عسکری - موسوی زاده | شهرآرانیوز؛ عصر روز گذشته، تحریریه روزنامه شهرآرا میزبان محسن زنگنه، رئیس مجمع نمایندگان خراسان رضوی، عضو کمیسیون اقتصادی و عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی بود. حضور این نماینده مجلس در تحریریه شهرآرا بهانه‌ای شد تا درباره برخی چالش‌های اقتصادی با وی گفتگو کنیم که در ادامه قسمت اول آن را می‌خوانید. زنگنه در این بازدید به فعالیت‌های گروه‌های مافیایی زعفران در بازار طلای سرخ اشاره کرد و گفت که این افراد که تعدادشان به اندازه انگشتان دو دست هم نمی‌رسد، سالانه ۲۰ هزار میلیارد تومان از این راه سود می‌برند.
شاید بتوان گفت امروزه افزون بر چند ده هزار خانواده‌ای که به‌طور مستقیم با حوزه تولید و فراوری زعفران ارتباط دارند، کسب و کار افزون بر یک میلیون نفر در کل استان نیز به‌طور غیرمستقیم به این زمینه تولید گره خورده است. علاوه بر این، یکی از اصلی‌ترین ظرفیت‌های استان در عرصه کشاورزی که انحصار مطلوبی را هم برای استان و کشور ایجاد کرده، همین موضوع کشت و فرآوری زعفران است. با این حال، بیش از ۸۵ درصد زعفران تولیدشده در کشور صادر می‌شود و کمتر از ۱۵ درصد این محصول در بازار‌های داخلی به مصرف مردم می‌رسد که باعث شده است تا قیمت زعفران تابع مشخصی از صادرات باشد.
در همین شرایط، امروزه عده خاص و معدودی به تعداد کمتر از ۱۰ نفر هستند که در سال‌های اخیر تشکل‌های غیردولتی متعددی همچون اتحادیه صادرکنندگان زعفران را تشکیل داده و بیش از دو دهه، خودشان اول و آخر کار را به دست گرفته‌اند. حتی اینها از یک روستای خاص هستند. اینهازمانی که کار خود را شروع کردند، حتی یک مترمربع زمین کشت زعفران نیز نداشتند، اما از این نظر که در مقام تصمیم‌سازی قرار گرفتند، زمین‌های بسیاری را تصاحب کردند و جریان قیمت‌گذاری زعفران را در انحصار خود قرار دادند.
نفوذ این مافیا به این صورت است که از همین الان، با رسانه‌ها مصاحبه می‌کنند و کشاورز را می‌ترسانند؛ با این عنوان که امسال تولید زعفران خیلی زیاد است، صادرات کاهش پیدا می‌کند و محصول کشاورزان روی دستشان باقی خواهد ماند. با همین ترفندها، زعفران را به ثمن بخس از کشاورز می‌خرند. همین‌ها زعفران را که در سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ فقط ۳۰۰ دلار قیمت داشت، در خارج از کشور به صورت فله به قیمت ۲ هزار دلار و با بسته‌بندی تا هشت‌هزار دلار می‌فروختند.
اینها همان کسانی هستند که پانزده سال قبل حتی یک موتور گازی نداشتند که زعفران خریداری‌شده را جمع‌آوری کنند، اما اکنون ثروت‌های چندهزار میلیاردی به هم زده‌اند. چطور می‌شود زعفران‌کار ما روز به روز فقیرتر و نادارتر شود و حتی توان نداشته باشد زمین خود را با کود، پیاز مناسب و آب مناسب تأمین کند، اما عده‌ای هزاران میلیارد تومان سود به جیب بزنند؟ اینها همان مافیای زعفران هستند که تلاش می‌کنند قیمت خرید را سرکوب کنند.
در سال ۱۳۸۹، قیمت صادراتی زعفران به ازای هر کیلو سه هزار دلار بود. در سال ۱۳۹۰ نیز به همین قیمت و سال بعد از آن به سه هزار و ۴۰۰ دلار رسید. با این حال، از همین جا که مافیای زعفران در استان شکل می‌گیرد، شرایطی را رقم می‌زند که در سال ۱۳۹۲، قیمت صادراتی زعفران به ۵۰۰ دلار برسد و کار به جایی برسد که در سال ۱۳۹۹ که بنده نماینده مردم در مجلس شدم، زعفران در حدود ۸ میلیون تومان یا همان ۳۳۰ دلار نرخ‌گذاری شود.
ما با سیاست‌هایی که در سال‌های اخیر اتخاذ کردیم، توانستیم قیمت را دوباره به هزار و ۶۰۰ دلار برسانیم و کاری کنیم هر کیلوگرم زعفران به حدود ۹۰ تا ۱۱۰ میلیون تومان برسد. تا پیش از این، هزار و ۲۷۰ دلار تفاوت قیمت خرید از کشاورز با قیمت صادرات در هر کیلو، حدود ۲۰ هزار میلیارد تومان سود نامشروع و سرگردان در بازار ایجاد می‌کرد که همه این مقدار به جیب مافیای زعفران می‌رفت.
این مافیا، شبکه‌ای هستند که در حوزه تصمیم‌سازی و جهاد کشاورزی رسوخ کرده‌اند، زیرا به هرحال این بازار جذابیت دارد و سالانه ۲۵۰ تا ۳۰۰ تن زعفران صادراتی با سرجمع ارزش صادراتی حدود ۵۰۰ میلیون دلار، این قدر ارزش دارد که عده‌ای سود‌های نامشروع از این بازار طلب کنند.
همین الان هم این جریان‌سازی‌ها وجود دارد و شروع کرده‌اند به شایعه‌سازی که بار امسال، باکتری خاصی دارد یا مثلا بازار برای خرید این محصول اشباع است، درحالی که همه این مسائل کذب محض است و بنده به شما بگویم با وجود افزایش ۲۰ درصد تولید طلای سرخ در کل کشور، هم‌اکنون پیش‌بینی می‌شود برای تأمین نیاز بازار داخل و خارج به حداقل ۴۰۰ تن زعفران نیاز باشد.