به گزارش شهرآرانیوز - شیوه کلاهبرداری پانزی (Ponzi scheme) در واقع یک عملیات اغفال کننده است که در آن وعده بازگشت سریع و زیاد سرمایه به سرمایه‌گذاران اولیه داده می‌شود. به بیان ساده‌تر در این طرح، کلاه برداران سرمایه سرمایه‌گذاران را با دادن وعده بازگشت سود و سرمایه به سرقت می‌برند که در چنین طرحی اصولا سود سرمایه‌گذاران اولیه با سرمایه سرمایه‌گذاران بعدی پرداخت شده و به نوعی به این شکل اعتماد افراد را به سمت خود جلب می‌نمایند.
این روند تا آنجایی ادامه می‌یابد که در نهایت اسکمر‌ها که همان طراحان اولیه پروژه هستند، نمی‌توانند به آن دسته از افراد جدیدی که به تازگی وارد پروژه شده‌اند، سودی پرداخت نمایند و دقیقا در همین نقطه است که این زنجیره کلاه برداری به خط پایان نزدیک شده و پرونده پروژه بسته می‌شود و این فرصت برای اسکمر‌ها فراهم می‌شود تا با هر میزان سودی که تا این لحظه به دست آورده‌اند به یک باره ناپدید شوند!
متاسفانه، دلیلی که افراد مختلف در تله کلاهبرداری‌های پانزی گرفتار می‌شوند، ظاهر قانونی این طرح‌هاست. به عبارت دیگر، در مراحل اولیه پروژه‌های برپایه کلاهبرداری پانزی، تمرکز اصلی اسکمر‌ها بر این نکته است که سرمایه‌گذاران را متقاعد کنند که سود به دست آمده از این سرمایه‌گذاری به صورت کاملاً قانونی است و هیچ ریسک یا خطری برای سرمایه‌آن‌ها وجود ندارد.
نحوه جلب اعتماد در این شیوه کلاه برداری به این صورت است که اسکمر‌ها تلاش می‌کنند با پرداخت سود منظم در چند ماه اول، اعتماد بیشتر سرمایه‌گذاران را جلب کنند.
درنتیجه، سرمایه‌گذاران وسوسه خواهند شد تا مقدار بیشتری پول را به پروژه وارد کنند و چه‌بسا خود آن فرد حتی می‌تواند یک تبلیغ‌کننده بسیار برجسته و قابل‌اعتماد باشد تا سرمایه‌گذاران دیگری را نیز متقاعد کند که در طرح پانزی شرکت کنند.
فیلم برادران لیلا مثال واضحی از یک کلاهبرداری پانزی است؛ در ادامه سکانسی از این فیلم را مشاهده کنید:
احتمالا تاکنون متوجه شده‌اید که شیوه کلاه برداری پانزی منحصرا به دنیای ارز‌های دیجیتال اختصاص نداشته است و در بسیاری از بازار‌ها و کسب‌وکار‌ها شاهد چنین کلاه برداری‌هایی بوده‌ایم. مسلما در چنین شرایطی بررسی تاریخچه شکل‌گیری این شیوه کلاهبرداری می‌تواند کمک خوبی به درک بهتر آن نماید.
اصطلاح کلاهبرداری پانزی برای اولین بار در سال ۱۹۱۹ و پس از کلاه برداری شخصی به نام چارلز پانزی مورد استفاده قرار گرفت. البته ناگفته نماند که هرچند تولد رسمی این شیوه کلاه برداری به اواخر قرن ۱۹ بازمی‌گردد؛ اما با این وجود در اوایل و اواسط قرن ۱۹ نیز نشانه‌هایی از آن را می‌توان یافت، به طوری که افرادی همچون آدل اسپیتزدر در آلمان و سارا هاو در آمریکا، کلاه برداری‌هایی را شبیه به طرح کلاه برداری پانزی ترتیب داده بودند.
