انسیه شهرکی | شهرآرانیوز؛ این تصویر را دیده‌اید. مردان یا زنانی که لَچَک به‌سر سعی دارند تمام توانشان را در دست‌هایشان جمع کنند تا به تمام گوشه‌های غبارگرفته و خاک‌اندود ساختمان‌ها برسانند و همه‌جا را برق بیندازند. این تصویر روز‌های پایانی سال و خانه‌تکانی است.
بعضی هم که توان جسمی یا فرصت کافی برای این کار ندارند، دست‌به‌دامان نیرو‌های خدماتی شرکتی یا شخصی می‌شوند تا دو سه روزه پرونده خانه‌تکانی را جمع کنند و با خستگی کمتر، به دیگر کار‌های پایان سالشان برسند.
استفاده از کارگران کاربلد و مورد اطمینان که در انجام کار، حرفه‌ای باشند و دستمزد متعارفی دریافت کنند بهترین حالت ممکن است. در این میان یافتن این افراد برای بسیاری به دغدغه و گاه رؤیا تبدیل شده است. موضوعی که گلایه‌مندی‌های مردمی را به دنبال داشته و صدایشان را به صدای مردم رسانده است.
محبوبه محبی، یکی از این بانوان خانه‌داری است که شرایط خاصش به او اجازه نمی‌دهد خودش برای خانه تکانی دست‌به‌کار شود. می‌گوید: وجود دوقلوهایم و کمردردم به‌نحوی است که اصلا نمی‌توانم کار‌های خانه را خودم انجام دهم. ناگزیرم از فردی برای تمیزکردن خانه استفاده کنم. به‌واسطه یکی از آشنایان، کارگری را به خانه‌ام آوردم تا آخر سال دستی به خانه بکشد.
چشمتان روز بد نبیند. این خانم میان‌سال بعد هر نیم‌ساعت کار به بهانه اینکه دیابت دارد و سرش گیج می‌رود، یک گوشه می‌نشست و می‌گفت برای اینکه بهتر کار کند مختصر استراحتی داشته باشد. در حالی که در گفتگو و توافق اولیه‌ای که با او داشتم اصلا به بیماری‌اش اشاره‌ای نکرده بود. نگران حالش بودم که در خانه من، اتفاقی برایش نیفتد.
او با دل‌خوری ادامه می‌دهد: کیفیت کارش نیز تعریف چندانی نداشت و کل روز را صرف تمیزکاری یک گوشه از آشپزخانه کرد.
قسمت بدتر ماجرا این است که در زمان تمیز کردن خسارت به وسایل صاحب‌خانه وارد شود. موضوعی که اتفاق آن چندان دور از انتظار نیست: در اتاق مشغول رسیدگی به بچه‌هایم بود که صدای مهیب شکستن شیشه‌ای مرا در جایم میخکوب کرد. با دلهره دویدم سمت آشپزخانه، این خانم با سری افکنده یک طرف ایستاده بود و من هم به چینی‌های تکه‌تکه شده قدیمی یادگار مادرم نگاه می‌کردم. فقط عذرخواهی می‌کرد که دستش خورده و عمدی در کار نبوده است. آخر کار نیز با افتضاحی که به جا گذاشت طلب دستمزد آن‌چنانی کرد.
روی صحبتم با شرکت‌های خدمات نظافتی و اتحادیه مربوط است. اگر شرکت‌های معتبری وجود داشته باشند که این افراد را از هر نظر غربال و کارت شناسایی معتبر برایشان صادر کنند، من و بسیاری دیگر به این وضعیت دچار نمی‌شویم.
محبوبه سرگزی، نیز از یک شرکت خدماتی زیرنظر اتحادیه کارگری درخواست نیرو کرده است تا به قول خودش از بابت کیفیت کار، خاطرجمع باشد. او از مسئول این شرکت خدماتی هزینه‌های نظافت منزل را می‌پرسد که با این پاسخ روبه‌رو می‌شود: دستمزد هشت‌ساعت کار نیروی اعزامی ۵۰۰هزار تومان است. در‌این‌باره اگر بیشتر بماند به‌ازای هر ساعت اضافه‌کار ۱۰۰هزار تومان به هزینه دستمزد افزوده می‌شود. این شهروند در ادامه بیان می‌کند: با این همه، پس از پایان کار، فردی که برای نظافت آمده بود در کمال ناباوری پس از ۹ ساعت کار، یک میلیون تومان درخواست کرد!
