جمال رستم‌زاده - خبرنگار | شهرآرانیوز - انگار که در همه این سال‌ها به موضوع آموزش و تربیت نیروی انسانی بی‌توجه بوده‌ایم و همیشه تصور می‌کرده‌ایم نیروی انسانی مثل رزق و روزی است و خدا می‌رساند یا اینکه گویی این وزارتخانه برای کسی نه‌تنها آورده ندارد، بلکه برده هم دارد!
وزارتخانه بی‌آب‌ونانی که هر روز وزیرش دامن‌گیر یک مصیبت و مکافات می‌شود. از این سؤال در کمیسیون تا آن استیضاح در صحن علنی و دست‌آخر قانع‌نشدن نمایندگان مجلس و برکناری باعث شده که آموزشوپرورش، وزارتخانه کم‌اقبالی باشد و هیچ‌وقت روی ثبات را نببید؛ چیزی که لازمه مدیریت و برنامه‌ریزی برای کار‌های بلندمدت و اثرگذار است.
چنان‌که رهبر معظم انقلاب در دیدار خود با معلمان هم فرمودند: «آن‌طورکه به بنده گزارش کرده‌اند، در سال‌های طولانیِ گذشته، ما به طور متوسط هر دو سال یک وزیر داشته‌ایم؛ هر دو سال یک وزیر! خب دیگر تکلیف این دستگاه معلوم است چه می‌شود؛ تا بیایند یک کار اساسی را شروع کنند، باید وزیر برود؛ وقتی وزیر رفت، مجموعه مدیریتی زیرنظر او هم تغییر پیدا می‌کند، کار اساسی به جایی نمی‌رسد.»
این شده که حالا خروجی آموزشوپرورش ما در کنار همه دسته‌گل‌هایی که تقدیم کرده، از دلش نسل ضد‌هایی درآمده که نمی‌دانیم با کدام زبان باید با آن‌ها حرف بزنیم. نسلی که نه اینکه نخواهد بفهمد یا نفهمد، اساسا گوش شنوا و حوصله‌ای برای گفت‌وگو ندارد یا دارد و ما بلدش نیستیم. شاید برای همین باشد که امروز پای اعتیاد و بزهکاری، بی‌حجابی، روابط ناسالم اجتماعی و انواع دیگری از ناهنجاری‌ها به مدارس باز شده و در بین دختران و پسران دانش‌آموز حتی کم‌سن‌وسال‌تر‌ها شایع شده است؛ چنان‌که برخی کارشناسان به‌طورمثال درباره سن مصرف مواد مخدر، عدد ۱۰ سال را اعلام می‌کنند و بر این باورند که طبق آماری که البته مربوط به سال ۹۵ است، اعتیاد در ۲.۱ درصد جمعیت دانش‌آموزان کشور شایع شده و بیشترین میزان اعتیاد دانش‌آموزان، مصرف الکل و پس از آن شیشه و حشیش و گل است.۱
مهم‌تر اینکه مدیران مسئول در حوزه آموزشوپرورش خود با وقوف بر وجود این آسیب‌های اجتماعی در مدارس که عدد آن را ۱۱ عنوان ذکر می‌کنند، تأکید دارند که وضعیت شیوع این آسیب‌ها در میان دانش‌آموزان، نوجوانان و کودکان نگران‌کننده است و عمده آسیب‌ها شامل بی‌تابی و پایین‌آمدن تاب‌آوری، اعتیاد به دخانیات، اعتیاد به موادمخدر، بزه یا آسیب به خود، ترک‌تحصیل، خشونت، بی‌اخلاقی‌ها و ناهنجاری‌هاست. ۲
ارتباطات خارج از چارچوب با جنس مخالف، پیوستن به کمپین‌های طراحی‌شده در شبکه‌های اجتماعی با هدف آسیب‌زدن به خود که نمونه‌های آن را طی سال‌های اخیر در مدارس و در بین دانش‌آموزان شاهد بوده‌ایم تا تلاش برای خودکشی و... محصول چیست؟ چرا این نسل که تربیت‌یافته این نظام آموزشی‌وپرورشی است، حتی در بحران‌ها، جایی که شرایط به‌گونه‌ای رقم می‌خورد که عده‌ای به موضوعی اعتراض دارند، می‌آید وسط معرکه و چون آداب اعتراض را نمی‌دانند، نتیجه‌اش می‌شود غفلت و اغتشاش و سوختن؛ به‌طوری‌که اظهارنظر‌ها نشان می‌دهد در اغتشاشات سال گذشته نیز تعدادی از مدارس و دانش‌آموزان، گرفتار این موضوع و حواشی پیرامون آن شده بودند.
