به گزارش شهرآرانیوز شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال۱۳۷۱ با مصوبه شماره۳۰۲ خود مقرر کرد فعالیت مساجد کشور به حوزه تأثیرگذاری اجتماعی تسری پیدا کند و صرفا محفلی برای برپایی نماز و مراسم آیینی نباشد. از آن زمان، کانون‌های فرهنگی‌هنری در مساجد شکل گرفتند؛ تشکل‌های مردمنهاد و کوچکی که فعالیتشان خیلی زود برپایه حضور نوجوانان، جوانان و شخصیت‌های مستعد فرهنگی توسعه پیدا کرد و کارشان به جایی رسید که از سال۱۳۸۰، به‌صورت رسمی در مقابل آسیب‌های اجتماعی همچون طلاق و اعتیاد، به مقام کنشگری فعال رسیدند. برهمین‌اساس، با حجت‌الاسلام‌والمسلمین حسن افکار، مدیر ستاد کانون‌های فرهنگی، هنری مساجد خراسان‌رضوی، گفتوگو کرده‌ایم تا درباره این فعالیت‌های اثرگذار و مردمنهاد در خراسان‌رضوی و به‌خصوص مشهدالرضا (ع) بیشتر بدانیم.
هویت این کانون‌ها تعریف ساده‌ای دارد. در هر مسجد که جمعی از نوجوانان و جوانان نخبه بخواهند فعالیت اجتماعی و فرهنگی داشته باشند، می‌توانند با ارائه درخواست کتبی به دبیرخانه‌های استانی و تأمین مدارک لازم در این شبکه اجتماعی مذهبی ملی عضو شوند. تشکیل این شبکه و حتی مصوبه پشتوانه آن در شورای عالی انقلاب فرهنگی، همگی بر پایه تأکید رهبر معظم انقلاب و نمونههای موفقی بود که پیش از این در برخی مساجد کشور وجود داشت؛ اینکه مسجدیها مسئولیت‌های اجتماعی برای خود در نظر بگیرند و به اثرگذاری فراتر از مسجد در سطح محله، منطقه و حتی شهر فکر کنند.
خراسان رضوی هم اکنون با بیش از ۱۸۵۰ کانون فرهنگی هنری در مساجد فعال، رتبه دوم پس از اصفهان و سهمی کتمان ناپذیر در گستره کنشگری ۲۷ هزار کانون فعال را در کشور دارد. در مشهد هم به صورت متمرکز بالغ بر ۴۲۰ کانون ذیل مساجد شهر و پهنه‌های حاشیه فعالیت دارند که در هرجا مشکلی از نظر زیرساختی، فرهنگی و اجتماعی وجود داشت، داوطلبانه به میدان می‌آیند.
البته این را بگویم که برای متمرکزسازی این فعالیتها و پرهیز از کنشگری جزیره ای، شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۹۶ با مصوبه شماره ۷۰۸ خود مقرر کرد ضمن بازنگری در اساسنامه، ستاد کانون‌های فرهنگی هنری مساجد سراسر کشور تشکیل شود. بر این اساس، بسیاری از رویکرد‌های فرهنگی برای مقابله مؤثرتر با آسیب‌های اجتماعی در قالب یک شبکه به اجرا درمی آید تا اثرگذاری بیشتری داشته باشد.
به محوریت کانون‌های تخصصی، بخش‌های ویژه‌ای در حوزه رسانه، خانواده، بانوان، ترویج آموزههای قرآنی و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی همچون طلاق و اعتیاد تعریف شده است. از این میان، حدود صد کانون فقط در بخش بانوان فعالیت دارند و برنامه‌های ویژه‌ای در مناسبت‌های خاص اجرا می‌کنند که به حوزه‌های عفاف و حجاب، بانوان، آسیب‌های اجتماعی و خانواده می‌پردازند.
به موازات حمایتهای مالی و پشتیبانی امکانات که فقط یک نمونه از این میان، اعطای بیش از یک میلیارد ریال حمایت از شانزده کانون تخصصی در قالب سیستم‌های رایانه ای، قفسه، کتاب و لوازم موردنیاز برگزاری رویداد بوده است، در حوزه توانمندسازی کانون‌ها تاکنون چند راهبرد را اجرا کرده ایم؛ در بخش اول، سامانه جامع بچه‌های مسجد راه اندازی شده است که فعالان این حوزه می‌توانند از طریق آن، آموزش‌های فراگیری را دریافت کنند.
