حمیده صفائی - «این‌جانب ملک‌زاده به گران فروشی و سوء‌استفاده از موقعیت مکانی غرفه تنقلات و اسباب‌بازی‌فروشی یک مجموعه شکایت خود را اعلام می‌دارم و خواهشمندم در این زمینه دستور رسیدگی لازم را بفرمایید.»
«2عدد بستنی قیفی 9هزار تومان، به نظرتان این انصاف است؟»
«برای فرزندم از یکی از غرفه‌های بوستان کوهسنگی بادکنک خریدم که قیمت آن را 4هزارتومان اعلام کردند، درحالی که همه جا آن را هزار تومان می‌فروشند. وقتی اعتراض کردم با حالت توهین‌آمیز گفتند برو از جایی دیگر خریداری کن. این نوع برخورد و گران‌فروشی در مجموعه‌های شهرداری به دور از حقوق شهروندی است و موجب مکدرشدن خاطر مراجعه‌کنندگان به مراکز تفریحی خواهد شد.»
«گران‌فروشی غرفه‌های بوستان کوهسنگی یک مسئله است و مسخره‌کردن این افراد زمانی که اعتراض می‌کنید بحثی دیگر، لطفا به این موضوع رسیدگی کنید.»
این‌ها و گزارش‌های مشابه بسیاری هر روزه به دفتر مدیریت بوستان کوهسنگی فرستاده می‌شود که حاکی از نارضایتی مردم به برخی فروشندگان است. هر چند شهرداری منطقه8 نقش چندانی در برخورد با این موضوع نداشت، اما ماجرا از زمانی مورد توجه مدیران شهری قرار گرفت که در تعطیلات نوروزی یکی از غرفه‌داران اقدام به فروش مواد تاریخ مصرف گذشته و خوراکی‌های غیربهداشتی کرد. این اتفاق سبب شد تا کارشناسان مرکز بهداشت مصرانه پای کار بایستند و غرفه‌های بوستان را زیر ذره‌بین قرار دهند و درنهایت رسیدگی به این موضوع و موارد مشابه از اولین جلسه شورای بهداشت در سال98 در دستورکار این گروه قرار گرفت و مصوب شد نمایندگان سازمان‌های حاضر در جلسه‌ای به‌طور مشترک و در کنار هم به این موضوع بپردازند و شهرآرامحله منطقه8 نیز برای اطلاع‌رسانی شهروندان درکنار این اعضا همراه باشد.
سکانس اول:
اوایل نوروز98 در بازدید کارشناسان مرکز بهداشت از غرفه‌های بوستان کوهسنگی 120ساندویچ تاریخ مصرف گذشته (حدود 20روز از تاریخ انقضا گذشته بود) معدوم شد، علاوه‌برآن غرفه فروش تنقلات اقدام به فروش موادپختنی کرده بود که آن‌ها هم ازسوی کارشناسان مرکز بهداشت معدوم شدند.
سکانس دوم:
بازرسی‌ها بیشتر شد و همچنان موارد مشابه مشاهده می‌شد. اهمیت موضوع و حضور زائران و مجاوران در بوستان بزرگ کوهسنگی سبب شد تا این مسئله در شورای بهداشت منطقه مطرح شود و نمایندگان سازمان‌ها با همکاری هم این مشکل را برطرف کنند و هر جا که لازم بود به یکدیگر کمک کنند. از طرفی پس از درج گزارش‌ها در شهرآرامحله منطقه8 و انعکاس موضوع گران‌فروشی غرفه‌ها در کنار غیربهداشتی‌بودن مواد خوراکی، نمایندگان صنعت و معدن و تجارت و تعزیرات هم پای کار آمدند و درنهایت منجر به پلمب یکی از غرفه‌های بوستان کوهسنگی و جریمه برخی دیگر از آن‌ها شد.
سکانس سوم:
سومین بازدید کارشناسان و اعضای شورای بهداشت، با دهه کرامت هم‌زمان شد. براساس طرح دهه کرامت تعزیرات حکومتی، بازدیدهای مشترک با حضور نمایندگان تعزیرات، صنعت و معدن و تجارت و مرکز بهداشت انجام شد و درنهایت در بوستان کوهسنگی دو غرفه پلمب و تعدادی جریمه شدند.
سکانس چهارم:
به درخواست شهرآرامحله منطقه8 بازدید بعدی از پایانه امام رضا انجام و در این بازدید نیز مقادیر زیادی مواد خوراکی تاریخ مصرف گذشته و غیربهداشتی معدوم شدند. لازم به ذکر است از این پس، این بازدیدها ماهانه تکرار خواهد شد و به درخواست اعضای شورای بهداشت و موقعیت استراتژیک شهرداری منطقه8 منحصر به بوستان کوهسنگی یا پایانه امام رضا(ع) نخواهد بود و شامل تمام منطقه می‌شود.