تازه به خانه جدید اسباب‌کشی کرده‌اند و جابه‌جایی وسایل یکی از چالش‌های مهم است. محمد سوگندی در‌این‌باره می‌گوید: برای نظافت پایانی منزل، دیگر هیچ توانی برای من و همسرم نمانده بود. تصمیم گرفتیم از کارگر یکی از شرکت‌های خدماتی نظافتی اسم و رسم‌دار کمک بگیریم. خانمم پابه‌پای او کار می‌کرد و من هم اگر کمکی از دستم بر می‌آمد، دریغ نمی‌کردم.
صبحانه و ناهار هم میهمان ما بود. کلی خشکبار و ظرف و ظروف نو هم به او هدیه دادیم تا یک عیدی به او داده باشیم، اما این خانم نظافتچی با همه این بذل و بخشش‌ها، بعد هفت‌ساعت کار نصفه‌نیمه طوری برخورد کرد که انگار او صاحب‌کار است و ما کارگر اوییم. همان خانم بی‌هیچ مقدمه‌ای رو به همسرم کرد و گفت: به این شماره کارت ۸۰۰هزار تومان واریز کنید. اسنپ هم با هزینه خودتان برای من بگیرید.
سوی دیگر این ماجرا شرکت‌های خدماتی هستند که تعداد زیادی از کارگران زیرنظر آنها فعالیت دارند.
مسئول یکی از شرکت‌هایی که صنفش زیرنظر اتحادیه فعالیت و چندین شعبه دیگر نیز در سطح شهر دارد، نرخ‌گذاری خدماتش را این‌گونه معرفی می‌کند: تمیزکاری هر متر از ساختمان مسکونی یا هر محیطی اعم از اداری یا تجاری از سوی نیروی باتجربه ۱۰ هزار تومان است. تمیزکاری واحد کمتر از ۱۰۰متر را در این موقع از سال پذیرش نداریم.
این مسئول آن‌قدر از کار نیروهایش مطمئن است که می‌گوید کارمان ضمانتی است و اگر هرگونه نارضایتی باشد، بدون مزد جبران می‌کنیم یا کل هزینه را به مشتری بر می‌گردانیم. او در پاسخ این پرسش که فکر نمی‌کنید نرخ تعیین شده خدمات، زیاد است؟ بیان می‌کند: برای کار خوب، باید پول خوب هم بدهید.
مدیر شرکت نظافتی دیگری در خیابان آزادشهر که نرخ خدماتش منصفانه‌تر است، می‌گوید: ما واسطه‌ایم، کارگران را به متقاضیان معرفی می‌کنیم و اینکه کارگر خسارتی به صاحب‌خانه وارد کند یا مال و اموالی گم شود یا حتی خودش دچار حادثه شود، مسئولیتش با مشتری است و به ما ارتباطی ندارد.
سید محمد وارسته کاظمیان، رئیس اتحادیه تزیینات ساختمانی مشهد در مورد این اتحادیه می‌گوید: اتحادیه تزیینات ساختمانی مشهد که ۹ سالی از عمر آن می‌گذرد، چند رسته پرده، نقاش‌ها، کاغذ‌دیواری و نظافتچی‌ها را پوشش می‌دهد.
وارسته کاظمیان در ادامه می‌افزاید: حدود چهل شرکت نظافتی خدماتی تحت پوشش اتحادیه است. همچنین سی شرکت غیرمجاز را شناسایی کرده‌ایم که تعدادی از این غیرمجاز‌ها جواز کسب دریافت کرده‌اند و مابقی نیز جمع‌آوری شده‌اند. شرح وظایف کارگران ساختمانی نیز بخش دیگر صحبت‌های این رئیس اتحادیه است. وارسته می‌گوید: اولین و بدیهی‌ترین موضوع این است که کارگر مورد نظر باید طبق تبصره ۱ ماده ۱۷ قانون نظام صنفی کارت شناسایی معتبر و همچنین کارت تردد به منزل را داشته باشد. همچنین متصدی واحد صنفی که کارگر را معرفی می‌کند، باید جواز کسب مورد نیاز را داشته باشد.
رئیس اتحادیه تزیینات ساختمان به وظایف نظافتچی‌ها و هزینه روزمزد اشاره می‌کند: ساعت‌کاری کارگر باید تکمیل باشد و چیزی به عنوان هزینه آمدوشد و وعده‌های غذایی بر عهده مشتری نیست و نباید کارگر طلب کند. از سوی دیگر کارگر باید تجربه کافی داشته باشد تا خسارتی به مشتری نزند. به عنوان مثال گاهی پیش می‌آید کارگر خدماتی به علت ناآگاهی به جای پاک‌کننده‌های استاندارد از وایتکس استفاده می‌کند و وسیله چند میلیونی مثل مبل را خراب می‌کند.