این برای تربیت فردی است که خیلی مهم است، اما رویکرد عام دارد و بنابراین به طورخاص، دوره‌های توانمندسازی تخصصی را هم در سال ۱۴۰۲ برگزار کردیم تا در بین فعالان مسجدی، نخبگان را شناسایی کند و موردحمایت و تشویق قرار دهد. این آموزش‌ها در حوزه‌های سواد رسانه، آشنایی با فضای مجازی، مدیریت فرهنگی و تولید محتوای هنری است.
یک جنبه دیگر از حمایت و توانمندسازی کانون‌ها با محوریت برگزار رویداد‌های جمعی و جشنواره‌ها رخ می‌دهد تا نه فقط به صورت فردی، بلکه در قالب گروهی هم بتوانیم مهارتهای کار جمعی را در فعالان مسجدی تقویت کنیم. مثلا در رویداد قرآنی «مُدهامَّتان» که با حضور بیش از ۱۸ هزار شرکت کننده از سراسر کشور برگزار شد، حدود ۲ هزار نفر از آن‌ها از خراسان رضوی بودند.
در جریان همین رویداد هم بود که حدود ۱۲۰ نفر از برگزیدگان مشهد و استان در حوزه‌های قرائت، ترتیل، اذان و حفظ به مراحل کشوری راه پیدا کردند و رتبههای برتر ملی هم کسب شد. توانمندسازی گروه‌های سرود و نمایش از قشر نوجوانان نیز پیوست دیگری است که در جریان همین جشنواره‌ها اجرا می‌شود.
رویداد باشگاه بچه‌های مسجد که از ابتدای بهمن تا ۱۵ اسفندماه برگزار شد، یکی دیگر از رویداد‌های هم افزایی استانی بود تا در مساجدی که کانون‌های فرهنگی هنری در آن‌ها فعال نیست، بتوانیم این زمینه فعالیت را به وجود بیاوریم. در این رویداد، استان خراسان رضوی با ثبت فعالیت بیش از ۱۱ هزار فعال مسجدی رتبه نخست کشور را به خود اختصاص داد.
همچنین در سال ۱۴۰۲، بیش از ۱۴۵ مسجدی که فعالیت قرآنی ویژه داشتند، بنا بر تأکید رهبر معظم انقلاب در قالب طرح مسجد پایگاه قرآن موردحمایت قرار گرفتند و در حوزه اوقات فراغت نیز ۴۸۰ کانون ما به عنوان مراکز اوقات فراغت ویژه نوجوانان و جوانان انتخاب شدند تا فعالیت‌های فرهنگی، آموزشی و ورزشی موردعلاقه اقشار هدف را راهبری کنند.
البته بنای ما بر این نیست که این رویداد‌های فرهنگی و جشنواره‌های مختلف محدود به سال ۱۴۰۲ باشد. در نتیجه قرار بر این است که اولین رویداد نوجوانانه کانون‌های فرهنگی هنری مساجد با عنوان «هشتادیوم» در قالب المپیاد فرهنگی ورزشی نوجوانان هشت تا پانزده سال از اردیبهشت ۱۴۰۳ و بعد از ماه مبارک رمضان برگزار شود.
در سایه تعامل با سازمان‌های دیگر، توجه ما به این است که نفعی برای فعالان مسجدی، تشکلها و در نهایت مردم حاصل شود. به همین دلیل، تاکنون رویداد‌های توانمندسازی مختلفی در تعامل و همکاری با سازمانها و تشکل‌های مختلف برگزار کرده ایم؛ از جمله دوره تخصصی تربیت راویان دفاع مقدس در همکاری با انجمن راویان فتح رضوی و طرح قرار‌های همدلی که در جریان آن، فعالان کانون‌های فرهنگی هنری مساجد با مدیران جلسات مشترکی برگزار می‌کنند تا مطالباتی که مردم دارند، موردتوجه و پیگیری ویژه قرار بگیرد.
ستاد کانون‌های فرهنگی هنری مساجد خراسان رضوی تا امروز از جمله حوزه‌های پیشرو در کشور محسوب می‌شود؛ زیرا از نظر تعداد کانون‌های فعال، گستره فعالیت‌های فرهنگی و طرح‌های جاری و کانون‌های تخصصی فعال در حوزه بانوان و خانواده در زمره سه استان برتر هستیم. بااین حال کمبود بودجه در حوزه‌های مختلف همچنان آزاردهنده است.
چشم امید ما نیز به منتخبان جدید مردم در مجلس دوازدهم است تا مصوبات مؤثری برای گرهگشایی از چالش‌های موجود داشته باشند. در سطح منطقه‌ای و محلی هم اعضای شورای شهر مشهد می‌توانند حمایت ویژه‌ای از شبکه کانون‌های فرهنگی هنری مساجد داشته باشند تا حتی بتوان با میدان داری کانون‌ها به معضلات فرهنگی حاشیه شهر رسیدگی کرد.