شکیبا افخمی راد | شهرآرانیوز؛ تئاتر ابزاری قدرتمند برای آموزش و یادگیری کودکان محسوب می‌شود؛ ابزاری که به کودکان این امکان را می‌دهد تا در محیطی جذاب، داستان ها، شخصیت‌ها و وقایع مختلف را تماشا کنند و بر جزئیات صحنه و عناصر تجسمی متمرکز شوند. این تجربه بی شک می‌تواند رشد، تمرکز و هوشیاری کودکان را بهبود ببخشد. این روز‌ها تماشاخانه‌های مشهد نیز میزبان سه نمایش کودک ونوجوان هستند؛ نمایش‌هایی که سعی می‌کنند هم زمان مفرحی را برای کودکان ایجاد و هم نکات آموزنده‌ای به آن‌ها منتقل کنند.
«اینجا خانه من است»، «قهرمان شهر حیوانات» و «دندون نقره ای» نام این سه نمایش است که به احتمال زیاد اجراهایشان تا پیش از آغاز محرم امسال ادامه خواهد داشت. کارگردانان این نمایش‌ها در گفتگو با ما درباره اثرشان و همچنین وضعیت تئاتر کودک ونوجوان مشهد نکاتی را مطرح کرده اند که در ادامه می‌خوانید.
نمایش موزیکال کودک «اینجا خانه من است» را که ساعت ۱۷:۳۰ در تماشاخانه شمایل اجرا می‌شود، امیراحسان امیرپور و حسین شجاعی به صورت مشترک کارگردانی کرده اند. به گفته شجاعی، داستان نمایش «اینجا خانه من است» درباره ماری است که صاحب خانه حیوانات جنگل می‌شود. همچنین این اثر جزو معدود آثاری است که موسیقی اختصاصی دارد؛ یعنی شاعر، بعد از دیدن نمایش در راستای داستان آن شعر سروده و آهنگ ساز نیز برایش آهنگ ساخته و تنظیم کرده است.
این کارگردان می‌گوید: برای تولید «اینجا خانه من است» جمعی از افراد باتجربه و بهترین‌های تئاتر مشهد گردهم آمده اند تا درنهایت کار باکیفیتی پیش روی مخاطب قرار بگیرد. همچنین به گفته او نمایش برای کودکان چهار تا هشت سال تولید شده است، اما کودکان کمتر از چهار سال هم با بخش‌های مختلف آن ارتباط برقرار می‌کنند.
شجاعی که باور دارد نمایش کودک باید آموزنده باشد، یادآور می‌شود: در نمایش ما بچه‌ها یاد می‌گیرند که باهم دوست باشند و اگر با کسی مشکلی دارند و از کسی کینه‌ای دارند، آن را دوستانه حل کنند.
کارگردان نمایش «اینجا خانه من است»، تولید نمایش کودکانه را سخت‌تر از ساخت اثر برای بزرگ سالان می‌داند و تأکید می‌کند: یک کارگردان برای ساخت اثری کودکانه باید دنیای آن‌ها را بشناسد و بداند چگونه با کودکان ارتباط برقرار کند.
به گفته او، اگر کودک از لحظه ورود با صحنه و بازیگر‌ها ارتباط برقرار نکند، دیگر آرام کردنش برای دیدن نمایش کار سختی است. ازاین رو نمایش باید به گونه‌ای باشد که کودک از لحظه‌ای که روی صندلی می‌نشیند، با داستان همراه شود و شاد باشد و بخندد.
حسین شجاعی در بخش بعدی صحبت هایش درباره وضعیت تئاتر کودک در مشهد صحبت می‌کند. او وضعیت را خوب می‌داند و باور دارد کیفیت آثار کودک نسبت به گذشته بهبود پیدا کرده است.
این هنرمند با اشاره به اجرای سه یا چهار نمایش کودکانه در هر ماه در مشهد، می‌گوید: استقبال مردم از نمایش‌های کودکانه خیلی خوب است. آن‌ها فرزندانشان را برای دیدن نمایش‌ها به سالن‌ها می‌آورند و همچنین به دوستان و اطرافیانشان دیدن نمایش‌ها را توصیه می‌کنند.
این کارگردان می‌گوید: من خیلی دوست داشتم فرهنگ سرای ترافیک به پاتوق تئاتر کودک ونوجوان تبدیل شود، اما از آنجایی که مسئولان آنجا دائم درحال تغییر هستند، این اتفاق شکل نمی‌گیرد. سالن کانون پرورش فکری کودکان ونوجوانان هم وضعیتی مشابه دارد. در مدتی که آقای محمد جهانپا مدیریت آنجا را برعهده داشت، کار‌های خوبی صورت گرفت، ولی الان مدیریت تغییر کرده و اجاره سالن هم افزایش پیدا کرده است.
ازاین رو الان فعالان عرصه تئاتر کودک مجبور هستند در تماشاخانه‌های مختلف پخش شوند؛ درحالی که این سالن‌ها اصلا مناسب اجرای نمایش کودک نیستند.
شجاعی در پایان صحبت هایش از شکل گیری انجمن هنرمندان تئاتر کودک ونوجوان در مشهد خبر می‌دهد. او این انجمن را اتفاق خوبی می‌داند که اثراتش در آینده مشخص می‌شود.
