رمزارز یا ارز رمزی (Cryptocurrency) یکی از انواع ارز مجازی است که از فناوری رمزنگاری در طراحی آن استفاده شده است و معمولا به‌صورت غیرمتمرکز اداره می‌شود. به‌دلیل اینکه رمزارز‌ها پدیده‌ای نوظهورند و مصادیق جدیدی از آن‌ها ایجاد می‌شود، تعاریف آن‌ها نیز در مراجع مختلف متنوع ذکر شده ‌است. ارز‌های رمزنگاری‌شده می‌توانند مانند سایر ارز‌های فیات (بدون پشتوانه) قابلیت مبادله، انجام تراکنش، خرید آنلاین و... داشته باشند. بیت‌کوین در سال۲۰۰۹ به‌عنوان اولین ارز رمزپایه غیرمتمرکز ایجاد شد. از آن زمان تاکنون ارز‌های رمزنگاری‌شده متعددی ایجاد شده‌اند که بسیاری از آن‌ها ارز‌های جایگزین بیت‌کوین نیز نامیده می‌شوند.

نحوه کار

ارز‌های رمزنگاری‌شده به‌صورت غیرمتمرکز کنترل می‌شوند که در مقابل نظام‌های بانکداری متمرکز قرار می‌گیرند. غیرمتمرکزسازی در ارز‌های رمزنگاری‌شده از طریق فناوری زنجیره بلوکی امکان‌پذیر شده ‌است که خود یکی از انواع دفتر کل توزیع‌شده است. مشهورترین ارز رمزنگاری‌شده موسوم به بیت‌کوین است. هر بیت‌کوین سلسله‌ای از کد و ارقام است که ویژگی خاصی دارند. اگر این اعداد را درون یک عملگر معلوم وارد کنیم، خروجی آن عددی به اندازه کافی رُند خواهد بود.

مبادله‌ ارز‌های رمزنگاری‌شده به قوانین کشوری و بین‌کشوری وابسته است که می‌تواند به‌رسمیت شناخته‌شدن و معتبردانستن آن را به خود مربوط سازد. اما آمار جهانی از پیشرفت کتمان‌نشدنی پذیرش ارز‌های رمزی به‌عنوان وسایل مبادله در زمانی کوتاه، کمتر از یک دهه، نشان دارد.

تعریف رمزارز از نظر بانک مرکزی

در ایران هنوز مانند بسیاری از کشور‌های دیگر، تصمیم قطعی درباره استفاده و تولید از این نوع پول گرفته نشده‌ است. البته به‌تازگی استخراج رمزارز‌ها به‌عنوان یک صنعت به‌رسمیت شناخته شده ‌است و صحبت‌هایی مبنی بر تولید یک رمزارز ملی در دولت رئیس‌جمهور روحانی به میان آمده است.
رمزارز نوعی دارایی مالی است که بر بستری دیجیتال، غیرمتمرکز و شفاف به‌نام زنجیره بلوک موجودیت می‌یابد. این دارایی‌ها می‌توانند در شرایطی کارکرد پولی به خود بگیرند.
رمزارز بانک مرکزی: شکل الکترونیک همان پولی است که بانک مرکزی خلق و صادر می‌کند و قابلیت دارد که منطبق بر اصول رمزنگاری، در یک بستر توزیع و به‌صورت فردبه‌فرد بدون دخالت هیچ نهاد واسط پرداختی، تبادل شود. این نوع رمزارز به پشتوانه پول ملی کشور (ریال) صادر می‌شود.
رمزارز منطقه‌ای: رمزارزی است که به پشتوانه یک دارایی مورد توافق در یک پیمان چندجانبه‌ پولی بین چند کشور و با هدف تسهیل و تسریع تبادلات تجاری بین آن کشور‌ها صادر و استفاده می‌شود.
صرافی رمزارزی: نهادی است که وظیفه تبدیل رمزارز کاربران به سایر رمزارزها، پول ملی کشور یا سایر ارز‌های رایج دنیا و برعکس را برعهده دارد.

رمزارز‌های جهان‌روا فقط در صرافی‌هایی که مقررات آن در بخش الزامات عمومی صرافی‌ها آورده شده است، امکان خرید و فروش و تبادل دارند. اکنون استخراج رمزارز‌های جهان‌روا در کشور به‌عنوان یک صنعت در نظر گرفته شده و قانون‌گذاری در این حوزه از حیطه وظایف و نظارت بانک مرکزی خارج است. انتشار توکن با پشتوانه ریال فقط در کنترل و اختیار بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است. توکن با پشتوانه ریال فقط در بانک‌های مجاز و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران امکان تبادل دارد.

انتشار توکن با پشتوانه سایر دارایی‌ها از حیطه نظارت و اختیارات بانک مرکزی خارج است و تابع قوانین بورس جمهوری اسلامی ایران خواهد بود. مقررات در این حوزه با محوریت سازمان بورس و اوراق بهادار و با همکاری بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تدوین و ابلاغ خواهد شد.

توکن با پشتوانه سایر دارایی‌ها در بورس کالا و اوراق بهادار تبادل‌شدنی است. انتشار توکن بدون پشتوانه از حیطه وظایف بانک مرکزی خارج است و تابع قوانین بورس جمهوری اسلامی ایران خواهد بود. توکن بدون پشتوانه در بورس کالا و اوراق بهادار قابل تبادل است. استفاده از توکن بدون پشتوانه به‌عنوان ابزار پرداخت در کشور ممنوع است. رمزارز منطقه‌ای می‌تواند به‌عنوان ابزار پرداخت در کشور استفاده شود.

صرافی‌های دارای مجوز از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، پس از احراز شرایطی که بانک مرکزی اعلام می‌کند، مجاز به ارائه خدمات صرافی رمزارزی هستند. فهرست رمزارز‌های قابل مبادله در صرافی‌های رمزارزی را بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین و در بازه‌های سه‌ماهه به صرافی‌های رمزارزی ابلاغ خواهد کرد. صرافی‌های رمزارزی ملزم به رعایت قوانین مبارزه با پول‌شویی و شناسایی مشتریان (KYC) خواهند بود. خرید و فروش رمزارز به‌صورت فردی فقط در صورت احراز کامل هویت و ردوبدل‌شدن اطلاعات هویتی و اسناد و اطلاعات مربوط به منشأ منابع مالی یا رمزارز مجاز است. سقف تبدیل ریال به رمزارز‌ها و برعکس، در صرافی‌های مجاز تابع مقررات عمومی قوانین ارزی کشور خواهد بود.