گپ و گفت با دکتر محمدرضا راشد محصل نویسنده و پژوهشگر ادبیات و زبان فارسی
رضا زوزنی - نشستن در خانه و رعایت فاصله اجتماعی نه محدود به رده سنی است و نه به این می‌نگرد که در چه جایگاه و مرتبه‌ای قرار داریم. محمدرضا راشد محصل که سال‌هاست در دانشگاه مشغول به تدریس است و کارش تحقیق و پژوهش است هم این روز‌ها به‌ناچار در خانه نشسته است. با تواضعی که در وجودش ریشه دارد، می‌گوید در خانه است و بخشی از وقتی را که دارد صرف مطالعه می‌کند. او که بیشتر عمر هشتادوپنج‌ساله‌اش را با کتاب خواندن گذرانده است، هنوز هم تا فرصتی گیرش می‌آید، سری به کتابخانه‌اش می‌زند و به دنبال گم‌گشته‌ای می‌گردد. او در شرح روزگاری که می‌گذراند چنین می‌گوید: «اوقات فراغت را بیشتر به مطالعه می‌گذرانم و در کنار خانواده هستم.»
در احوال این پژوهشگر ادبیات و زبان فارسی آمده است او برای کمک به دوستان و همکارانش و حتی برای مساعدت با دانشجوهایش، به آن‌ها کمک مالی می‌کرده است تا بتوانند کتاب‌های مورد نیازشان را خر‌یداری کنند. گاهی خود او کتاب‌هایی را می‌خریده و به همکاران، دانشجویان یا کتابخانه‌های نیازمند اهدا می‌کرده است. از همین شرح حال، می‌توان دریافت او برای تحمل قرنطینه چه نسخه‌ای خواهد پیچید.
اگر رعایت نکنیم
استاد نامداری همچون راشد محصل خودش را مجزا از اجتماع نمی‌داند. او باور دارد اتفاقات به دست خودمان رقم می‌خورد: «من هم مثل همه مدتی است در قرنطینه خانگی هستم. برای تغییر اوضاع باید امیدوار باشیم. سرنوشت این روز‌ها با خداست. اگر رعایت نکنیم، ممکن است این شرایط بیشتر طول بکشد. به نظرم، همه‌چیز به این بستگی دارد که افراد تا چه اندازه نکات بهداشتی را رعایت می‌کنند. اگر رعایت نکنیم، این ویروس قدرت‌نمایی می‌کند.»
لذت آگاهی
به نظر می‌رسد در این روز‌ها که فراغت بی‌نهایت یافت می‌شود، آدم‌ها یک جایی از پوچی و بی‌محتوایی فضای مجازی به تنگ خواهند آمد. اینجاست که دنبال راه نجاتی می‌گردند. مطالعه بهترین گزینه است. اگر کمی جدیت به خرج دهیم، درمی‌یابیم در این روز‌های قرنطینه فرصت خواهیم داشت تا با کمتر پرسه زدن در فضای مجازی، قدری به خودمان آگاهی و لذت بدهیم، چنان‌که راشد محصل هم بهترین راه سرگرمی را مطالعه می‌داند: «اگر به دنبال لذت‌جویی هستید مطالعه کنید. اگر به دنبال کسب آگاهی هستید هم مطالعه کنید. مطالعه کردن افراد را سرگرم می‌کند و از طرفی دیگر آگاهی‌هایی به افراد می‌دهد.»
پیشنهاد‌هایی که این استاد ادبیات برای ما دارد با پیشنهاد‌هایی که در روز‌های گذشته در این صفحه ارائه شد قدری متفاوت است. او نام کتاب‌هایی را برای مطالعه در این روز‌ها مطرح می‌کند که کمتر کسی به فکر آن‌ها می‌افتد: «به نظرم می‌رسد متون برجسته‌ای همانند «شاهنامه فردوسی»، «تاریخ بیهقی»، «اسرارالتوحید» و ... را مطالعه کنید. این کتاب‌ها می‌تواند برای پر کردن اوقات فراغتتان بسیار جذاب باشد.»
یک راه ساده
شاید بسیاری از ما کتاب‌هایی را که این استاد دانشگاه نام برد در خانه نداشته باشیم. با توجه به تعطیلی کتابخانه‌ها و کتاب‌فروشی‌ها این امکان هم وجود ندارد که بتوانیم کتاب‌های نام‌برده را برای مطالعه تهیه کنیم. چند راه ساده وجود دارد که به اشکال مختلف می‌توان «شاهنامه فردوسی»، «تاریخ بیهقی»، «اسرار التوحید» و ... را گیر آورد که به ذهن همه ما می‌رسد. بستر اینترنتی که بسیاری از پژوهشکده‌ها در آن درگاه دارند بهترین، سریع‌ترین و راحت‌ترین مسیر برای یافتن متون کهن است.
برای مثال، شما می‌توانید با مراجعه به درگاه تبیان (tebyan.net) نه‌تن‌ها متن مورد نظر خود را بیابید که امکان دریافت محتوای صوتی کتاب‌ها را نیز داشته باشید. گفتار‌های «شاهنامه فردوسی» چه به صورت نظم و چه به‌صورت نثر روان در درگاه‌هایی نظیر این قابل دریافت است. حتی با یک جست‌وجوی ساده، می‌توانید اپلیکیشن‌های این کتاب‌ها را در اختیار داشته باشید و هر زمان که دلتان خواست آن‌ها را مطالعه کنید.
آنچه دوست دارید
او به‌خوبی می‌داند شاید برخی از ما حال و حوصله مطالعه متون کهنی همانند آنچه را نام برد نداشته باشیم؛ بنابراین از خیر پیشنهاد مطالعه نمی‌گذرد. برای اینکه ما را به مطالعه تشویق کند راهکاری دارد: «حالا اگر با این متون میانه‌ای ندارید، می‌توانید با کتاب‌هایی که موردعلاقه‌تان است مثل رمان‌های خوب به مطالعه رو بیاورد. در درجه نخست، آنچه اهمیت دارد مطالعه است. شما یا به متون کهن علاقه دارید یا به کتاب‌های دیگر ادبی مایلید. باید از مطالعه لذت برد هرچند فکر می‌کنم مطالعه متون کهن لذت‌بخش‌تر است. ممکن است مطالعه متون دیگر که امروزی هستند آن لذت را نداشته باشد و جنبه‌های احساسی را برانگیزد، اما متونی که نام بردم و آن‌هایی که از این دست هستند، علاوه بر احساسات، از عمق هم برخوردارند.»