به گزارش شهرآرانیوز، «خانه سازی مشهد»؛ این نام احتمالا شما را یاد یک تابلو بزرگ با حروف به هم پیوسته در ابتدای جاده قوچان می‌اندازد. کارخانه‌ای که ۴۱ سال قبل کار خود را شروع کرد و تا سال‌ها در نوع خودش بزرگ‌ترین و بهترین کشور بود. می‌توان گفت این کارخانه بعد از چهاردهه فعالیت و گذراندن افت وخیز‌های فراوان به یکی از نوستالژی‌های صنعتی مشهد تبدیل شده است، البته احتمالا تا چند هفته آینده این نوستالژی گردوخاک گرفته را هم دیگر در ابتدای شهرک صنعتی نخواهید دید.
بر اساس شنیده‌های ما از پشت در‌های کارخانه، مدتی است که سازه ها، دستگاه‌ها و هرآنچه در آنجا وجود دارد در حال جمع آوری است. چرا؟ بگذارید برای جواب این سؤال کمی به عقب برگردیم. تیرماه بود که خبر واگذاری کارخانه خانه سازی به آستان قدس رضوی و در قبال آن تأمین زمین مناسبی برای ساخت طرح نهضت ملی مسکن در منطقه سیدی منتشر شد.
حالا آن طور که پیداست این واگذاری در حال انجام است. این سکه دو رو دارد، شاید تأمین زمین برای نهضت ملی مسکن که در مشهد تقریبا بی جاومکان مانده بود مناسب باشد، اما سرنوشت این کارخانه که از سال ۹۵ نفس هایش به شماره افتاده بود و حتی دو سال قبل کمیسیون اصل ۹۰ در پی شکایت‌های رسیده برای جان دادن به این کارخانه وارد میدان شد، چه می‌شود؟ آیا این کارخانه به مکان جدیدی منتقل خواهد شد؟ یا برای همیشه از تاریخچه صنعت مشهد حذف می‌شود؟ آیا ماندگاری این کارخانه به نفع استان است یا جمع‌آوری آن؟ سؤال‌هایی که اداره کل راه شهرسازی خراسان رضوی تا لحظه تهیه این گزارش آن را بی‌پاسخ گذاشت.
آن طور که شهرآرا مطلع شده است، اداره کل راه و شهرسازی در حال جمع آوری سازه‌های کارخانه است، چون آستان قدس رضوی زمین این کارخانه را در قبال تأمین زمین طرح نهضت ملی مسکن مطالبه کرده است، پس باید هرآنچه هست خارج یا تخریب شود.
پیگیری از روابط عمومی اداره کل راه وشهرسازی خراسان رضوی ما را به این نتیجه می‌رساند که تا چند روز آینده این توافق نامه به طور رسمی اجرایی خواهد شد و باتوجه به اینکه سازه ها، دستگاه‌های موجود در این مکان اموال دولت است از آنجا جمع آوری خواهد شد. پیگیری‌های ما از اداره کل راه وشهرسازی خراسان رضوی تا لحظه تهیه این گزارش برای رسیدن به جواب این سؤال‌ها که سرانجام این کارخانه چه می‌شود؟ آیا برای همیشه تعطیل خواهد شد و نیاز استان به سازه‌های ازپیش ساخته شده‌ای مانند نیوجرسی و ... از کجا تأمین می‌شود؟ بی نتیجه ماند. باتوجه به پیگیری‌های نصرا... پژمانفر، نماینده مردم مشهد در مجلس، برای احیای دوباره این کارخانه همین سؤال‌ها به اضافه نتیجه پیگیری هایش را پرسیدیم، اما پیگیری‌های ما این بار نیز بی نتیجه بود.
آیا احیای کارخانه خانه‌سازی برای استان اهمیت دارد؟ در شرایطی که دولت ساخت ۴میلیون واحد مسکونی را در دستورکار قرار داده و یکی از انتقاد‌ها به طرح نهضت ملی مسکن بالا‌بودن هزینه تمام شده آن است، این کارخانه در صورت احیا می‌تواند هزینه‌های ساخت‌وساز را کاهش و سرعت و کیفیت را افزایش دهد. به گفته معاون سابق هماهنگی امور عمرانی استانداری خراسان رضوی شمار زیادی از طرح‌های ساختمانی در مشهد و روستا‌های اطراف آن در حال اجراست که استفاده از قطعات پیش‌ساخته کارخانه خانه‌سازی می‌تواند سرعت اجرای این طرح‌ها را تا ۱۰برابر افزایش دهد و تأثیر زیادی در متحول کردن اقتصاد و اشتغال داشته باشد. فعال‌شدن کارخانه خانه‌سازی مشهد، این شهر را به یک تولیدکننده قطعات بتنی پیش‌ساخته برای کشور تبدیل می‌کند و با استفاده از آن می‌توان قطعات متنوع ساختمانی برای مبلمان شهری، تجهیزات ایمنی راه‌ها از جمله نیوجرسی و باکس‌های بتنی و قطعات پل‌سازی را تولید کرد.
