انسیه شهرکی | شهرآرانیوز محله جوانی نیست و تاریخ دورودرازی دارد. آپارتمان‌های نونوارشده و تازه ساز گوشه و کنار آن، جلوه خاصی به محله حسین‌آباد داده است.
مسئولان کمتر سری به محله حسین آباد زده‌اند تا نداشته‌هایی را که از سر‌و‌روی محله می‌بارد، ببینند. از تعریض معابر به‌ویژه در خیابان شهید رحیمی تا نبود مسجد و مدرسه در گذر‌های اصلی و فرعی پرجمعیت. در بازدید سه‌ساعته‌مان از محله ساکنان مشکلات را با صدای بلند آن هم نه یک بار، چند بار بیان می‌کنند.
مطالبات بحق آن‌ها بهانه‌ای می‌شود که تریبون مردمی شهرآرا برای دومین‌بار امسال پا به دل این محله دویست‌وهفتادوپنج هزار نفری بگذارد. در این بازدید حسن صالحی‌مفرد، سرپرست شهرداری منطقه۵ درخواست‌های شهروندان را رو‌در‌رو پاسخ می‌دهد.
تریبون مردمی از خیابان شهید رحیمی شروع می‌شود. خیلی زود به شهید رحیمی۸ می‌رسیم. این کوچه در تقاطع با بولوار میرزاکوچک‌خان و در همسایگی ساختمان شهرداری منطقه ۵ قرار گرفته است. به گفته حسین دری سالارآبادی که قدیمی محله است، دورانی که این کوچه در تملک ارباب‌ها بود، به چهار بلوک تقسیم شده بود. دور‌تا‌دور هر بلوک درخت توت و انگور و در میان این همه دار‌و‌درخت، عمارتی باشکوه قرار داشت که به باغ چهارتخته معروف بود.
حالا به جای باغ چهارتخته قدیم و بلوک‌های سرسبز، تا دلتان بخواهد زمین‌های خاکی و خالی به چشم می‌خورد و آپارتمان‌های نوسازی که تار‌و‌پود این محله را به نمایش می‌گذارند.
در کنار این آپارتمان‌ها، کمبود‌هایی به چشم می‌خورد. خیرآبادی، عضو شورای اجتماعی محله حسین‌آباد این طور توضیح می‌دهد: تعریض خیابان شهید رحیمی۸ یکی از خواسته‌های اساسی ساکنان محله است که قرار بود تا پایان امسال انجام شود، اما تاکنون اتفاقی نیفتاده است.
به گفته این عضو شورای اجتماعی محله، چند ملک در معبر قرار گرفته و طبق وعده شهرداری منطقه، برای خریداری آن‌ها بودجه درنظرگرفته شده که هنوز محقق نشده است. گویا در طرح تفصیلی جدید پیش‌بینی شده است. برای اینکه این گذر گسترش پیدا کند باید مسجد صاحب‌الزمان (عج) به مکان جدید خود واقع در نبش کوچه شهید رحیمی۹ منتقل شود که هیئت امنای مسجد و مسئولان شهرداری منطقه، پای کارند، اما نمی‌دانیم کجای این کار گره دارد که همچنان متوقف است.
حسین دری، نماینده هیئت امنای این مسجد از اعتباری می‌گوید که هنوز شهرداری به هیئت امنای مسجد نپرداخته است و می‌گوید: در ۱۴دی در جلسه‌ای با شهردار منطقه به‌صراحت مطرح شد که چهل‌وپنج‌روزه نمازخانه مسجد را آماده کنیم. از سوی دیگر اعتباری که قرار بود شهرداری برای مسجد هزینه کند به دست ما نرسیده است. وضعیت کنونی خیابان شهید رحیمی ۸ و املاک معارض هم بخش دیگری از گلایه‌مندی این ساکن محله است: همه مالکان را جمع کردیم و مدارکشان را به شهرداری منطقه تحویل دادیم، اما به مرحله قیمت‌گذاری از سوی کارشناس نرسیده است.
سرپرست شهرداری منطقه ۵ در پاسخ به این خواسته ساکن محله با تأکید بر اینکه تعریض خیابان شهید رحیمی۸ را در اولویت کاری قرار داده‌ایم، می‌گوید: اتصال این معبر به گذر شهید اسماعیل‌پور و تعریض آن جزو اولویت‌های ساکنان محله نبود و شهرداری منطقه۵ باتوجه به ضرورت آن، وارد عمل شد.
