به گزارش شهرآرانیوز، شاید آرزوی همه کودکان بهزیستی این باشد که روزی در کمال آرامش به آغوش خانواده زیستی خود برگردند و زندگی شان را طوری از سر بگیرند که گویی هیچ وقت این شکاف و جدایی نبوده است. برای فرزندانی که آرزو‌هایی چنین دارند و گذشته‌ای دردناک، آسیب بیش از چهار حرف این کلمه سنگینی و طاقت فرسایی دارد.
از همین روست که مسئولان و کارشناسان سازمان بهزیستی در هر شهرستانی می‌کوشند وقتی که به درخواست افراد برای دریافت فرزندخوانده پاسخ مثبت می‌دهند، همه مراحل کار بسیار دقیق و کارشناسی شده پیش برود تا فرزندی که یک بار از خانواده زیستی خود آسیب دیده است، بار دیگر از خانواده‌ای که او را تقاضا کرده اند خسارت روحی و روانی نبیند. برای همین است که کارشناسان بهزیستی فرایند فرزندخواندگی را یک دریا می‌دانند که هر بخش و مرحله آن باید به درستی گذرانده شود.
در این مطلب پای گفته‌های مسعود فیروزی، مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی نشسته ایم تا از چند و، چون مراحل فرزندخواندگی بگوید. پیش از ورود به این گزارش بهتر است بدانیم هدف از واگذاری فرزندان واجد شرایط بهزیستی به خانواده‌های متقاضی، آماده کردن این فرزندان برای زندگی مستقل و درخور و در نهایت تربیت پدر یا مادر خوب در آینده است.
ثبت نام فرزندخواندگی بهزیستی، برای سه گروه، شامل زن و شوهر بدون فرزند، دختران و زنان بدون شوهر و زن و شوهر دارای فرزند، با شرایطی، امکان پذیر است.
زوج‌هایی که پنج سال از زمان ازدواج آن‌ها گذشته و صاحب فرزند نشده اند و سن یکی از آن‌ها بیش از سی سال است.
زوج‌هایی که سن یکی از آن‌ها بیش از سی سال باشد و نازایی شان تأیید شده باشد نیاز ندارد که پنج سال از تاریخ ازدواجشان گذشته باشد.
خانواده‌هایی که خودشان فرزند زیستی دارند و فرزند دوم یا سوم می‌خواهند و سن یکی از همسران دست کم بیش از سی سال باشد.
خانم‌های مجردی که بالای سی سال سن دارند و ازدواج نکرده اند که فقط حق اقدام برای فرزندخواندگی دختر را دارند.
خراسان رضوی جزو استان‌های پیشرو در فرزندخواندگی است. سال گذشته در این استان، چهارصد خانواده متقاضی فرزندخوانده، صاحب فرزند شدند.
بر اساس ماده ۸ و ۱۰ قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست مصوب سال ۱۳۹۲، تنها فرزندانی که واجد شرایط بند‌های قانونی این ماده‌ها باشند امکان واگذاری آن‌ها به عنوان فرزندخوانده وجود دارد.
فرایند فرزندخواندگی به صورت رفت و برگشتی است و درخواست زوج متقاضی در هر مرحله‌ای ممکن است کامل مردود شود.
ابتدا باید متقاضیان به سامانه ملی فرزند خواندگی به نشانی www.Adoption.behzisti.net مراجعه و مدارک لازم به منظور ثبت نام اولیه را بارگذاری کنند.
اطلاعات متقاضی در اداره بهزیستی شهرستان‌ها بررسی و در صورت کامل بودن مدارک، تأییدیه مدارک برای خانواده ارسال می‌شود.
کارشناسان بهزیستی با خانواده تماس می‌گیرند و از متقاضی یا متقاضیان برای انجام مصاحبه دعوت می‌کنند. در این مرحله زن و شوهر باید باهم در جلسه مصاحبه حضور پیدا کنند.
در صورت تأیید شدن، زوج متقاضی برای انجام مصاحبه به روان شناس مجرب و دوره دیده کشوری معرفی می‌شوند. در این مرحله زوج از نظر انگیزه فرزند خواندگی، تاب آوری و. از سوی روان شناس‌های مجرب کشوری بررسی می‌شوند.
در صورت تأیید شدن در مراحل پیشین، خانواده گواهی نداشتن سوء پیشینه و مدارک لازم را به اداره بهزیستی شهرستان تحویل می‌دهد.
پرونده خانواده در اداره بهزیستی شهرستان تکمیل و به استان ارسال می‌شود و متقاضیان در نوبت تحویل فرزند قرار می‌گیرند.
در تحویل فرزند به خانواده‌ها دو اولویت مهم وجود دارد.
یک، زمان ثبت نام آن ها، به این معنی که اگر زوجی سی ام ماه ثبت نام کرده باشد و زوج دیگری سی ویکم ابتدا به زوجی که سی ام ثبت نام کرده اند فرزند تحویل داده می‌شود.
دو، بودن فرزندان واجد شرایط برای واگذاری، زیرا بر اساس قانون هر فرزند پذیرش شده در بهزیستی شرایط واگذاری را ندارد.