نرخ‌های نامتعارف بخش عمده‌ای از گلایه‌مندی‌های شهروندان است. وارسته کاظمیان در این زمینه می‌گوید: این رسته جزو گروه جیم قانون نظام صنفی است و در این راستا نرخ‌گذاری بر عهده اتحادیه نیست. در واقع قیمت را متصدی واحد صنفی تعیین می‌کند و آنها می‌توانند طبق قانون هر نرخی را به مشتری ارائه دهند.
او می‌افزاید:، اما در این میان اگر نرخی که از سوی کارگر یا شرکت خدماتی پیشنهاد می‌شود، غیرمتعارف و زیاد باشد و شکایتی به دست ما برسد، در شعبه شورای حل اختلاف مستقر در اتحادیه پیگیری می‌کنیم و سپس تعزیرات هم وارد عمل می‌شود و این افراد و صاحبان این حرفه را در صورت اثبات تخلف، جریمه می‌کنیم.
رئیس اتحادیه با اشاره به اینکه پیشنهاد اتحادیه برای دستمزد یک کارگر بابت هشت‌ساعت‌کار، ۴۵۰هزار تومان است، می‌گوید: راه‌های ارتباطی شهروندان با اتحادیه شماره‌های ۳۷۶۷۱۳۶۵ تا ۶ است تا درصورت بروز تخلفات احتمالی، کارفرما شکایتش را ثبت کند.
«سایت‌های مختلف در فضای مجازی و نرم‌افزار‌های بدون مجوز به معرفی این افراد و شرکت‌های بدون پروانه کسب کمک می‌کنند و این اقدام آنها پایه مشکلات است.» وارسته کاظمیان با بیان این نکته اضافه می‌کند: مخالف صددرصد فعالیت نرم‌افزار‌ها در این حوزه هستیم. طوماری تهیه کرده‌ایم و ۴۳ رئیس اتحادیه هم امضا کرده اند که این سایت‌های مجازی سامان‌دهی شوند، اما باوجود اصرار بر نظام‌مندکردن یا جمع‌آوری اینها تاکنون هیچ ترتیب اثری به در خواست ما داده نشده، این در حالی است که بیش از ۹۰درصد این افراد مجوز لازم کسب‌و‌کار را ندارند و در فضای مجازی تبلیغ می‌کنند. از سوی دیگر قسمت عمده شکایات ثبت شده در این عرصه است.
نظر وارسته کاظمیان در مورد خسارات احتمالی که کارگر به مشتری و اموال او وارد می‌کند، از این قرار است: در صورت بروز خسارت باید کارگر خسارت را تمام‌و‌کمال پرداخت کند یا رضایت صاحب وسیله را بگیرد. اگر زیر بار نرفت باید از طریق کمیسیون شکایات اتحادیه موضوع حل شود.
یک سوی دیگر ماجرای حضور کارگران روزمزد در منازل شخصی، خطراتی مثل سُرخوردن، مسمومیت با مواد شوینده و دیگر موارد است که جان کارگر را تهدید می‌کند. رئیس اتحادیه تزیینات ساختمان مشهد در این زمینه می‌گوید: گاهی ممکن است کارگر هنگام کار دچار حادثه با مواد شوینده شود یا سُر بخورد، سقوط کند ودر پی این موارد ممکن است آسیبی به او وارد شود.
پیشنهاد ما این است این افراد تحت پوشش بیمه مسئولیت مدنی باشند تا اگر حین کار مسئله‌ای پیش آمد بیمه پاسخ‌گو باشد. از طرفی شرکت مورد نظر، صاحب‌خانه و کارگر خاطرشان آسوده باشد تا حقی از کسی تضییع نشود و مشکلی تهدیدشان نکند.
وارسته کاظمیان با تأکید بر اینکه کارت شناسایی ورود این افراد به منازل باید جدی گرفته شود، به جای خالی تبلیغات محیطی در این زمینه اشاره می‌کند: شرایط استاندارد کار این صنف و پیامد‌های آن باید در بیلبورد‌های شهری و فضای مجازی اطلاع‌رسانی شود. در این ارتباط و برای تحقق این موضوع اتحادیه از اتاق اصناف و شهرداری مشهد درخواست کرده، اما تاکنون اتفاقی نیفتاده است.