به طور حتم اگر این محدوده، باز شود، دسترسی‌ها به خیابان شهید خشنودی و محله شهید رحیمی آزادتر و عبور‌و‌مرور راحت‌تر می‌شود و آبادانی محله نیز رقم می‌خورد.
حسن صالحی مفرد آماری از آخرین وضعیت معارضات مسیر می‌دهد: سیزده پلاک در مسیر وجود دارد که از این تعداد چهار، پنج پلاک صددرصد داخل معبر هستند که به صورت نقدینگی و تهاتر در خدمت مالکان هستیم. از سایر مالکان می‌خواهیم با تهاتر کمک کنند مسیر بازگشایی شود. همچنین سه مورد از این املاک کارشناسی شده است و مالکان دیگر باید کار‌های اولیه را انجام دهند.
سرپرست شهرداری منطقه ۵ با اشاره به اینکه تعدادی از این مالکان، خودشان برای همکاری با شهرداری اعلام آمادگی کرده‌اند و بقیه را شورای اجتماعی محله باید پای کار بیاورد، تأکید می‌کند: ما قول دادیم این معبر را شصت‌روزه باز کنیم، البته اگر همه صاحبان این املاک حاضر به همکاری باشند تا این معبر عقب‌نشینی کند.
چگونگی تأمین اعتبار برای این املاک دردسرساز نیز قصه خودش را دارد و شهردار منطقه ضرب‌الاجل دو‌ماهه‌ای برای تعیین تکلیف این گذر پیش‌بینی کرده است: با اینکه اعتبار کافی برای تعریض و تملک این پلاک‌ها نداشتیم با رایزنی دیگر شورا‌های اجتماعی محلات و تبیین ضرورت انجام این کار، از اعتبار‌های اختصاص یافته محله‌های عباس‌آباد و جلالیه حدود ۶میلیارد تومان قرض گرفتیم تا روند انجام کار، تسریع شود. همچنین برای جابه‌جایی مسجد به مکان جدید، اعتبار اختصاص دادیم.
انتقال مسجد صاحب‌الزمان (عج) و جابه‌جایی آن به مکان جدید راه و روش خود را دارد. سرپرست شهرداری منطقه در این زمینه می‌گوید: ما قول و قرارمان را با هیئت امنای مسجد گذاشته‌ایم و در چهل‌وپنج روز آینده تعیین تکلیف می‌شود.
صالحی مفرد از مساعدت‌های شهرداری برای این مطالبه مردمی می‌گوید: ۸۰۰مترزمین سهم شهرداری برای این مسجد بوده که واگذار شده است و حدود ۳میلیارد تومان نیز کمک‌های مالی نقدی بود که بخشی از این رقم را شهرداری پرداخت کرد و الباقی برای ادامه کار تعلق می‌گیرد.
همچنین هزینه پروانه ساخت و تجاری‌های مسجد در مکان جدید رایگان بوده و بیش از ۲۰میلیارد تومان از سوی خیّران برای این کار هزینه شده است. این مسجد جدید نماسازی شده و به‌زودی بخش‌های دیگر همچون فضای اولیه سیصدمتری برای نماز آماده می‌شود. در این راستا مقرر شد که اوقاف به شهرداری مجوز تخریب مسجد قدیمی را بدهد. تا زمانی که مجوز صادر نشود ما نیز اجازه تخریب مسجد را نمی‌دهیم.
گلایه‌های شهروندان، کم نیست. بازگشایی خیابان شهید رحیمی۷ و ایجاد معبر بیست‌متری هم برای ساکنان به آرزو تبدیل شده است. آن‌طور که خیرآبادی می‌گوید: هفت‌ماه پیش با همین پیش‌فرض معبر بیست‌متری، برای مالکان املاک ریز‌و‌درشت همین حوالی، پروانه صادر شد، اما ایجاد این گذر برای مهندس مشاور یا شرکت آرمان‌شهر در اولویت کاری نیست و باید عرض ۹متری بماند.
