محمدرضا بهرامی - سفیر سابق ایران در کابل- دولت آتی در پاکستان به طور طبیعی باید ائتلافی باشد. ثبات در دولت و اجماع در تصمیمات، اولویت‌های اولیه دولت آتی به نظر می‌رسند. این می‌تواند ناپایداری، احتمالا ضعیف بودن دولت و افزایش شکنندگی را به ویژگی بارز دولت مذکور تبدیل کند.
دوازدهمین انتخابات عمومی سراسری در پاکستان در طی ۷۶ سالی که از تاسیس آن می‌گذرد روز پنج شنبه مورخ ۱۹ بهمن ۱۴۰۲ برگزارشد. رقابت در این انتخابات بر سر تصاحب ۲۶۵ کرسی شورای ملی و ۵۹۰ کرسی مجالس ایالتی بود. بر اساس اعلام یک نهاد نظارتی غیر دولتی میزان مشارکت در این انتخابات ۴۸% بوده است. از جمعیت پاکستان حدودا ۲۴۱ میلیون نفری پاکستان حدود ۱۲۸ میلیون نفر واجد شرایط رای دهی بوده‌اند. براساس اعلام کمیسیون انتخابات پاکستان از مجموع ۲۶۴ کرسی شورای ملی که تا کنون وضعیت آن‌ها مشخص شده، تعداد ۱۰۱ کرسی به کاندیدا‌های مستقل اختصاص یافته که گرایش ۹۳ نفر از آنان به تحریک انصاف عمران خان می‌باشد (این افراد متعاقب اعلام نهایی نتایج سه روز فرصت دارند تا به یکی از احزاب پیوسته و یا مستقل بمانند. این موضوع رقابت احزاب اصلی در جذب این افراد خواهد بود)، ۷۵ کرسی حزب مسلم لیگ نواز شریف، تعداد ۵۴ کرسی حزب مردم و جنبش مهاجر قومی پاکستان ۱۷ کرسی بیشترین تعداد را کسب و دیگر احزاب بین ۱ تا ۴ کرسی را تا کنون تصاحب کرده‌اند. (عمران خان رهبر تحریک انصاف در سال گذشته به دنبال برخی ناآرامی‌های اجتماعی که متعاقب اختلاف نظر جدی وی و رهبری ارتش صورت پذیرفت، دستگیر و بر اساس رای قضایی روانه زندان گردید. بسیاری از چهره‌های مطرح حزب ناگزیر از رها کردن حزب شدند. حزب وی امکان مشارکت مستقیم در انتخابات را از دست داد و وابستگان به آن در قالب کاندیدا‌های مستقل در انتخابات اخیر شرکت کردند).
نکات زیر به فهم بهتر نتایج انتخابات و شرایط آتی کمک خواهد کرد:
در طول ۷۶ سال گذشته هیچ نخست وزیر منتخبی موفق به تمام کردن دوره ۵ ساله قانونی خود نگردیده است.
نتیجه انتخابات بر خلاف همه ارزیابی‌های قبل، تصویر متفاوتی را در مقابل همگان قرار داد. رهبر حزب مسلم لیگ نواز خود را برای سخنرانی پیروزی و تشکیل مستقلانه دولت آتی در صبح روز بعد از انتخابات آماده ساخته بود، اما هیچ حزبی موفق به اخذ اکثریت مورد نیاز برای تشکیل دولت مرکزی آتی به صورت مستقل نگردید، هر چند در مورد مجالس ایالتی موضوع قومیت و پیوند‌های برخواسته از جامعه فئودالی و صنعتی حرف اول را زد.
قدرت رسانه‌های اجتماعی و فضای مجازی به ابزار اصلی حزب تحریک انصاف مبدل شد تا با استفاده از نسل جوانی که متاثر از پوپولیسم مورد تاکید عمران خان بودند نتیجه متفاوت از ارزیابی‌ها را رقم بزنند. این نتیجه ثابت کرد که حزب تحریک انصاف و رهبر آن برخوردار از یک پایگاه حمایتی واقعی است.
بر اساس اعلام برنامه توسعه سازمان ملل متحد پاکستان دارای یکی از جوان‌ترین جوامع بوده و ۶۴% از کل جمعیت پاکستان زیر ۳۰ سال و ۲۹% آن بین ۱۵ تا ۲۹ سال می‌باشند.
Deep State جایگاه عمران خان و مخالفت روزافزون با خود به ویژه در لایه‌های مختلف جامعه را دست کم پنداشته بود. باید دید که آیا این موضوع در محیط داخلی ارتش این کشور هم اثرگذار خواهد بود؟
دولت آتی در پاکستان به طور طبیعی باید ائتلافی باشد. ثبات در دولت و اجماع در تصمیمات، اولویت‌های اولیه دولت آتی به نظر می‌رسند. این می‌تواند ناپایداری، احتمالا ضعیف بودن دولت و افزایش شکنندگی را به ویژگی بارز دولت مذکور تبدیل کند.
علیرغم گرایشات اسلامی در این کشور، احزاب مذهبی موفقیتی در جلب نظر مردم نداشتند و کم‌ترین میزان کرسی‌ها را به دست آوردند. این ناباوری به توان احزاب اسلامی برای اداره امور در این کشور پدیده جدیدی نیست.
پاکستان در حال حاضر با مشکلات بی شماری دست و پنجه نرم می‌کند که اقتصاد شکننده آن مهم‌ترین نگرانی است. بی ثباتی سیاسی، تروریسم، افزایش بیکاری، تورم فزاینده، قطع برق و گاز و مسائل بهداشتی از جمله چالش‌هایی هستند که دولت آتی باید آن‌ها را مهار کند. بر اساس اعلام بانک مرکزی این کشور، بدهی خارجی آن در سپتامبر ۲۰۱۳ رقم ۱۲۸ میلیارد دلار بوده است. پاکستان از سال ۱۹۵۸ تا کنون ۲۳ بار از صندوق بین المللی پول وام گرفته است.
باید دید کدامیک از چالش‌های اساسی پاکستان (حل معضلات اقتصادی، استقرار ثبات سیاسی و یا مهار ناآرامی‌های امنیتی) در الویت رسیدگی قرار گرفته و کدام نهاد بنای اعمال مدیریت واقعی را خواهد داشت؟
منبع: خبرآنلاین