طی ۳ سال گذشته به اندازه ۲۲ سال در پیرامون حرم فضای سبز ایجاد شده است.
علیرضا ظهیری/شهرآرانیوز- از اوایل دهه ۷۰ تاکنون، موضوع بهسازی بافت پیرامون حرم مطهر رضوی در دستور کار مدیران شهری و کشوری بوده و هرچند طی این سال ها، طرح‌های مختلفی نیز برای اجرا روی میز مهندسان قرار گرفته، همچنان وضعیت این محدوده، مورد انتقاد اهالی، مسئولان، زائران و مجاوران بارگاه رضوی است.
با این حال با روی کار آمدن شورای پنجم در شهر مشهد و استقرار مدیریت جدید شهری، توجه به مناطق تاریخی بیشتر و به تبع آن، یکی از رویکرد‌های ویژه این مدیریت به منطقه ثامن معطوف شد تا بتواند ذره‌ای از مشکلات این منطقه را برطرف کند.
شهرداری منطقه ثامن خط مقدم اقدامات انجام گرفته برای احیای مناطق پیرامونی حرم مطهری رضوی به شمار می‌آید؛ از این رو برای آگاهی از آخرین وضعیت طرح بهسازی بافت پیرامونی حرم مطهر سراغ شهردار منطقه ثامن رفته ایم. به گفته سیدمصطفی نعمتی، قرارداد تهیه طرح تفصیلی ویژه بافت اطراف حرم مطهر حضرت رضا (ع) در ابتدای اسفند سال گذشته، بین وزارت راه و شهرسازی و معاونت پژوهشی دانشگاه تهران منعقد شده است.
او می‌گوید: زمان اجرای قرارداد و تهیه طرح ۶ ماه است که پس از تکمیل مطالعات و تهیه طرح توسط مشاور و تصویب در مراجع ذی ربط، این طرح ملاک عمل در پاسخ گویی به درخواست‌های واصـــله به شهرداری و اقدامات اجرایی در محدوده بافت پیرامون حرم مطهر رضوی خواهد بود.
شهردار منطقه ثامن ادامه می‌دهد: اختلاف نظر‌های قبلی شهرداری مشهد و شورای عالی شهرسازی و معماری کشور در نحوه بهره گیری از نظرات شورای اسلامی شهر و شهرداری در فرایند تهیه و تصویب طرح، چگونگی نحوه اقدام درباره تعهدات ایجاد شده قبلی در محدوده بافت و تحقق پذیری طرح بوده که با توجه به توافق‌های انجام شده اخیر بین شهرداری مشهد با وزارت راه و شهرسازی و مصوبات ستاد راهبردی طرح بافت پیرامون حرم مطهر رضوی، هم راستایی و اتفاق نظر خوبی برای اصلاح طــــرح به وجود آمده است.
در جلسه ۲۶فروردین امسال به ریاست معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری خراسان رضوی نیز بر ضرورت برگزاری جلسات مستمر مشاور جدید تهیه کننده طرح با شهرداری مشهد و دیگر نهاد‌های ذی ربط تأکید شده است.
وی با بیان اینکه یکی از اهداف طرح مصوب پیرامون حرم مطهر حضرت رضا (ع) حفظ جمعیت ساکن در بافت برابر با جمعیت زمان تهیه طرح (حدود ۵۱ هزار نفر) است، اضافه می‌کند: در فرایند اجرایی طرح به دلایل مختلف، این هدف گذاری محقق نشد و در سال‌های قبل، جمعیت ساکن بافت رو به کاستی نهاد.
شهرداری مشهد با توجه به تأکید اعضای دوره پنجم شورای شهر مبنی بر ضرورت حفظ و تقویت جمعیت ساکن در محدوده بافت، اقداماتی برای حفظ جمعیت ساکن کنونی از یک سو و تلاش برای بازگشت برخی از ساکنان قبلی به محدوده طرح انجام داده است.
از مهم‌ترین این کار‌ها می‌توان به ایجاد تغییراتی در ضوابط شهرسازی و حدنصاب پاسخ گویی به منظور کوچک سازی پروژه ها، تأسیس دفاتر تسهیلگری در محدوده بافت به منظور آگاهی بیشتر از خواست و نظرات ساکنان و تمرکز ویژه بر توســعه فضاهــای عمومــی و زیرساخت‌های بازآفرینی شهری اشاره کرد.
نعمتی بیان می‌کند: البته این موضوع، یکی از اهداف اصلی ابلاغی به مشاور تهیه کننده طرح تفصیلی ویژه نیز به حساب می‌آید که یقینا در مراحل آتی تهیه می‌شود و تصویب طرح مدنظر قرار خواهد گرفت. وی ادامه می‌دهد: با آغاز به کار شورای پنجم، ابتدا منطقه ثامن به ۹ محله تقسیم بندی و زیرساخت‌های توسعه در هر محله شناسایی شد. همچنین برنامه جامع اقدامات مشترک برای سرعت بخشیدن به نوسازی بافت اطراف حرم مطهر تدوین شد و ذی نفوذان و افراد اثرگذار در طرح شناسایی شدند و سپس تقویت محله و محله محوری به عنوان راهبرد توسعه شهری در دستور کار قرار گرفت.