مردم خط قرمز ما هستند
علی شیرازی، شهردار منطقه8، روزهای خدمتش را با این شعار «مردم خط قرمز ما هستند» آغاز کرد که گواه آن، حضورش در جلسات شورای بهداشت و پیگیری موضوعات بهداشتی شهروندان بوده است. وی از زمان شروع خدمتش و مطلع‌شدن از وضعیت غرفه‌های بوستان کوهسنگی از مدیر بوستان و اعضای شورای بهداشت خواست به طور جدی‌تر پیگیر این موضوع باشند وبه طور جدی مشکلات مردمی را پیگیری کنند. همچنین از آنجایی که گرانی از دیگر شکایت‌های مردمی بود به دستور شهردار منطقه در بازدیدها از بازرسان صنعت و معدن و تجارت و تعزیرات دعوت به همکاری شد تا شاید تخلفات در این منطقه به کمترین حد ممکن برسد.
شیرازی دراین‌باره می‌گوید: از همان ابتدا اعلام کرده‌ام موضوع شهروندان و سلامت شهروندان برای ما اولویت دارد همان‌طور که موضوع اشتغال آن‌ها برای ما مهم است. اما زمانی که قرار به اولویت‌بندی و انتخاب باشد، معتقدم سلامت شهروندان بر مسئله اشتغال برتری دارد و باید بیشتر به آن توجه کرد.
وی ادامه می‌دهد: ما هم تمایل داریم افرادی که به کاری مشغول هستند، در آن پیشرفت کنند و موفق باشند، اما زمانی که چالش‌های بهداشتی به وجود می‌آید به‌رغم میل باطنی مجبوریم ورود پیدا کنیم و دیگر به این فکر نمی‌کنیم که اشتغال شهروندان ما دچار چالش خواهد شد. چون مسئله سلامت شهروندان چیزی نیست که قابل اغماض باشد و بخواهیم از آن بگذریم. شهردار منطقه تاکید می‌کند: یک لحظه هم چشم‌پوشی نمی‌کنم و در حد اختیاراتم به کسی اجازه اغماض نخواهم داد. اگر یک‌بار با غذای فاسد روبه‌رو شویم باید بلافاصله آن را معدوم کنیم و با افرادی که تصور می‌کنند می‌توانند غذای فاسد به زائر و مجاور بفروشند، برخورد می‌کنیم. هر چند فرض را بر سهوی‌بودن کار این افراد می‌گذاریم.
وی با اشاره به اینکه این موضوع جزو وظایف کاری شهرداری نیست، یادآور می‌شود: از همکارانم خواسته‌ام هر نوع مسئله‌ای را که در حوزه بهداشتی ملاحظه کردند با هماهنگی مراکز بهداشت منطقه که همکاری خوبی با ما دارند و مانند مجموعه ما دغدغه‌مند هستند، برخورد جدی داشته باشند.شیرازی گفت: عدول از شرایط قرارداد و ملاحظات بهداشتی چیزی نیست که بتوان به‌راحتی از آن گذشت. با توجه به این موضوع که زائران و مجاوران بسیاری در بوستان کوهسنگی تردد دارند و متأسفانه شکایت‌های بسیاری از برخی غرفه‌ها می‌شود، در موضوع کوهسنگی از همکارانم خواسته‌ام بدون اغماض پیگیر موضوع باشند و در این زمینه از همکاران اداره بهداشت و سازمان تعزیرات کمک بگیرند. حتی پیگیر این موضوع هستیم تا یکی از کارشناسان بهداشت در این بوستان مستقر شود. سلامت شهروندان را با کسی معامله نمی‌کنیم.وی یادآور شد: این موضوع در همه شهر مشهد جاری و ساری است و هر جا مسائل شهروندی باشد ورود پیدا می‌کنیم و تفاوتی ندارد، این‌بار به‌سراغ کسبه کوهسنگی و پایانه رفته‌ایم، ممکن است دفعه بعد سری به کسبه خیابان‌های منطقه بزنیم، خوشبختانه شورای بهداشت مناطق این اجازه را به ما می‌دهد و کسی نمی‌تواند بگوید از حوزه وظایف ما خارج است.
قبل از خرید دقت کنید
یکی از مسائلی که در بازدیدها با آن روبه‌رو هستیم، این است که بیشتر فروشندگان در فروش کالا زمانی که می‌بینند کارشناسان بهداشت به آن‌ها تذکر می‌دهند به علامت استاندارد و سیب سلامت اکتفا می‌کنند و ابراز بی‌اطلاعی از غیراستاندارد بودن کالا دارند.