او با دل‌خوری و اشاره به این نکته که متأسفانه افرادی در مورد معابر این محله‌ها نظر می‌دهند که شاید در طول عمرشان یک بار هم از این مکان‌ها گذر نکرده باشند و خودشان در منطقه بالاشهر سکونت دارند، می‌افزاید: در این بین یک ایرادی وجود دارد که مالکان و هم‌محلی‌ها و ارباب‌رجوع‌ها تعهدی که به شهرداری می‌دهند لازم‌الاجراست، اما تعهدی که شهرداری به مالکان و ارباب‌رجوع می‌دهد، اجرا شدن و نشدنش، معلوم نیست. در خیابان شهید رحیمی۷، پروانه‌هایی برای ساختمان‌ها با معبر بیست‌متری صادر کرده‌اند و باید در برابر این تعهد پایبند باشند.
دردسر ساکنان این محله برای رفع این معضل در حدی بود که به استانداری نامه نوشتند و درخواست کردند با حضور مسئولان شهری و فرمانداری و استانداری و... نشستی کاربردی در مسجد محله برگزار شود.
سرپرست شهرداری منطقه۵ یادآور می‌شود: برای اجرای پروژه بیست‌متری معبر شهید رحیمی۷ هم پیگیری‌هایی صورت گرفت و دوباره به مشاور طی نامه‌ای درخواست شهروندان مطرح شد. به گفته صالحی مفرد، مشاور این طرح ضمن بررسی درخواست‌ها، اظهار داشت این گذر در همان حالت ۷ یا ۹ متری تثبیت شود، چرا که تعریض آن، تأثیر زیادی بر محله ندارد.
مقصد بعدی خیابان شهید رحیمی۲۴ است. جایی که بیش از هزار خانوار فقط در این خیابان و بالغ بر ۳ هزار خانوار در خیابان هم‌جوار آن یعنی خیابان شهید اسماعیل‌پور۲۰ زندگی می‌کنند و با این سرانه بالای جمعیتی، درخورتوجه است. با این حال، خبری از مدرسه دولتی و مسجد نیست، قصه واگذاری زمین‌ها با کاربری آموزشی و فرهنگی این گذر که یک روز اهالی آرزوی ساخت مسجد و مدرسه را در آن داشتند، به سرنوشت پیچیده و عجیبی دچار شده است.
بنی‌اسد از قدیمی‌های محله، دل پری از وضعیت بلاتکلیف زمین‌هایی محدوده دارد. به گفته این معلم روحانی ۱۳۰هکتار زمین را اوقاف به شرکت و مالکان خصوصی فروخته و چند دست هم بین مالک‌های مختلف چرخیده است، در حالی که این زمین‌های اوقافی کاربری آموزشی و فرهنگی داشته‌اند و باید تبدیل به مسجد و مدرسه می‌شدند.
به تعبیر خودش، او برای زنده کردن این زمین‌های از دست رفته، دست به دامان امام جمعه شهر مشهد شده است و به همراه دیگر فعالان فرهنگی با نمایندگان مجلس شورای اسلامی و مسئولان اوقاف و شورای اسلامی شهر و شهرداری مشهد جلساتی برگزار کرده‌اند تا بتوانند پرچم ساخت مسجد را برافراشته کنند و صدای اذان در کوچه‌پس‌کوچه‌های آن محله بپیچد، اما تا کنون پیگیری‌ها، سرانجامی نداشته است.
او می‌خواهد حرف‌هایش بی‌سانسور منتشر شود، می‌گوید: آقای امام جمعه! مسئولان اوقاف و نمایندگان مردم در شهر امام رضا (ع)، ماه رمضان در پیش است و وجود مسجد در این محله از نان شب واجب‌تر است. آقایان علما و مسئول! اینجا می‌توانید برای دیگر قطعه اراضی اوقافی که هنوز واگذار نشده حکم تغییر کاربری بدهید.
در ادامه نظام‌دوست، عضو شورای اجتماعی محله حسین‌آباد که از سال ۱۳۶۰ در این محله زندگی می‌کند رشته کلام را به دست می‌گیرد.
او راهکار رفع این معضل را ورود دادستان به پرونده می‌داند: ما اعضای شورای اجتماعی محله جلسات متعددی با مسئولان مختلف برگزار کردیم، اما بازخورد مثبتی از این جلسات نگرفتیم.
