از میانگین قیمت کل معامله‌ها در روز بود. به بیان دیگر آخرین قیمت در سهام سرخ‌پوش اغلب ۲ درصد بیشتر از قیمت پایانی بود. مسئله دیگری که در ریزش بازار سهام در روز شنبه تأثیر زیادی گذاشت، اخبار تسویه سهام‌داران اعتباری بود.
سهام‌داران اعتباری گروهی از معامله‌گران‌اند که در ابتدای سال طی یک قرارداد مشخص مبلغی را از کارگزار بورسی خود دریافت می‌کنند و بر اساس قرارداد مرسوم در ماه پایانی سال باید مبلغ مذکور را تسویه کنند. تعهد به تسویه مبالغ اعتباری نیز به معنای لزوم فروش سهام است. پس طبیعی است که در آخرین ماه سال شاهد افزایش عرضه سهام در بازار باشیم. متناسب با افزایش عرضه و البته ثابت ماندن حجم تقاضا، کاهش قیمت‌ها اتفاقی بدیهی و البته پیش‌بینی‌پذیر است.
برآیند عرضه و تقاضا در دادوستد‌های دیروز بورس تهران به ثبت ارزش معاملات خرد ۴۱۷۶ میلیارد تومانی منجر شد که با احتساب ارزش معاملات خرد در فرابورس و بازار پایه این‌رقم به سطح ۶۹۱۷ میلیارد تومان رسید که اگرچه با سطوح رؤیایی خود در هفته گذشته فاصله دارد، اما بیانگر فعالیت زیاد خریداران باوجود حضور قدرتمندتر فروشندگان در خرید و فروش‌های روزانه است.
در پایان معاملات روز گذشته از ۳۰۴ نماد فعال بورسی ۷۳ نماد قیمت پایانی مثبت و ۲۳۱ نماد قیمت پایانی منفی را به ثبت رساندند. تشکیل صف خرید در ۶۲ نماد بورسی به ارزش ۶۹۵ میلیارد تومان و صف فروش در ۱۱۰ نماد به ارزش مجموع ۳۹۹ میلیارد تومان حاکی از رقیق شدن معنادار عرضه‌ها در پایین‌ترین قیمت‌های روزانه است.
در یک هفته گذشته شاخص‌های کلان‌بورس‌های آمریکا، اروپا و شرق آسیا تحت‌تأثیر تداوم شیوع ویروس کرونا و مختل شدن عرضه و تقاضا و چشم‌انداز رکودی در فضای کلان اقتصاد جهانی ریزش‌های معناداری را پشت سر گذاشتند. شاخص‌های بورس آمریکا نظیر نزدک، اس‌اند‌پی ۵۰۰ و داو جونز با ثبت سقوط‌های ۱۰ تا ۲۰ درصدی به پایین‌ترین سطوح ۸ ماه گذشته خود رسیدند.