حسین رضازاده، کارشناس مسئول واحد سلامت محیط و کار مرکز بهداشت ثامن، دراین‌باره می‌گوید: این افراد زمانی که گواهی‌نامه بهداشت و کارت بهداشت را می‌گیرند، آموزش‌های لازم را می‌بینند و نمی‌توانند اظهار بی‌اطلاعی کنند. اما مردم هم باید در زمان خرید به موارد ذکرشده روی کالا توجه داشته باشند. اولین موضوع مهم این است که کالاهایی را بخرید که می‌شناسید و اگر هم جدید است، نوع بسته‌بندی، تاریخ مصرف و نشانی آن را به‌خوبی نگاه کنید. نشانی کارخانه باید به‌طور کامل درج شده باشد، آن‌هایی که متقلب هستند نشانی را کامل نمی‌نویسند، علاوه‌بر نشانی شماره تلفن هم باید ذکر شده باشد که در صورت نیاز با همان شماره تماس بگیرید. شناسنامه جنس باید کامل باشد و مواد تشکیل‌دهنده روی آن نوشته شده باشد. بحث پروانه ساخت هر استان کد مخصوص به خودش را دارد (مشهد 50ممیز 5رقم اعشار است) که فروشندگان آن را می‌دانند و نمی‌توانند اظهار بی‌اطلاعی کنند. تاریخ انقضا و تولید باید به‌روز باشد نه اینکه بنویسند تیر98 برخی نیز برچسب کاغذی می‌زنند که این مورد تأیید مراکز بهداشت نیست.
این عضو شورای بهداشت شهرداری منطقه8 ادامه می‌دهد: در زمان خرید جنس فقط به تاریخ انقضا توجه نکنید، شرایط نگهداری آن را هم در نظر بگیرید. خیلی وقت‌ها می‌بینید چیپس و پفک را در استندهای مقابل در زیر نور آفتاب می‌گذارند که سبب می‌شود کالا زودتر از موعد مقرر فاسد شود. سس مایونز باید در دمای 4تا8 درجه نگهداری شود که در برخی مغازه‌ها این اتفاق نمی‌افتد. شما به‌عنوان خریدار باید دقت بیشتری داشته باشید.
رضازاده درباره نحوه پلمب مغازه‌ها توضیح می‌دهد: در بازدیدها نواقص بحرانی و نواقص غیربحرانی داریم که کارشناسان بهداشت براساس آن عمل می‌کنند. در نواقص بحرانی در صورت لزوم پلمب می‌کنیم و در نواقص غیربحرانی اخطار کتبی می‌دهیم و از آن‌ها می‌خواهیم مشکل را برطرف کنند. در پلمب‌های اخیر نواقص بحرانی بود و پس از چندبار اخطار منجر به پلمب شد. البته برخی نقاط به‌ویژه نقاط اطراف حرم به‌دلیل حساس‌بودن موقعیت مکانی و حجم زیاد زائر و مجاوری که در آنجا تردد دارند، مجوز دادستانی برای پلمب فوری داریم که در صورت نیاز همانجا پلمب می‌کنیم.
حسینی، کارشناس مرکز بهداشت ثامن، هم درباره سختگیری مرکز بهداشت برای غرفه‌های بوستان کوهسنگی توضیح می‌دهد: با مشاهده تخلفات غرفه‌داران بوستان کوهسنگی در ایام نوروز دکتر ایزدپناه، رئیس مرکز بهداشت ثامن، هم گفته است اینجا هیچ مساعدتی نداریم و باید جدی برخورد شود. زمانی که سازمان میادین را به سازمان همیاری واگذار کرده برای هر نفر باید استعلام می‌گرفتید و می‌دانستید به چه افرادی و چرا اجاره می‌دهید.
قدرت اجرایی نداریم
پایانه هم وضعیتی مشابه کوهسنگی دارد که متأسفانه سودجویان از این فرصت استفاده کرده و بی‌توجه به حقوق شهروندان علاوه‌بر گران‌فروشی، اجناس غیراستاندارد و تاریخ مصرف گذشته را می‌فروشند.
مدیر پایانه امام رضا(ع) دراین‌باره توضیح می‌دهد: پایانه مسافربری امام رضا(ع) مقصد ارتباط حمل و نقل برون‌شهری و درون‌شهری است که به‌دلیل گستردگی آن و نوع کارش لازمه حضور بسیاری از نهادها در اینجا احساس می‌شود به همین دلیل از همان اول 24نهاد دولتی و نیمه‌دولتی در اینجا استقرار دارند. به‌دلیل جمعیت زیاد زائران و مجاوران حاضر در پایانه غرفه‌های خدماتی، تعمیرکاری و تجاری در پایانه فعالیت دارند تا مردم از این خدمات بهره ببرند.