البته مقام معظم رهبری فرمودند «آمار‌هایی می‌دهند که این‌قدر [آسیب‌ها] زیاد شده، بنده به این آمار‌ها خیلی اعتماد نمی‌کنم، این‌ها خیلی مورد اعتماد نیست»؛ لکن بر اصل وجود این آسیب‌ها صحه گذاشتند و فرمودند: «اما آسیب‌ها وجود دارد؛ یعنی رفتار خشن، روابط نامناسب اخلاقی و خیلی چیز‌های دیگر که نمی‌خواهم اسم بیاورم» و البته درباره روش پیشگری، برخورد و اصلاح این موضوع مفصل راهکار‌هایی ارائه دادند، اما وقتی همه این‌ها را می‌گذاریم کنار مسائلی که در ابتدای سال تحصیلی جاری برای حوزه آموزشوپرورش کشور به وجود آمد، دانش‌آموزان بدون مدرسه، مدرسه‌های بدون کلاس و کلاس‌های بدون معلم، آن‌وقت بیشتر احساس می‌کنم فرمایش مقام معظم رهبری چه کلیدواژه‌های مهمی را در خود داشته است وقتی فرمودند: «واقعا آموزشوپرورش یک دستگاهی در ردیف دستگاه‌های دیگر کشور نیست؛ این را باید همه بپذیرند. این یعنی چه؟ یعنی سایر دستگاه‌ها به‌کار‌گیرنده نیروی انسانی‌اند، آموزشوپرورش ایجادکننده نیروی انسانی است، ایجادکننده منابع انسانی است؛ بله، آموزش عالی هم داریم، اما پایه اینجاست. این دوازده سال را دستِ‌کم نباید گرفت. هویت منابع انسانی در آموزشوپرورش شکل می‌گیرد».
حالا اگرچه آن‌روز‌ها گذشته و وزارت آموزشوپرورش توانسته با جذب معلمانی که البته فرصت نشد به‌درستی مراحل گزینش و جذب و آموزش را سپری کنند و بی‌فوت‌وقت پس از قبولی در آزمون اولیه رهسپار کلاس‌های ۴۰ یا ۵۰ نفره ادغام‌شده رفتند، اما در آستانه برگزاری آزمون‌های استخدامی و جذب معلمان و مربیان پرورشی اخیر که امروز مفصل در بیانات معظم‌له بر اهمیت آن تأکید شد، نگرانی اینکه تکلیف کلاس‌های درس مدارس و سرنوشت دانش‌آموزان در سال‌های بعد چه خواهد شد، دست از ذهنم برنمی‌دارد. چگونه باید این نگرانی را منتقل کنیم جز اینکه با اصرار خواهش کنیم باردیگر این بیانات گهربار امام انقلاب را مرور کنیم، به اهمیت این وزارتخانه حیاتی و لزوم ثبات مدیدیتی قوی بیندیشیم و از نخبگان و اندیشمندان در این حوزه برای بهبود فردای ایران اسلامی که در گروه تربیت نسل امروز است، مدد بخواهیم؟ نباید از نظر دور داشت که این نسل، مدیران آینده کشور هستند، باید جایی این مدیران برای به‌دست‌گرفتن سکان این کشتی آموزش ببینند، دراین‌خصوص تا چقدر آینده‌پژوهی صورت گرفته و چه تدبیری در نظام آموزشی ما که تازه وزارت آموزشوپرورش با همه مسائلی که عنوان شد، عهده‌دار بخشی از آن است، اندیشیده شده است؟ آموزشوپرورش مهم است. تا دیر نشده این مفهوم را باور کنیم، چنان‌که فرمودند: «معلّم وقتی که در میدان حضور فعّال دارد، در واقع دارد هویّت‌سازی می‌کند. شما رفتارتان، گفتارتان، موضع‌گیری‌تان، اشاره‌تان، گاهی در کلاس یک شوخی‌ای که می‌کنید، گاهی یک تشری که می‌زنید، همه این‌ها در مخاطبتان که آن نسل جوانی است که فردا باید تصمیم‌گیری کند و تصمیم‌سازی کند در کشور، سازنده است، تأثیرگذار است»؛ به فکر باشیم تا دیر نشده است.
۱- تسنیم / تیرماه ۱۴۰۲،
۲- ایسنا/ تیرماه ۱۴۰۲