جوهر صدقت خفی شد در دروغ* یادی از میرزا عبدالجواد ادیب نیشابوری در سالروز درگذشتش | او که با چشم دل می‌دید نگاهی به فروش گیشه سینماهای خراسان رضوی در ماهی که گذشت | نسبت آشنا تفاوت های تازه آموزش داستان نویسی | سه گام اژدها (بخش سوم) اجرای نمایش «گالری نقاشی» در مشهد | وقتی صحنه تئاتر به بوم نقاشی بدل می‌شود + تیزر اکران دردسرساز «گور» به دلیل اتهامات واردشده به کوین اسپیسی فیلم سینمایی «در آغوش درخت» در لبنان روی پرده می‌رود ۲ چهره ایرانی عضو افتخاری «یونیما» شدند معرفی وبگاه «باشگاه شاهنامه پژوهان»: مرجعی جامع برای شناخت فردوسی و «شاهنامه» برگزاری دومین «شب نغمه‌های ایرانی» | اذان به روایت موسیقی ملی ایران کریستوفر مک‌کوری برای نگارش فیلم‌نامه «تاپ گان ۳» دست‌به‌قلم شد تجلیل فیلم تائورمینای ایتالیا از مایکل داگلاس اجرای برنامه «محفل» در تانزانیا آهنگ «اِلس» را با محمدرضا اژدری منتشر شد+ صوت اعضای شورای سیاست‌گذاری جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی را بشناسید توافق جدید خانه سینما و صندوق اعتباری هنر تجربه‌های هنری رسول صدرعاملی در برنامه اکنون سروش صحت گریم متفاوت هوتن شکیبا در سریال «سووشون» + عکس
سرخط خبرها

قرنطینه با ادبیاتی تازه

  • کد خبر: ۲۲۹۶۲
  • ۱۸ فروردين ۱۳۹۹ - ۰۹:۲۷
قرنطینه با ادبیاتی تازه
ایرج طوفان
با شیوع روزافزون ویروس کرونا و جدی‌تر گرفتن قرنطینه فردی برای پیشگیری از ابتلا به آن، به‌ویژه در فضای مجازی با ادبیات تازه‌ای روبه‌رو می‌شویم که احیانا شوکه‌مان می‌کند! به طور خاص، به ۲ هشتگ «قرنطینگی» (در قرنطینه بودن) و «خودقرنطینگی» (قرنطینه کردن خود) اشاره می‌کنم. در جایگاه ویراستار، می‌پرسم: آیا ساخت این کلمات از واژه «قرنطینه» به این صورت درست است؟ پیش از بحث درباره درستی یا نادرستی «قرنطینگی»، اجازه بدهید به فرایند ساخت آن بپردازیم.
زبان به مثابه پدیده‌ای پویا پیوسته در تغییر است به گونه‌ای که زبان‌شناسان آن را به موجودی زنده تشبیه می‌کنند که به دنیا می‌آید، نیرومند یا ضعیف می‌شود، مهاجرت می‌کند، به میهمانی می‌رود و میهمان می‌پذیرد یا می‌میرد. تولد، مرگ و کوچ زبانی در ۲ سطح کلی و جزئی روی می‌دهد. سطح کلی به کل زبان به عنوان پدیده‌ای واحد و سطح جزئی به اجزای آن مربوط می‌شود شامل رایج شدن یا دیگر کاربرد نداشتنِ یک واژه، یک ساخت نحوی، برخی از وند‌ها و .... «قرنطینه» نیز لغتی فرانسوی‌تبار (quarantaine) است که آن را از عربی «وام» گرفته‌ایم.
وقتی زبانی واژه‌ای را وام می‌گیرد، گویی آن را به فرزندی پذیرفته است. چنان‌که غالبا هیچ مادر و پدری میان فرزندان خود فرق نمی‌گذارند، زبان نیز با فرزندان خود، یعنی کلمات، یکسان برخورد می‌کند. در مقابل، فرزندان (کلمات) هم خود را موظف می‌دانند از قوانین خانواده (زبان) پیروی کنند. این قوانین در ۲ حوزه‌اند: نحو و ساخت‌واژه یا صرف. یکی از قوانین صرفی در زبان فارسی، کاربرد میان‌وند بین ۲ حرف صدادار است. مثلا برای جمع بستن «آشنا» با پسوند «ان»، نمی‌گوییم: *آشناان. برای اینکه بتوانیم این واژه را راحت تلفظ کنیم، ناگزیریم از میان‌وند «ی» استفاده کنیم و بگوییم: آشنایان. «گ» میان‌وند دیگر زبان فارسی است: فرشته+ان = فرشته+گ+ان = فرشتگان، وابسته+ی = وابسته+گ+ی = وابستگی. «قرنطینه» نیز -بدون اهمیت تبار واژه- مانند اعضای دیگر زبان فارسی، از قواعد آن پیروی کرده است: قرنطینه+ی = قرنطینه+گ+ی = قرنطینگی. درست همین ساخت در برخی از گویش‌ها به‌ویژه گویش‌های خراسانی مشاهده می‌شود. حتما شنیده‌اید وقتی یکی از نزدیکان ما مشهدی‌ها از سفر حج بازمی‌گردد، می‌گویند: فلانی مکگی دارد (مکه+ی = مکه+گ+ی = مکگی).
اکنون به پرسش نخست برمی‌گردیم: در حالی که «گزارش» را به علت فارسی بودن، با «ات» جمع نمی‌بندیم و «گزارشات» را نادرست می‌دانیم، «اساتید» را غلط و «استادان» را صحیح می‌دانیم و جز این‌ها، آیا به کار بردن «قرنطینگی» و ساختن «خودقرنطینگی» بر پایه آن درست است؟ باید گفت امروزه بحث درست و غلط در زبان، جدالی کهنه تلقی می‌شود و حرف تازه‌ای نیست. اگر با رویکرد سنتی در پی پاسخ به این سؤال هستید، جواب منفی خواهد بود، اما زبان‌شناسان (و نه ادیبان) کسی را از گفتن این کلمات منع نمی‌کنند!
گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->