سیدامیر حسینی مدقق درباره بازرسی اخیر مأموران تعزیرات حکومتی و بهداشت از این غرفه‌ها و مراکز تجاری توضیح می‌دهد: غرفه‌های فروش کالا بر اساس نرخ‌گذاری کارشناس دادگستری به مزایده گذاشته می‌شوند و از طریق کانال‌های رسمی اطلاع‌رسانی شده و مزایده برگزار می‌شود. درنهایت غرفه به فردی که بیشترین رقم را بدهد واگذار خواهد شد که تمام این مراحل قانونی انجام می‌شود و ما هم دخل و تصرفی در این موضوع نداریم. ما ابلاغ قرارداد را داریم و تمام قوانین و مقررات بهداشتی و تعزیراتی را اعلام می‌کنیم تا نکاتی که نیاز است رعایت کنند اما از آنجایی که قدرت اجرایی نداریم، نمی‌توانیم با تخلفاتی که رخ می‌دهد برخورد کنیم. به همین دلیل مکانی در اختیار کارشناسان سازمان صمت قرار داده‌ایم تا بدون دخل و تصرف ما کارشان را انجام دهند.
وی ادامه می‌دهد: ما هم می‌خواهیم مردم بدون دغدغه از نظر بهداشتی و قیمت‌گذاری در اینجا خرید کنند.
در بازدید اخیر پایانه، نمایندگان پایانه پیشنهاد دادند؛ نمی‌توانیم اعلام کنیم غرفه‌ها به چه افرادی واگذار نشوند، اما شاید بتوان با همکاری دیگر سازمان‌ها مانند تعزیرات و مراکز بهداشت، افرادی را که متخلف هستند و کم‌فروشی یا گران‌فروشی می‌کنند و همچنین آن‌هایی که به فکر سلامت مردم نیستند و بهداشت را رعایت نمی‌کنند از چرخه حضور در مزایده حذف کرد و غرفه‌هایی را که در مراکز پرتردد وجود دارد در اختیار این افراد نگذاشت.
سامانه‌هایی که جایشان خالیست
سامانه 124، 135 و 190 را بیشتر مردم می‌شناسند اما با تصور اینکه ممکن است به کارشان رسیدگی نشود یا شاید هم تجربه عدم رسیدگی را داشته‌اند برای مردم غریبه شده است و دیگر پیگیر تماس با این سامانه‌ها نیستند و نتیجه‌اش این می‌شود که در صورت رویارویی با مشکل به مدیر بوستان‌ها یا انتظامات پایانه، نامه می‌زنند و از دیگران می‌خواهند به این موضوع رسیدگی کنند.
نکته حائز اهمیت، این است که اگر درباره استاندارد محصولی شک داشته باشید می‌توانید از «سامانه استعلام پیامکی اصالت شماره پروانه استاندارد» به شماره 10001517 استعلام بگیرید و بلافاصله پاسخ دریافت کنید. اما درباره بهداشتی‌بودن مواد غذایی هنوز سامانه‌ای برای پاسخ‌گویی راه‌اندازی نشده است.
در طول بازدیدهای این چند روز موارد گران‌فروشی، کم‌فروشی و مواد تاریخ مصرف گذشته را دیدیم و خیلی برایمان تعجب‌برانگیز نبود، اما سوغاتی را که در پایانه دیدیم به‌عنوان یک مشهدی برایمان تأثربرانگیز بود که از شهر ما این چنین سوغاتی به ارمغان برود. کارشناس بهداشت با اشاره به این موضوع که این سوغاتی با مواد بازیافتی درست شده و آلوده است، توضیح داد که قراردادن نبات‌ها در کنار پلاستیک‌های بازیافتی غیربهداشتی و موجب بیماری است، اما نکته بدتر از آن، زمانی بود که ظرف زعفران را باز کردند و در مقابلمان ظرف خالی را مشاهده کردیم و فقط نصف پر کوچک زعفران را با چسب بر روی درش چسبانده بودند و به زائر به‌عنوان زعفران می‌فروختند. اگر این مصداق کم‌فروشی نیست، پس به چه چیزی کم‌فروشی می‌گویند. درست است که به‌دلیل غیربهداشتی بودن تمام آن‌ها در کنار دیگر مواد تاریخ مصرف گذشته جمع‌آوری و معدوم شد، اما این سوغات مشهد هرگز از ذهن غیرمشهدی‌ها پاک نخواهد شد.