آمنه مستقیمی | شهرآرانیوز؛ یکی از ابتکاراتی که زندگی شیعه را از روزمرگی خارج می‌کند و رنگ و رونقی متفاوت به آن می‌بخشد، تقسیم‌بندی روز‌های هفته براساس تعلق آن‌ها به یک یا چند تن از معصومان (ع) است؛ چنان‌که از شنبه و اختصاصش به پیامبر ختمی‌مرتبت (ص) شروع و به جمعه و امام‌زمان (عج) ختم می‌شود، اما برای ما ایرانی‌ها که درکنار عشق و ارادتمان به تک‌تک اهل‌بیت (ع)، عشق و دلبستگی متفاوتی به امام‌رضا (ع) داریم، چهارشنبه که به نام امام‌رئوف، حضرت شمس‌الشموس (ع)، پدر و فرزند و نوه‌شان سند خورده است، روزی دیگر است؛ چهارشنبه‌هایی که امام‌رضایی است و از دور و نزدیک، دل‌های ما را بند پنجره فولاد می‌کند.
چهارشنبه‌ها با این ظرفیت زمانی که در خود نهفته دارد، بهترین فرصت است تا از دور و نزدیک زائر امام مهربانی‌ها شویم؛ به‌ویژه آنکه خود حضرت فرموده‌اند: «امام، دوستداران و شیعیان هر امامی را با او عهدی است و تمامت وفای به عهد و نیکویی انجام دادن آن، زیارت قبر ایشان است» (وسائل‌الشیعه، ج۱۴، ص۳۲۲). دانستن آثار و برکات زیارت امام‌رضا (ع)، انگیزه بیشتری به ما برای استفاده حداکثری از فضای مهیای چهارشنبه‌ها می‌دهد.
رسول خدا (ص) برای دو نفر تعبیر بضعه‌الرسول (ص)، یعنی پاره تن را به‌کار برده‌اند؛ نخست حضرت زهرا‌ی‌مرضیه (س)، دختر گرامی‌شان و دوم برای امام‌رضا (ع). از پیامبر (ص) نقل شده است: «پاره‌ای از تن من در خراسان دفن خواهد شد که هیچ فرد گرفتاری نیست، مگر آنکه با زیارت او، خداوند مشکلش را حل می‌کند و هیچ گناهکاری نیست، مگر آنکه خداوند [با زیارت او]گناهش را می‌بخشد». (من‌لایحضره‌الفقیه، ج۲، ص۵۸۳). همین یک حدیث کافی است تا بدانیم بسیاری از حوائج و در اصطلاح عامه مراد‌های ما با یک زیارت امام‌رضا (ع) برطرف می‌شود.
گرفتاری، درد آشکار و پنهان همه ما به‌ویژه در شرایط کنونی است. از مشکلات روحی‌عاطفی و فردی گرفته تا مشکلات خانوادگی، مالی، شغلی، دینی و دنیایی، معنوی و مادی، اجتماعی و فرهنگی، همچون سیل سرازیر می‌شوند و گاه به قدری بیچاره‌مان می‌کنند که نمی‌دانیم از دستشان به کجا پناه ببریم، اما پیامبر (ص) با همین یک حدیث، راه و مسیر را پیش پایمان گذاشته‌اند تا بدانیم وقتی در مواجهه با درد‌ها و مصائب پناهی نداریم، آغوش امام‌رئوف (ع) به روی ما باز است.
همچنین این موضوع درباره بخشش گناهان مهم صدق می‌کند. بسیاری از ما نمی‌دانیم بار سنگین گناهان را چطور باید سبک کنیم تا سنگینی‌اش آن‌قدر آزارمان ندهد. گاه حاضریم هزینه بسیار کنیم تا کمی از گناهانی که کرده‌ایم، جبران شود. اینجا هم باز نسخه زیارت امام‌رضا (ع) است که معجزه می‌کند و کوه گناهان در پرتوی نورانیتش، ذوب می‌شود.
