توی تقویم خدا دهه‌های مبارکی هستند که به‌خاطر مناسبت‌هایی که در آنهاست، هرکدام حال‌وهوایی دارند و برخی با شادی پیوند خورده‌اند و برخی با ماتم. در این میان دهه آخر صفر را با نام دهه اندوه و ماتم می‌شناسیم؛ ده روزی که با اربعین سیدوسالار شهیدان آغاز می‌شود و با شهادت امام هشتم شیعیان (ع) خاتمه پیدا می‌کند.
علاوه‌بر این، ماه صفر چنان‌که گفتیم، یادآور ضایعه بزرگ و مصیبت عظمى، یعنى رحلت پیامبر اسلام (ص) و شهادت فرزندان گرامی شان، امام حسن مجتبى و امام على‌بن‌موسى‌الرضا (ع) است. آمیخته شدن خاطره اربعین حسینى با خاطره جانکاه این مصائب بزرگ، دهه آخر ماه صفر را براى پیروان مکتب اهل‌بیت (ع) تبدیل به دهه اندوه و غم کرده است و ازآنجاکه تقویم، تقویم خداست و روز‌ها هرکدام نشانی از او و اولیایش دارد، مسلم است که برای هرکدام، اعمال و سفارش‌هایی برای بهره‌مندی بیشتر از این ایام توصیه شده است.
همان‌طور که می‌دانیم، به صدقه دادن در این ماه به‌ویژه در روز بیست وهشت صفر توصیه شده است. برخی بزرگان توصیه می‌کنند در این ایام عزا می‌توانیم برای سلامتی امام زمان (عج) به‌عنوان صاحب اصلی این عزا، صدقه بدهیم و همچنین دعایی را که برای طلب سلامتی ایشان در مفاتیح آمده است، بیشتر قرائت کنیم.
سه روز روزه گرفتن، از دیگر اعمال مشترک ماه‌های قمری است. مرحوم «علامه‌مجلسی» در «زادالمعاد» می‌گوید: «مطابق مشهور، این سه روز، پنجشنبه اول ماه و پنجشنبه آخر ماه و چهارشنبه اول از دهه وسط ماه است». خوب است پنجشنبه این هفته که مصادف با ۲۴ ماه صفر است، اگر می‌توانیم، روزه بگیریم. همچنین روزه در ۲۸ماه صفر، دارای ارزش بسیاری است.
«یا شَدیدَ الْقُوی وَ یا شَدیدَ الْمِحالِ» را روزی ده‌مرتبه بخوانیم. «یا شدید القوی، و یا شدید المحال، یا عزیز، یا عزیز، ذلّت بعظمتک جمیع خلقک، فاکفنی شَرّ خلقک، یا محسن، یا مجمل، یا منعم، یا مفضل، یا لا اِله الّا اءنت، سبحانک إ نّی کنتُ مِن الظّالمین، الظّالِمینَ فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَنَجَّیْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَکَذلِکَ نُنْجِی الْمُؤْمِنینَ وَصَلَّی اللّهُ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِهِ الطَّیِّبینَ الطّاهِرینَ».
خواندن زیارت حضرت رسول (ص): مستحب است که قبل از خواندن زیارت حتی از راه دور، غسل شود. در این روز زیارت حضرت رسول (ص) مستحب است. برای آنان که به این امر دسترسی ندارند، زیارتی به نام «زیارت رسول‌ا... از راه دور» در مفاتیح‌الجنان آمده است.
می‌دانیم که بنا بر نقل جمعی از علما و مورخان، روز بیست‌وهشتم صفر سال ۵۰هجری، روز شهادت امام حسن مجتبی (ع) است و این روایت، بیشتر در میان شیعیان مشهور است تا روایت هفتم ماه صفر. برای ایشان نیز زیارتی به نام «زیارت امام حسن مجتبی (ع) از راه دور» در مفاتیح‌الجنان آمده است که شایسته است در این روز خوانده شود.
برپایه قول «شیخ‌طبرسی» و «ابن‌اثیر»، آخر ماه صفر، روز شهادت امام‌رضا (ع) است. شایسته است بر ما که در این روز به زیارت ایشان بشتابیم. در این روز چند عمل مستحب توصیه شده است که نخستین آنها زیارت مخصوص آن حضرت است و سپس خواندن نمازی که حضرت برای رفع هم و غم توصیه کرده‌اند و به نام نماز حاجت امام‌رضا (ع) در مفاتیح آمده است. همچنین بر ذکر صلوات خاصه آن حضرت تأکید شده است.
یکی از روز‌های مهم این دهه، روز ۲۸ صفر است. در چنین روزی، در سال یازدهم هجری، رسول گرامی اسلام (ص) شهادت‌گونه وفات یافتند و همه مورخان اتفاق نظر دارند که روز وفات آن حضرت، روز دوشنبه بود و ایشان به هنگام وفات، ۶۳سال از عمر مبارکشان می‌گذشت. یکی از اعمال ۲۸صفر، غسل است که بهتر است در ابتدای روز و قبل از سایر اعمال انجام شود.
هرچند این ایام، ایام غم و اندوه این بزرگواران است، به عقیده اولیای الهی و علمای دین بهتر است درکنار اقامه عزای آن بزرگواران با احیای امر آنان، زندگی و سیره اهل‌بیت (ع) را مرور کنیم و با یادآوری تلاش‌ها و فداکاری‌های آنان، از واقعه عاشورا تا مبارزه سیاسی امام‌رضا (ع) برای هدایت شیعیان، هرچه بیشتر در مسیر بندگی تلاش کنیم.