این حقیقتی انکارناپذیر است که بین دستگاه‌های اجرایی شهر مشهد، وحدت رویه‌ای برای رفع این معضل نیست و هر یک به دیگری پاس‌کاری می‌کند. در چنین زمان‌هایی، به نظر می‌رسد دادستان به عنوان مدعی‌العموم باید ورود پیدا کند. شرکت انجام ابنیه یک حرف می‌زند، در مقابل اوقاف روایت دیگری دارد، شهرداری نیز می‌گوید تابع قواعد و مقررات خاص خود است.
خیرآبادی دیگر دغدغه‌مند محله نیز برای این مشکل پیشنهادی دارد: پیشنهاد دیگر شورای اجتماعی محله برای این زمین‌های بلاتکلیف به این صورت است که اوقاف بخشی از زمین‌هایی را که هنوز به بخش خصوصی واگذار نکرده است با این زمین‌های واگذار شده به کاربری فرهنگی مذهبی تهاتر کند.
تأکید سرپرست شهرداری منطقه، هم‌سو با نظرات اعضای شورای اجتماعی محله است. او از پروژه‌هایی که در این محدوده به ثمر نشسته یا ننشسته است می‌گوید: برای تعیین تکلیف این اراضی، کمیسیون ماده۵، شهرداری و اداره شهرسازی به اجرای پروژه را به شهرداری اعلام می‌کنند؛ بنابراین شهرداری باید در قطعات مورد نظر کاربری آموزشی بهداشتی، ورزشی، فضای سبز، فرهنگی و مذهبی پیش‌بینی کند و ما نیز طبق همان عمل می‌کنیم.
او در پاسخ به فعال فرهنگی که به جای پارک محلی، مسجد بسازید، می‌گوید: شهرداری نمی‌تواند کاربری ورزشی و فضای سبز را تغییر دهد بنابراین طبق تعریف و دستورالعمل‌ها و قوانین پیش می‌رویم.
صالحی مفرد می‌افزاید: در مورد این زمین‌های واگذار شده نیز شرکت انجام ابنیه یا سازمان اوقاف باید پاسخ‌گوی شهروندان باشند. البته سرپرست شهرداری منطقه۵ این نکته را اضافه می‌کند که در تعهدات اوقاف دو مجموعه ورزشی بود. یک سالن ورزشی چندمنظوره در خیابان شهید رحیمی۲۴ که به‌زودی به بهره برداری خواهد رسید، یک زمین ورزشی دیگر بلاتکلیف است. همان‌طور که ساکنان گفتند اوقاف این زمین‌ها را به شرکت انجام ابنیه و سپس خرده‌مالکان واگذار کرده است.
واگذاری زمین‌های اوقافی جزئیات دیگری هم دارد. سرپرست شهرداری منطقه درمورد جنبه‌های دیگر این حکایت می‌گوید: خریداران این زمین‌ها به علت هزینه کم این زمین‌ها که با کاربری آموزشی بوده، آن را راحت خریداری کرده‌اند و به قطعات کوچک‌تر هزار و دوهزار متری تبدیل کرده‌اند که قابل استفاده برای آموزش و پرورش نباشد.
او می‌افزاید: اوقاف نیز در نامه بلندبالایی به شهرداری بیان کرده است که برای تفکیک این زمین‌ها اشکالی وجود ندارد. از طرف دیگر آموزش‌و‌پرورش نیز چند سال پیش بابت هر قطعه هزار تا دوهزار متری یک میلیارد و ۳۰۰میلیون تومان از هر مالک وجه اخذ کرده است.
در ادامه از مراجع ذی‌ربط و نهاد‌های بالادستی کسب تکلیف کرده‌ایم که به خاطر حفظ منافع مردم، تصریح شد؛ اجازه ندهید این زمین‌ها از کاربری آموزشی خارج شود؛ بنابراین ما نیز اجازه ساخت وساز را به این افراد نمی‌دهیم.
او همچنین تأکید می‌کند: ساخت مسجد در این محدوده با تراکم جمعیتی زیاد مطالبه بحق شهروندان این محله است و حتی خیّری را پای کار آوردیم که حاضر بود برای ساخت یک مسجد مبلغ ۳۰میلیارد تومان هزینه کند، اما در حال حاضر این زمین‌ها، بلاتکلیف است.