از آثار شگفت‌آور زیارت امام‌رضا (ع)، روا شدن حاجات است. از امام‌رضا (ع) نقل است: «باروبنه سفر به‌سوی قبور بسته نمی‌شود، مگر به‌سوی قبور ما خاندان پیامبر (ص)»، سپس فرمودند: «آگاه باشید که من ظالمانه با سم، شهید و در سرزمینی غریب، دفن خواهم شد، پس هرکه برای زیارت من باروبنه خود را ببندد (و به زیارت من بیاید)، دعایش مستجاب و گناهانش آمرزیده شود» (بحارالانوار، ج۱۰۲، ص۳۶).
این هم جلوه‌ای دیگر از رأفت و کرامت امام مهربانی‌ها را نشان می‌دهد که به‌جای رفتن راه‌های متعدد و انجام اعمال مختلف و تلاش بسیار در مسیر رسیدن به حاجات، با یک زیارت به مراد دلمان می‌رسیم و حاجت‌روا می‌شویم. اگر این وعده و اثر را بگذاریم کنار وعده‌های پیامبر (ص) برای زائران پاره تنش در خراسان، آن‌گاه بهتر درمی‌یابیم که چرا باید قطب‌نمای دلمان را در هر فرصتی به‌سمت مشهدالرضا (ع) تنظیم کنیم و فرصت زیارت حضرت ثامن‌الائمه (ع) را از دست ندهیم.
باید توجه کرد که همه این آثار زیارت امام‌رضا (ع) صرفا محدود به زیارت از نزدیک و در جوار حرم و بارگاه نورانی آن حضرت نیست، بلکه از هرجا که کبوتر دل به‌سمت مشهدالرضا روانه شود، اثرگذار است و در‌های برکت را به روی زائر باز می‌کند؛ چون شرط اصلی در زیارت، حس حضور و رعایت ادب این حضور است و هرجا حس حضور ایجاد شد و معرفت به مقام امام وجود داشت، می‌توان زائر امام‌رضا (ع) شد، لذا می‌توان از دور هم با قرائت صلوات خاص حضرت یا خواندن زیارت امین‌ا... و دیگر زیارت‌های مربوط به اهل‌بیت (ع) از برکات زیارت برخوردار شد.
روایات هم بر امکان زیارت از راه دور تأکید می‌کنند. امام‌صادق (ع) فرموده‌اند: «هرکه توان زیارت از نزدیک را ندارد، در جاى بلندى بایستد و دو رکعت نماز بخواند. سپس روى به‌سوى قبور ما کند و سلام دهد که به ما خواهد رسید» (کامل‌الزیارات، ب۹۶، ص۲۸۶).
سلیمان‌بن‌عیسى از پدرش نقل می‌کند: «خدمت امام‌صادق (ع) عرض کردم: وقتى که توان زیارتتان را از نزدیک ندارم، چگونه شما را زیارت کنم؟ فرمودند: «اى عیسى! اگر توان آمدن نزد ما را ندارى، روز جمعه غسل کن یا وضو بگیر و زیر آسمان قرار گیر و دو رکعت نماز بخوان و به‌سوى من توجه کن، پس هرکه در زمان حیاتم مرا زیارت کند، گویا در زمان مماتم، مرا زیارت کرده است و هرکه در زمان مماتم مرا زیارت کند، گویا در زمان حیات، مرا زیارت کرده است!».
در زیارت بر شبیه شدن و همرنگی زائر با زیارت‌شونده، تأکید شده است؛ این یعنی اگر بخواهیم از همه آثار و برکاتی که زیارت امام‌رضا (ع) دارد بهره ببریم، باید تلاش کنیم شبیه ایشان شویم و از علم گرفته تا رأفت و کرامت رضوی را به قدر توان در خود ایجاد کنیم؛ چون نمی‌شود محب و شیعه امامی رئوف بود و به دیگران مهربانی نکرد. نمی‌شود امام‌رضا (ع) را عالم آل‌محمد (ص) دانست و در راه طلب و فراگیری علم، کوشش نکرد و نمی‌شود چشم‌انتظار کرامت امام‌رئوف (ع) بود و خود اهل کرامت نشد.