فعالیت ۵ شرکت تسهیلگر در محلات هدف
شهردار منطقه ثامن مشهد ضمن ابراز خرسندی می‌گوید: تاکنون ۵ شرکت تسهیلگر در محلات مختلف بافت پیرامون حرم مطهر، مانند محله‌های کشمیری‌ها و تپل محله که اواخر سال گذشته با حضور رئیس و چند نفر از اعضای شورای شهر افتتاح شد، مستقر هستند.
همچنین موضوع تسهیلگری در ۹ محله منطقه ثامن را به صورت ویژه پیگیری می‌کنیم و امیدواریم بتوانیم با جلب مشارکت مردم محلات، رضایت آن‌ها را افزایش دهیم. از طرف دیگر، تقویت محلات در دستور کار قرار گرفته است تا خدمتی شایسته و درخور شأن به زائران و مجاوران بارگاه رضوی ارائه شود.
به گفته این مدیر شهری، در محدوده ۳۶۶ هکتاری منطقه ثامن ۱۳ هزار پلاک وجود داشته است که بر اساس مطالعات انجام شده در سال ۱۳۷۱، حدود ۷۰ درصد ساختمان‌های موجود، فرسوده بوده اند و فقط ۲ درصد از ۱۳ هزار پلاک موجود در این بافت قابلیت نگهداری داشته اند. مهم‌ترین اتفاقی که با اجرای کامل طرح اطراف حرم مطهر روی داده، توسعه حرم مطهر از ۱۸ هکتار به ۵۰ هکتار است. اکنون مساحت حرم مطهر با افزایش ۷/۲ برابری به حداکثر ظرفیت درنظر گرفته شده در طرح، دست پیدا کرده است.
افزایش ۶۰ هزار مترمربع به فضای سبز ثامن
وی می‌افزاید: با توجه به طرح مصوب، ۸ ره باغ به بافت پیرامون حرم مطهر اضافه می‌شود. این ره باغ‌ها ضمن تأمین فضای سبز، تغییر حرکت از سواره به پیاده را ایجاد می‌کنند و پیرو موضوع پدافند غیرعامل در تخلیه حرم و همچنین دسترسی به حرم مطهر در مراسم مختلف، نقش بسزایی خواهند داشت.
همچنین امروز با شکل گیری ره باغ ها، الگو‌های رفتاری زیارتی جدیدی شکل گرفته است. در ۲۲ سال گذشته از آغاز طرح تا قبل از شروع دوره پنجم شورا و مدیریت شهری مشهد، ۵۰ هزار مترمربع به فضای سبز اطراف حرم مطهر اضافه شده است. این درحالی است که از ابتدای دوره فعالیت مدیریت شهری جدید تاکنون نزدیک به ۶۰ هزار مترمربع به فضای سبز منطقه ثامن افزوده شده است و در سال جدید هم حدود ۱۰ هزار مترمربع فضای سبز دیگر در برنامه قرار دارد که عملیات اجرایی آن‌ها به زودی آغاز خواهد شد.
همچنین طی دو و نیم سال گذشته، حدود ۳۰ هزارمترمربع پیاده روسازی شامل اجرای مسیر ویژه نابینایان و مسیر دوچرخه با رعایت مشخصات فنی در منطقه ثامن اجرا شده که تقریبا برابر کل مقدار اجرا شده از ابتدای طرح بوده است. به گفته شهردار منطقه ثامن برای اصلاح معابر و خیابان‌های اطراف حرم مطهر رضوی نیز بالغ بر ۱۲۲ هزار متر مربع عملیات آسفالت شامل لکه گیری و روکش خیابان‌ها و زیرسازی و آسفالت معابر جدید همچون بولوار شارستان رضوی (حد فاصل خیابان شیرازی تا تپل محله) و بولوار رضوان (حد فاصل خیابان شهید کاشانی تا بولوار شارستان) به انجام رسیده است.
وی بیان می‌کند: همچنین از ابتدای مهرماه سال ۹۶ تا اواخر سال ۹۸، حدود ۷۵۱۰ متر طول کانال جمع آوری آب‌های سطحی در منطقه ثامن اجرا شده که معادل ۲/۹ برابر مجموع ۱۰ سال قبل از آن بوده است. توجه ویژه به راسته ها، گذر‌ها و بنا‌های تاریخی از جمله حفاظت و مرمت سرای عزیز ا... اُف، آب انبار معجردار، بازار تاریخی فرش و خرید خانه تاریخی «پریشانی»، از دیگر دستاورد‌های ۲ سال اخیر محسوب می‌شود. تاکنون حدود ۱۰ هزارمیلیارد تومان در اطراف حرم رضوی هزینه شده است و اجرای پروژه‌های عمران شهری درراستای تکمیل زیرساخت‌های بازآفرینی شهری در دستور کار جدی مدیریت شهری قرار دارد.