نمایش موزیکال «دندون نقره ای» به نویسندگی و کارگردانی مرسانا برازنده و تهیه کنندگی محمد طهان که مناسب رده سنی شش تا پانزده سال است، در تماشاخانه شمایل درحال اجراست. این نمایش درباره موشی به نام نقره‌ای است که از جثه کوچک خودش ناراضی است. به گفته کارگردان نمایش «دندون نقره ای»، این اثر تلاش می‌کند به کودکان بگوید که ویژگی‌های ظاهری خودشان را هرچه که هست بپذیرند. همچنین در نمایش به مسئله حفظ محیط زیست هم اشاره شده است.
برازنده می‌گوید نمایشنامه «دندون نقره ای» حاصل کار کارگاهی در دانشگاه است که او با تشویق استادش بهزاد آقاجانی آن را کامل کرده است.
این کارگردان می‌گوید: ما خیلی سعی کردیم در «دندون نقره ای» از عناصر مرسوم تئاتر کودک فاصله بگیریم. برای مثال ما در طراحی لباسمان از تن پوش‌های معمولی که به شکل حیوانات است، استفاده نکرده ایم و لباس‌ها را فانتزی‌تر طراحی کردیم. همچنین تلاشمان بر این بود بیش ازحد از موسیقی استفاده نکنیم که از ابتدا بچه‌ها فقط دست بزنند و جیغ بکشند و اطلاعاتی کسب نکنند. ما دنبال این بودیم که علاوه بر ایجاد فضای شاد برای بچه ها، مفهومی هم به آن‌ها منتقل کنیم.
برازنده در ادامه به مراحل سخت تولید تئاتر «دندون نقره ای» اشاره می‌کند و می‌گوید به دلیل اینکه کاراولی بوده، خیلی جدی گرفته نمی‌شده است، ولی در نهایت محمد طهان به او اعتماد کرده و تهیه کنندگی کارش را برعهده گرفته است.
این هنرمند جوان که خیلی اتفاقی وارد عرصه تئاتر کودک شده است، یادآور می‌شود: تئاتر کودک ونوجوان هیچ وقت علاقه و دغدغه من نبوده است، ولی این شب‌ها وقتی روی صحنه می‌روم، انرژی بسیار زیادی از کودکان می‌گیرم. ازاین رو، ترغیب شده ام تا بازهم در این زمینه فعالیت کنم. درواقع تئاتر کودک باعث می‌شود از دنیای آدم بزرگ‌ها و دغدغه هایشان چنددقیقه‌ای فاصله بگیرم و با دنیای کودکان همراه شوم که بسیار احساس قشنگی است.
برازنده تئاتر و هنر را ابزاری تأثیرگذار برای انتقال مفاهیم به کودکان می‌داند. به نظر او تئاتر محیطی برای کودکان فراهم می‌کند تا اجتماعی‌تر شوند و ارزش‌ها را بهتر آموزش ببینند. همچنین باعث می‌شود تا آن‌ها لحظاتی شاد را در کنار هم سن وسال هایشان سپری کنند.
کارگردان نمایش «دندون نقره ای» در بخش دیگری از صحبت هایش با اشاره به کم بودن نمایش‌های کودک ونوجوان در مشهد، می‌گوید: برای کار خوب همیشه تقاضا هست و در مشهد هم این ظرفیت وجود دارد که هم زمان ۱۰ نمایش کودک باکیفیت روی صحنه برود.
وی یادآور می‌شود: من برای روی صحنه بردن نمایش «دندون نقره ای» از چند سالن بازدید کردم. سالن فرهنگ سرای کودک و آینده فضای خوبی داشت و حتی صندلی هایش برای کودکان طراحی شده بود، اما از مدت‌ها قبل، گروهی آنجا اجرا نکرده و به نوعی راکد شده بود. کانون پرورش فکری سالن حرفه‌ای داشت، ولی برای برگزاری جشن به مهدکودک‌ها اجاره داده شده بود، درحالی که اولویت آن باید تئاتر باشد. سالن فرهنگ سرای ترافیک نیز دیگرسالنی بود که دیدیم. این سالن هم مناسب کار کودک نیست و برای برگزاری کنفرانس و همایش طراحی شده است.
نمایش کمدی موزیکال «قهرمان شهر حیوانات» به کارگردانی علیرضا حیدری و نویسندگی محسن پورنظری دیگر اثر کودکانه‌ای است که این روز‌ها در پردیس اردیبهشت روی صحنه می‌رود. به گفته علی احمدنیا، مشاور کارگردان «قهرمان شهر حیوانات»، این اثر برای رده سنی چهار تا چهارده سال تولید شده و محور اصلی آن آموزش حفظ محیط زیست به کودکان است.
احمدنیا باور دارد که در سال‌های گذشته تئاتر کودک ونوجوان مشهد با تلاش‌های برخی استادان رشد چشمگیر و خوبی داشته است. همچنین با رشد فضای مجازی و انجام تبلیغات، خانواده‌ها نیز از اجرای نمایش برای کودکان اطلاع پیدا کرده اند و فرزندانشان را به سالن‌ها می‌آورند. ازاین رو شاهد استقبال خوبی از نمایش‌های کودکانه هستیم.
او درباره ضعف تئاتر کودک ونوجوان مشهد نیز بیان می‌کند: ما الان مجبوریم در سالن‌هایی روی صحنه برویم که از لحاظ فنی مناسب نمایش‌های کودک نیستند. ازاین رو امیدوارم در آینده نزدیک، سالنی برای کودکان تأسیس شود تا شاهد اجرای آثار بیشتری باشیم.