علی‌بن‌مهزیار گوید: «به امام‌جواد (ع) عرض کردم فدایت شوم، زیارت حضرت رضا (ع) افضل است یا زیارت امام‌حسین (ع)؟» حضرت جوادالائمه (ع) فرمودند: «زیارت پدرم امام‌رضا (ع) افضل است؛ چون امام‌حسین (ع) را تمام مردم زیارت می‌کنند و پدرم را تنها شیعیان خاص زیارت می‌کنند» (کافی، ج۴، ص۵۸۴). در این حدیث به اهمیت و جایگاه شیعیان دوازده‌امامی که به امامت علی‌بن‌موسی‌الرضا (ع) باور دارند اشاره شده است گرچه ثواب زیارت سیدالشهدا (ع) بر هیچ کسی پوشیده نیست.
امام‌رضا (ع) خود نیز در حدیثی برای زائرانشان، سازوکاری انگیزشی به‌کار برده‌اند؛ سازوکاری که آن‌ها را بی‌تاب زیارت حضرت ثامن‌الحجج (ع) می‌کند. از ایشان روایت شده است: «هرکه مرا که از منزل و کاشانه به دور افتاده‌ام زیارت کند، در روز قیامت در سه جایگاه به‌سراغش می‌روم تا او را از ترس و سختی آن مکان‌ها خلاص کنم؛ هنگام دادن نامه اعمال به دست راست و چپ و در عبور از صراط و نزد حسابرسی و میزان» (من‌لایحضره‌الفقیه، ج۲، ص۵۸۴).
مگر نه این است که ما بسیاری از اعمال نیک و ثواب را با این هدف انجام می‌دهیم که دستگیرمان در قبر و قیامت باشد و کمک کند تا از صراط، بی‌خطر و به‌سلامت عبور کنیم؟ امام‌رضا (ع) رأفت بی‌حدوحصر خود را در این روایات به‌خوبی آشکار کرده‌اند که درمقابل یک زیارت خود، چنین دستگیری و فریادرسی از شیعیان و محبانشان می‌کنند.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر رفیعی با بیان اینکه زیارت را به بوسیدن ضریح محدود نکنید، اظهار می‌کند: همین که تصمیم به زیارت امام‌رضا (ع) می‌گیرید و از خانه بیرون می‌آیید و وارد مشهد می‌شوید و نگاهتان به گنبد می‌افتد، ثواب زیارت برای شما نوشته می‌شود.
مرحوم آیت‌ا... العظمی بهاءالدینی و علامه‌طباطبایی نیز از همان در اصلی حرم سلام می‌دادند و می‌گفتند: «از همین‌جا زیارت محسوب می‌شود». روایات ما هم این موضوع را تأیید می‌کند. فکر نکنید زیارت یعنی بوسیدن ضریح و حتما حضور درکنار قبر مطهر... همین که راهی مشهد شدید و در حرم قرار گرفتید و دل‌هایتان شکست، ثواب زیارت امام‌رضا (ع) را می‌برید.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین رفیعی با اشاره به ثواب بی‌شمار زیارت امام‌رضا (ع) تأکید می‌کند: «مگر خدا نمی‌گوید: لَیْلَه‌الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ؟ یک شب از هزار ماه بالاتر است» یا گزاردن یک رکعت نماز در مسجدالحرام، ۱۰۰ هزار برابر نماز گزاردن در دیگر مکان‌ها ثواب دارد؟ این‌ها ثواب زیارت بامعرفت امام را نشان می‌دهد.
در روایت است هرکه امام‌رضا (ع) را بامعرفت زیارت کند، بهشت بر او واجب می‌شود. این معرفت هم موضوع پیچیده‌ای نیست؛ معرفت یعنی اعتقاد به عصمت و امامت حضرت ثامن‌الحجج (ع)؛ اینکه ایشان حجت خدا و جانشین موسی‌بن‌جعفر (ع) است؛ چون برخی بر امامت حضرت کاظم (ع) توقف کردند، از این‌رو بدانید اگر دل‌هایتان متوجه امام‌رضا (ع) شود و سلام دهید، زائر محسوب می‌شوید.