پانزی که اصالتا یک فرد ایتالیایی بود، با دادن این وعده که قادر است سرمایه افراد را در عرض ۹۰ روز دو برابر کند، افراد زیادی را در دام وعده‌های پوچ و تو خالی خویش گرفتار کرد. ناگفته نماند که او پروژه کلاه برداری خویش را بر روی سیستم پستی آمریکا متمرکز کرده بود و در زمانی که سیستم پستی بسیار پیشرفت کرده و مورد قبول کل اعضای جامعه قرار گرفته بود، پالزی نوعی کوپن ایجاد کرد که از طریق آن، این امکان برای فرستنده فراهم می‌شد تا تمبر نامه بازگشتی را پیش خرید نماید و این کوپن را در پاکت نامه بگذارد و گیرنده نامه نیز می‌توانست با ارائه این کوپن، تمبر مورد نیاز خویش برای پاسخ به نامه دریافتی را دریافت نماید.
چارلز پانزی در واقع به سرمایه‌گذاران قول بازگشت سرمایه ۵۰ درصدی در ۴۵ روز و همچنین بازگشت ۱۰۰ درصدی سود آن در ۹۰ روز را می‌داد و با توجه به سابقه درخشان کمپانی او در پست، بسیاری از افراد به او اعتماد کردند تا سرمایه خود را وارد پروژه جدید مورد نظر او نمایند.
در نهایت این فرد در سال ۱۹۲۰ و با تحقیقات به عمل آمده دستگیر و به کلاه برداری محکوم شد. به طور کلی همان طور که در طرح چارلز پانزی هم مشاهده می‌کنیم زیربنای اصلی این شیوه کلاه برداری را وعده سوددهی در زمان کوتاه شکل می‌دهد. جالب است بدانید بزرگ‌ترین کلاه برداری پانزی اتفاق افتاده در تاریخ توسط مدوف (Madoff) انجام گرفته است و به هنگام دستگیری او در تاریخ ۱۱ دسامبر سال ۲۰۰۸ به وسیله اف‌بی‌آی، سرمایه او نزدیک به ۶۵ میلیارد دلار برآورد گردید.
شاید نتوان در مرحله اول از پانزی بودن یک طرح آگاه شد، اما اصولا پروژه‌های مبتنی بر کلاه برداری پانزی دارای ویژگی‌ها و خصوصیات مشترکی هستند که شناسایی آن‌ها می‌تواند کمک خوبی در شناسایی چنین پروژه‌هایی باشد. هشدار‌هایی که باید قبل از ورود به یک پروژه حتما به آن‌ها توجه کنید به قرار زیر است:
هیچ طرح سرمایه‌گذاری کوچک یا بزرگی وجود ندارد که با ریسک همراه نباشد. هرچقدر که امکان سودآوری یک طرح بیشتر باشد، بدون شک ریسک آن هم بالاتر می‌رود. هرگاه طرحی را به شما معرفی کردند که ضمانت سود بالا و بدون ریسک داشت حتماً به طرح شک کنید.
هر طرح سرمایه‌گذاری چه در دنیای کریپتوکارنسی و چه در بازار‌های سهام سنتی همواره با فراز و نشیب‌هایی مواجه است و این که همواره یک پروژه روند رشد صعودی را حفظ نماید و سودآور باشد، امری نسبتا غیرممکن به نظر می‌رسد و اگر به هنگام سرمایه‌گذاری بر روی یک پروژه متوجه روند صعودی مداوم آن بدون توجه به وضعیت فعلی بازار شدید، در سرمایه‌گذاری بر روی آن تردید کنید!
رسمی بودن و ثبت شدن یک طرح می‌تواند درصد اطمینان قابل قبولی درباره صحت آن به شما بدهد. اگر گردانندگان یک پروژه حاضر به معرفی خود نبودند و از هویت جعلی استفاده کردند، به پروژه شک کنید. نکته جالب که یکی از چیز‌هایی که باعث شده افراد بیت کوین و رمزارز‌ها را یک طرح پانزی بدانند، همین مشخص نبودن خالق اصلی آن است. بااین‌حال، اگرچه بیت کوین و برخی پروژه‌های ارز دیجیتال سازندگان مشخصی ندارند، اما همه‌ی پروژه‌ها با هویت‌های ناشناس گردانندگان، طرح پانزی نیستند. درهرصورت ناشناس بودن گردانندگان، یکی از نشانه‌هایی است که می‌تواند شما را نسبت به یک پروژه مشکوک کند.
