انسیه شهرکی
دبیر شهر آرا محله
استفاده بهینه از زمین و برنامه‌ریزی برای فضای سبز، یکی از مسائل مهم و اساسی در نظام برنامه‌ریزی شهری است. با توجه به اهمیت فضای سبز شهری و همچنین افزایش جمعیت و گسترش شهرنشینی که موجب تبدیل فضاهای باز و سبز شهری به سطوح بتنی خشن و نفوذناپذیر شده است، لازم است از روش‌ها و ابزار جدیدی استفاده کرد تا بتواند در تصمیم‌گیری به برنامه‌ریزان کمک کند. طوری که منطقه هدف با ایجاد آب و هوای سالم و طبیعتی کم‌نظیر مقصد بسیاری از زائران و مجاوران شود. اما این رؤیا زمانی به‌ویژه در منطقه6 شهرداری مشهدو نواحی کم‌برخوردارش دست‌یافتنی می‌شود که فضاهای شهری فراموش‌شده‌ای همچون زمین‌های کشاورزی و رهاشده‌اش تعیین تکلیف شود. بقیه راهکارها را در گفت‌وگو با حامد فخر، رئیس اداره فضای سبز منطقه، بررسی کرده‌ایم.
*تخریب فضای سبز و خاکستری‌شدن چهره شهر در منطقه6 هم هست؟
ببینید واقعیت این است که گسترش فضای سبز گرچه در دوران‌های مختلف دارای اهمیت حیاتی بوده است اما در زمان حاضر به عنوان یک خدمت ماندگار برای نسل امروز و نسل‌های آینده در منطقه نابرخوردار محسوب می‌شود. خوب می‌دانید با توجه به اینکه زمینی که تحت تملک ما باشد، کم داریم یا اصلا نداریم اما سرانه فضای سبز بدی نداریم اما باز هم نسبت به مشهد سرانه ما کم است.
*سرانه مطلوب کشور حدود 12مترمربع به ازای هر نفر و در مقیاس جهانی 25متر مربع به ازای هر نفر است. سرانه مشهد هم ده و نه دهم است. سرانه فضای سبز منطقه چه میزان است؟
سرانه منطقه 7 و 25دهم است در حالی که مشهد سرانه بیش از 10مترمربعی دارد.علت این است که مثلا منطقه7 دو پارک صد هکتاری دارد. منطقه9 پارک خورشید را دارد که 400هکتار است. این‌ها سرانه را بالا می‌برد وگرنه ما بولوار و پارک کم نداریم. ما 40پارک داریم. در قسمت شهرک شهید رجایی و باهنر پارک‌های چند هکتاری بزرگی داریم. پارک دو هکتاری در باهنر داریم.
*اما باید بپذیریم در مقایسه با جمعیت، سرانه فضای سبزمنطقه کم است؟
قبول دارم، فضای سبز ما به نسبت جمعیت کم است. یعنی تراکم جمعیت، زیاد و غیراستاندارد است و باعث می‌شود این سرانه به چشم نیاید.
*راهکار عملی ارتقای این سرانه چیست؟
می‌توان از طراحی و ایده‌پردازی اولیه پارک‌ها تا انتخاب نوع پوشش گیاهی و حتی مشارکت در طرح‌های وسیع افزایش فضای سبز از ظرفیت مردم، نهادها با هدف بهبود محیط زیست شهری استفاده حداکثری شود. این‌ها منوط به این است که فضای کافی یعنی زمین برای اجرای طرح‌هایمان در منطقه داشته باشیم که بی رودربایستی بگویم نداریم.
* پس باوجوداین بیشتر به موارد دیگر مثل هرس و علف‌زنی و... می‌پردازید؟
دقیقا همین طور است که گفتید. ما شاید صد و خرده‌ای آیتم فضای سبزی داشته باشیم اما کوچک است. مثل شست‌وشوی درخت، علف‌زنی، هرس سبز و دفع آفات و سرشاخه خشک، کاشت درخت، روی تراشی و... .
* مشغول امور فرعی در حوزه فضای سبز هستید؟
در این حوزه، فرعی و اصلی ندارد. ما مطالبات خود را مطرح می‌کنیم اما در کنار آن اولویت کاری ما، یکی نگهداری وضعیت موجود یعنی بالغ بر 120هکتار فضای سبز است که شامل فضای سبز معابر فرعی هم می‌شود. باید با کمبود آب و این آب و هوا بجنگیم و همین فضای سبز را حفظ کنیم. مورد دوم اضافه کردن فضای سبز است.
*نمی‌توانیم کتمان کنیم که گاه آسمان منطقه به سبب وجود مشاغل آلاینده و نبود فضای سبز مؤثر و... روزهای پاک در آن رو به کم شدن است. فضای سبز منطقه چرا به کمک این مسئله نیامده است؟
حفظ و توسعه علمی فضای سبز و در نظر گرفتن پیوست‌های زیست محیطی در اجرای طرح‌های شهری می‌تواند کمکی شایان در حل معضل آلودگی هوا باشد. فضای سبز عمومی علاوه‌بر پالایندگی هوا می‌تواند اوقات فراغت خانواده‌ها را فراهم آورد و تبدیل به فضایی اجتماعی و فرهنگی نیز شود. این همه مستلزم این است که فضا و امکانات و منابع دراختیار ما باشد و در حالت آرمانی سرمایه‌گذار پای کار بیاید.
*یکی از پرسش‌هایی که معمولا شهروندان مدنظر دارند، این است که بهای آبیاری درختان مقابل منزلشان در قبوض محاسبه نمی‌شود. دراین باره توضیح دهید؟
این افراد فقط باید در سامانه کاشت و نگهداری درختان ثبت‌نام کنند. کارشناس از محل بازدید می‌کند. به نسبت مساحت و تعداد و درخت و فضای سبزی که نگهداری می‌کنند قبوض آب ملک یادشده به شکل جدید پرداخت می‌شود و از هزینه عوارض نوسازی هم سالیانه کم می‌شود.
*پرچین‌های بلند به‌ویژه در وسط بزرگ‌راه بسیج مأمنی برای انجام بزه از سوی معتادان شده است. آیا پیش از کاشت، این مسئله که ممکن است کاشت درخت یا گونه گیاهی بستر جرم ایجاد کند بررسی نمی‌شود؟
ما برای حل مسئله نباید صورت مسئله را پاک کنیم. فضای سبز به محیط زیبایی می‌بخشد. بهترین راه، ناامن کردن این ناحیه برای معتادان است. اگر یک ماه پشت سر هم نیروی انتظامی گشت داشته باشد دیگر معتادی در آنجا نمی‌خوابد. برنامه‌ریزی کردیم که پرچین‌ها کوتاه شوند اما راهش نابودکردن فضای سبز نیست. مسئله باید ریشه‌ای حل شود.