پس از تأیید شدن پرونده، باید زوجین و فرزند مرحله ارتباط گیری را سپری کنند. هم زمان زوجین به اداره پزشکی قانونی معرفی می‌شوند. پس از اعلام نظر مثبت از سوی خانواده (برای فرزندان بالای سه سال) خانواده به دادگاه صالحه برای دریافت حکم حضانت آزمایشی معرفی می‌شود. شش ماه پس از تحویل فرزند، خانواده برای دریافت حکم حضانت دائم دوباره به دادگاه صالحه بدوی معرفی می‌شوند.
اگر فرزندخوانده دارای کد ملی باشد، باید زوجین پیش از دریافت حکم حضانت دائم نسبت به انتقال بخشی از اموالشان به نام او اقدام کنند، ولی منظور از تملیک املاک فقط خانه نیست. هر مال منقولی مورد تأیید است. همچنین نیاز به سند رسمی نیست. اگر قولنامه هولوگرام دار با کد رهگیری داشته باشد کافی است.
دارا بودن شغل ثابت و پایدار، تمکن مالی و دارا بودن بیمه پایه اجتماعی و درمان و سن مناسب بسیار اهمیت دارد. گزارش مددکاری و گزارش بازدید از منزل، تأییدیه سلامت روانی و جسمی اعضای خانواده از سوی مشاوران و پزشکی قانونی و احراز هویت مهم است.
در این مرحله وضعیت محل سکونت ارزیابی می‌شود. در بازدید از محل سکونت، تجملات، ملاک ارزیابی نیست، بلکه دسترسی به منابع و امکانات عمومی، سطح فرهنگی محله، چیدمان خانه و به طور کلی انسجام خانواده بررسی می‌شود. همچنین مساحت خانه مدنظر نیست، ولی خانه باید حداقل امکانات را داشته باشد. به طور کلی فضای عمومی خانه و محله بررسی می‌شود و هدف کارشناسان بهزیستی این است که فرزندان به خانواده‌ای به هم ریخته و محله‌ای پرخطر منتقل نشوند.
برای زمان معرفی فرزند به خانواده زمان مشخصی را نمی‌توان در نظر گرفت، زیرا همه فرزندان مقیم مراکز بهزیستی واجد شرایط فرزندخواندگی نیستند، ولی پس از معرفی شدن فرزند به خانواده فرایند ارتباط گیری مدونی بین فرزند و خانواده وجود دارد. در این مدت سعی می‌شود فرصت شناخت فرزند از خانواده و خانواده از فرزند مهیا شود تا با خیال راحت و اطمینان کامل فرزندان وارد خانواده جدید شوند.
همه مراحلی که در سازمان بهزیستی انجام می‌شود به منظور رعایت مصالح کودک است و باید در هر مرحله شرایط روحی او را در نظر گرفت. چه بسا در بعضی از موارد برای ارتباط بهتر و مؤثرتر بین خانواده و فرزند به جلسات ارتباط گیری بیشتر نیاز باشد. برای نمونه فرزندان بالای سه سال دست کم به هشت جلسه ارتباط گیری نیاز دارند.
کارشناسان بهزیستی با توجه به شیوه نامه‌ها و شرایط خانواده متقاضی، فرزند را انتخاب و به خانواده معرفی می‌کنند، برای نمونه به زوج‌هایی که سی تا چهل وچهار ساله هستند فرزندان صفر تا پنج ساله تعلق می‌گیرد.
در همه مراحل بازدید و مصاحبه‌هایی که انجام می‌شود درباره بعضی از مسائل مانند وضعیت مسکن، برنامه ریزی مالی خانواده برای فرزندخوانده، شرایط بیمه خانواده و بیمه عمری که برای فرزند در نظر گرفته اند، اموالی که خانواده قصد دارند به فرزند خوانده ببخشند یا وصیت کنند بررسی می‌شود. خانواده‌های متقاضی حتما نباید وضعیت مالی خیلی خوبی داشته باشند، ولی باید درآمدی مانا و ثابت داشته باشند تا بتوانند از عهده نگهداری فرزند بربیایند.
نکته
سازمان بهزیستی هیچ وقت خانواده‌ای را به دلیل اینکه شرایط مالی خوبی ندارند و «مالک اموال نیستند» از داشتن فرزند محروم نمی‌کند، بلکه برخورداری از شرایط مالی متناسب در اندازه‌ای که خانواده منبع درآمد ثابتی داشته باشد و بتواند امورات خانواده را بگذراند کافی است.
با توجه به شرایط هر زوج فقط سه فرزند در سه مرحله به آن‌ها معرفی می‌شود و در صورت نپذیرفتن فرزند سوم، پرونده درخواست فرزندخواندگی آن‌ها مختومه است.
اگر زوج پس از دریافت فرزند خوانده تصمیم به طلاق بگیرند باید پیش از هر اقدامی نظر و مشورت سازمان بهزیستی را بخواهند.
ثبت نام فرزندخواندگی از سامانه مربوط، رایگان است و نیاز به پرداخت هیچ هزینه دیگری نیست. با این همه، به دلیل اینکه فرزند خوانده ارث نمی‌برد، متقاضیان ثبت نام فرزند خواندگی بهزیستی، باید برخی از امور مالی، همچون تملیک مال، خرید بیمه تکمیلی و تأمین هزینه‌های کودک را درباره فرزند انجام دهند.