به گزارش شهرآرانیوز؛ هر ساله در روز ۲۲ سپتامبر (اول مهر) مسئولان و دوستداران محیط زیست در برخی از شهر‌های بزرگ جهان با گرامیداشت «روز جهانی بدون خودرو» رانندگان را به دل کندن از خودرو‌ها تشویق می‌کنند و مردم نیز بدون خودرو‌ها و وسایل نقلیه خود با پای پیاده یا دوچرخه به رفت و آمد می‌پردازند تا به حفظ محیط زیست کمک کنند و از آلاینده‌های هوا بکاهند. روز جهانی بدون خودرو حدود پنج سال کم و بیش گرامی داشته می‌شد تا اینکه از سال ۱۹۹۹ این کمپین با حمایت سازمان ملل به‌طور جدی در کشور‌های مختلف دنیا جای خود را باز کرد و حال حاضر، هر ساله ۱۵۰۰ شهر دنیا مراسم روز جهانی بدون خودرو را برگزار می‌کنند و در هر سال به تعداد شهر‌های حامی این روز افزوده می‌شود.
خودرو به عنوان منابع متحرک آلاینده یکی از منابع اصلی آلودگی هوا در شهر‌ها به حساب می‌آیند. خودرو‌ها عامل انتشار مواد هیدروکربن- که از مشتقات نفتی است- هستند و این مواد به علت ترکیب شدن با ذرات معلق در اتمسفر معمولا در هوا معلق می‌مانند و به‌طور مستقیم روی سیستم تنفس فوقانی ما تاثیر می‌گذارند. در واقع استفاده فزاینده از خودرو‌ها در جهان باعث آلودگی هوا و تبدیل آنها به یکی از مهم‌ترین منابع آلاینده شده است که تبعات مختلف زیست محیطی به دنبال دارد و سلامت انسان را نیز تهدید می‌کند.
با توجه به افزایش استفاده از خودروی شخصی و براساس برآورد سازمان بهداشت جهانی، سالانه هفت میلیون نفر در سراسر جهان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. بنا بر آخرین سیاهه انتشار شهر تهران، در تهران سالانه بیش از ۱۰ هزار تن ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون تولید می‌شود. مطالعات سال ۲۰۱۸ بانک جهانی نیز نشان می‌دهد که آلودگی هوا سالانه ۲.۶ میلیارد دلار به تهران خسارت وارد می‌کند. این رقم برای کل کشور ۷ میلیارد دلار گزارش شده است.
استفاده از دوچرخه یکی از راه‌های برگزاری روز جهانی بدون خودرو است که در بلندمدت موجب کاهش آلودگی هوا می‌شود. یکی از تدابیر برای تشویق مردم به استفاده از این وسیله پاک، راه‌اندازی سرویس دوچرخه‌های اشتراکی است. اولین قدم برای حرکت به سوی استفاده از دوچرخه‌های شخصی و اشتراکی آماده‌سازی زیرساخت‌های لازم از جمله ایجاد مسیر‌های ایمن دوچرخه‌سواری و نظارت فرماندهی انتظامی بر این مسیر‌ها است.
شهرداری تهران با همکاری بخش خصوصی زمینه را برای استفاده شهروندان از دوچرخه‌های اشتراکی فراهم کرد و این پروژه از شهریورماه ۱۳۹۷ به اجرا رسید، اما حدود یک سال بعد شرکت اجرایی مربوطه اعلام کرد دچار مشکل مالی شده است. در ادامه این طرح با حمایت شهرداری به کار خود ادامه داد. در نهایت در سال ۱۴۰۱ مسئولان شهرداری اعلام کردند رویکرد سابق جوابگو نیست و باید رویکرد‌ها نسبت به اجرای دوچرخه‌های اشتراکی تغییر کند.
مجتبی شفیعی، معاون سابق حمل و نقل شهرداری تهران در خرداد ماه سال ۱۴۰۱ در این رابطه عنوان کرد «حداکثر سهم دوچرخه در جابه‌جایی روزانه ۱۰ تا ۱۵ درصد بود که زیر ۰.۱ درصد از کل جابه‌جایی‌های تهران است و این نشان می‌دهد رویکرد‌های قبلی موفقیت‌آمیز نیست؛ در حالی که باید در افق سالانه ۱۹۰ هزار جابه‌جایی با دوچرخه انجام می‌شد که نشده است و باید مدل‌های قبلی تغییر کند.»
در حالی حدود دو سال از توقف اجرای طرح دوچرخه‌های اشتراکی می‌گذرد که استفاده از این شیوه برخی کشور‌های پیشرفته ادامه دارد و حتی مقامات بلندپایه کشوری در مقاطعی از این وسیله نقلیه استفاده می‌کنند و حتی در مقطعی نیز پیروز حناچی - شهردار اسبق تهران- به‌طور هفتگی دوچرخه سواری می‌کرد تا مزایای استفاده از دوچرخه را یادآور شود.
محمد درویش - کارشناس محیط زیست - درباره مزایای استفاده از دوچرخه‌های اشتراکی به ایسنا می‌گوید: مطابق بررسی معاونت حمل و نقل ترافیک شهر تهران ۷۰ درصد معابر شهر تهران شیب زیر پنج درصد دارد که کاملا مناسب دوچرخه سواری است همچنین در اغلب شهر‌های ایران، وضعیت دوچرخه سواری از تهران مناسب‌تر است. شهر‌هایی مانند اصفهان، شیراز و یزد برای دوچرخه سواری مناسب هستند.
او با بیان اینکه دوچرخه‌های اشتراکی یکی از روش‌های مرسوم تردد در دنیا است، ادامه می‌دهد: پیش از این و در همان مدت استفاده از این نوع دوچرخه‌ها در تهران آمار کاهش حدود ۸۰۰۰ تن دی اکسید کربن گزارش شده بود. با دوچرخه‌های اشتراکی شهروندان دیگر نگران پارکینگ دوچرخه و تامین امنیتش نبودند.
این کارشناس محیط زیست با اشاره به مزایای زیست‌محیطی استفاده از دوچرخه می‌گوید: استفاده از دوچرخه برای هر شخص در طول سال معادل کاشت ۵۷ اصله درخت و در ترسیب کربن و تولید اکسیژن موثر است. شهرداری اگر بتواند ترتیبی بدهد که یک میلیون دوچرخه سوار در امنیت و در مسیر ویژه دوچرخه سواری حرکت کنند، معادل کاشت ۵۷ میلیون درخت در سال به محیط زیست کمک شده است که این می‌تواند باعث کاهش قابل توجه گرما شود و مصرف آب را کاهش دهد. این یک ترازنامه قابل قبول برای جمهوری اسلامی در اجلاس‌های جهانی موسوم به «کاپ» خواهد بود.
با توجه به مزایای استفاده از دوچرخه‌های اشتراکی پس از گذشت دو سال محسن هرمزی - معاون حمل و نقل شهرداری تهران - در آخرین اظهار نظر خود درباره فعالیت مجدد دوچرخه‌های اشتراکی گفته است: «فراخوانی برای این مسئله و فعالیت مجدد دوچرخه‌های اشتراکی اعلام شده است و بنا داریم از این ظرفیت مجددا بهره ببریم. مسیر‌های دوچرخه سواری به زودی بازگردانده خواهند شد.»
منبع: ایسنا