هر سرمایه‌گذاری یا هر طرحی که دنبال سرمایه‌گذار می‌گردد، باید یک هدف مشخص و تعریف شده داشته باشد. اگر بیت کوین سازندگان و گردانندگان مشخصی ندارد، در عوض هدف مشخصی دارد که ماهیت این فناوری و برنامه‌هایی که قرار است انجام دهد را توجیه و مشخص می‌کند. اگر طرح یک پروژه‌ی رمزارز یا همان وایت پیپر را خواندید و اهداف طراحان آن را درک نکردید، از آن اجتناب کنید. مادامی که یک پروژه و هدف آن را کامل متوجه نشده‌اید، سرمایه‌گذاری در آن یک اشتباه است و می‌تواند تله‌ای برای به دام انداختن سرمایه‌های شما در طرح پانزی باشد.
میزان نقدشوندگی همواره نقش مهمی را در سرمایه‌گذاری ایفا کرده است و هر چه یک پروژه سرمایه‌گذاری از میزان نقدشوندگی بالایی برخوردار باشد، قطعا به همان میزان از اعتبار بالایی نیز برخوردار خواهد بود. اصولا در یک پروژه معتبر، نباید در نقد کردن سرمایه خود با مشکلی مواجه باشیم و در صورتی که با طراحان پروژه با دادن وعده بازدهی بیشتر از طریق پروژه مانع از نقد شدن دارایی‌تان می‌شوند، احتمالا در دام یک کلاه برداری پانزی گرفتار شده‌اید.
شاید برایتان جالب باشد که بدانید طرح کلاهبرداری پانزی زیاد در سال‌های اخیر در ایران، موفق به سرقت دارایی سرمایه‌گذارانی شده‌اند که رویای کسب سود سریع و راحت را داشتند. برخی از افراد به اشتباه فکر می‌کنند که شرکت‌های کلاهبرداری بدون نام و نشان و حتی مکان فیزیکی هستند. اما باید بگوییم متاسفانه در اغلب موارد این شرکت‌ها برای اجرای طرح پانزی، اقدام به رهن یا اجاره دفتر‌هایی بزرگ می‌کنند و دست به تبلیغات گسترده می‌زنند.
از شرکت‌هایی که در ایران از این ترفند استفاده می‌کنند می‌توان به لیست زیر اشاره کرد:
طرح کلاه برداری پانزی یکی از شیوه‌های کلاهبرداری رایج در بازار‌های مالی محسوب می‌شود که با دادن تضمین دریافت سود اتفاق می‌افتد. به طور کلی طرح‌های پانزی بر سه اصل اساسی وعده سود‌های ماهیان نجومی و تضمینی، روش‌های عجیب دریافت سرمایه، ناشناس بودن مجریان پروژه و همچنین عدم ثبت رسمی آن استوار است.
به بیان ساده‌تر، در کلاهبرداری‌های پانزی ما با افرادی سروکار داریم که با دادن وعده دریافت سود‌های تضمینی و با ارقام بالا سرمایه شما را می‌گیرند و در طی چند ماه اول سود‌های مقرر را به شما تحویل می‌دهند و پس از آن که اعتماد شما را به پروژه جلب کردند و شما را به سرمایه‌گذاری بیشتر در این پروژه ترغیب نمودند، اقدام به سرقت سرمایه شما کرده و در نهایت ناپدید می‌شوند.
با توجه به چنین توضیحاتی مسلما این نکته که بازار ارز دیجیتال یک پروژه پانزی نیست مشخص می‌شود؛ اما این مسئله سبب نمی‌شود که هنگام سرمایه‌گذاری در پروژه‌های موجود دنیای کریپتوکارنسی مشخصه‌های گفته شده را نادیده بگیرید؛ چراکه در این دنیای نوظهور نیز امکان ایجاد پروژه‌های پانزی وجود دارد و پروژه بیت کانکت نمونه بارز آن است.
منابع: والکس، کیف پول من