دهم بهمن سال ۱۴۰۰ بود که در گزارشی با عنوان «خانه سازی احیا می‌شود؟» ماجرای همراه شدنمان با پژمانفر، نماینده مردم مشهد و بازدید سرزده از فعالیت این کارخانه را نوشتیم و آنجا تا حدودی ماجرا‌هایی را که بر سر خانه سازی مشهد گذشته بود، تعریف کردیم. خلاصه اینکه کلنگ این کارخانه سال ۵۷ در زمینی به وسعت ۸۲ هکتار زده شد و سال ۶۱ ماشین آلات آن برای ساخت و سازه‌های پیش ساخته و بتنی آغاز به کار کردند. در نزدیکی کارخانه برای کارگران خانه‌های سازمانی، مدرسه و... ساخته شد که حالا تقریبا همه آن‌ها متروکه شده است.
این کارخانه متعلق به سازمان ملی زمین و مسکن، یکی از معاونت‌های وزارت راه وشهرسازی، است. طبق گزارش‌ها در سال ۹۵ دستور تعطیلی کارخانه‌های خانه سازی از جمله خانه سازی مشهد از تهران با مصوبه هیئت وزیران ابلاغ شد و کارخانه با ۱۶۵ نیروی کار خود خداحافظی کرد.
فعالیت‌های این کارخانه تا سال ۱۴۰۰ با ۱۵ درصد ظرفیت و به صورت واگذاری به طور پیمانکاری به بخش خصوصی انجام می‌شد، همان موقع مدیرعامل کارخانه خانه سازی مشهد گفته بود که این کارخانه در سال بیش از ۱۸میلیارد تومان قرارداد دارد. در نهایت با توجه به ظرفیت کارخانه خانه سازی مشهد در تأمین سازه‌های پیش ساخته و بتنی مانند نیوجرسی و... و شکایت‌هایی که در پی تعطیلی آن شده بود، کمیسیون اصل ۹۰ برای احیای دوباره آن وارد عمل شد که تأثیرگذار نبود.
همچنین در نوروز سال ۱۴۰۱ رئیس جمهور در سفر به مشهد، نظر مثبت خود را مبنی بر واگذاری واحد تولیدی خانه سازی به پارک علم و فناوری به واسطه داشتن زیرساخت مناسب برای حضور شرکت‌های دانش بنیان و فناور اعلام کرد، اما هیچ کدام از این اتفاق‌ها نیفتاد تا اینکه رئیس منطقه ۲ سازمان بازرسی کل کشور در تیرماه امسال در گفتگو با ایرنا اعلام کرد که باوجوداینکه سازمان بازرسی در سال‌های گذشته برای واگذاری و فروش واحد تولیدی خانه سازی به عنوان اموال مازاد مخالف بود، اما حالا باتوجه به اینکه اولویت اصلی خراسان رضوی موضوع نهضت ملی مسکن و بیشترین نیاز برای فعال شدن این طرح زمین است، توافق شد کارخانه خانه سازی با قیمت کارشناسی به آستان قدس رضوی واگذار شود تا در قبال آن زمین مناسبی برای ساخت طرح نهضت ملی مسکن در منطقه سیدی به دست آید.
حالا نتیجه همه این کش وقوس‌ها زمینی است برای طرح نهضت ملی مسکن در مشهد، اما اینکه کار کارخانه خانه سازی که گرد فراموشی سال‌ها بر ظرفیت آن نشست و با یک دستور به تعطیلی کشیده شد به کجا می‌رسد، معلوم نیست. دو سال قبل رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس از احتمال دست داشتن مافیا در به تعطیلی کشاندن کارخانه‌های خانه سازی کشور گفته بود.
حالا باید دید اگر این کارخانه به طور کامل جمع آوری شود، سرنوشت پیمانکاران طرف قرارداد، کارگران مشغول در پروژه‌های پیمانکاری (که هم اکنون مشغول کار هستند.) نیاز استان به محصولات این کارخانه و در نهایت این کارخانه نوستالژی چه خواهد شد؟ قصه پرغصه این کارخانه در حالی دارد به پایان می‌رسد که هنوز در این کارخانه، تولید هرچند اندک جریان دارد.