به گزارش شهرآرانیوز؛ اسلام برای زندگی اجتماعی ما دستورالعمل‌های مفیدی دارد تا در بزنگاه‌ها و سختی‌ها تنها نمانیم و مشکلات را یک‌تنه به دوش نکِشیم، اما گاه بعضی از ما بر‌اثر اشتباه و غفلت، کارآمدی این نسخه‌ها را از بین می‌بریم؛ نمونه‌اش قرض‌الحسنه که سنتی دینی برای گره‌گشایی‌های مالی از مؤمنان است، اما بدقولی در ادای آن می‌تواند بابش را ببندد و خیران را در‌این‌باره دلسرد کند. درباره تأثیر بدقولی بر بستن باب کار‌های خیر با حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدمحمدباقر علم‌الهدی، کارشناس معارفی رسانه ملی و مدیر حوزه علمیه قاسم‌بن‌الحسن (ع)، گفتگو کرده‌ایم.
یکی از دستورات مهمی که در ادبیات دینی ما به آن بسیار سفارش شده، ملتزم و متعهد‌کردن مردم به پیمان‌هایی است که با یکدیگر می‌بندند. اسلام همواره مردم را در سطح جامعه می‌بیند و رمز موفقیت آموزه‌های دینی ما هم این است که مردم با حضور یکپارچه در‌کنار هم، هم‌افزایی‌های متفاوتی را تجربه می‌کنند. آنها هم‌افزایی دینی، اعتقادی و اجتماعی را در سایه ارتباطاتی که در ادبیات دینی به آن سفارش شده است، به دست می‌آورند.
اسلام با هر‌عنصری که هم‌افزایی، اتحاد و یکپارچگی را کمرنگ کند، به‌شدت مخالف است. یکی از عواملی که می‌تواند این هم‌افزایی را از بین ببرد، «بدقولی» است که روح صمیمیت، صفا، آرامش و آسایش جامعه را از بین می‌برد و باعث می‌شود مردم دیگر نتوانند به یکدیگر اعتماد کنند؛ روایات در‌این‌باره توصیه‌هایی به ما می‌کنند، چنان‌که امام‌حسن‌عسکری (ع) فرموده‌اند: «پای پیمان و قرارداد‌بودن، یکی از خلقیات حضرت حق است.»
قرآن وقتی اوصاف مؤمنان را برمی‌شمارد، تصریح می‌کند مؤمنان راستین آنهایی هستند که به پیمان‌هایی که با خدا بسته‌اند، وفادار می‌مانند. بخش مهمی از قول و قرار‌هایی که ما با خداوند می‌بندیم، در‌راستای تقویت روابط اجتماعی و هم‌افزایی‌هایی است که در زندگی دنیا به‌شدت به آنها نیازمندیم؛ به‌طور مثال اگر فردی به کسی قرض یا وامی داد یا کالایی تهیه کرد یا قول و وعده‌ای داد که «من فلان وجه را در فلان وقت به شما می‌رسانم»، به تصریح و تأکید باید به قول خود وفا کند؛ «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ.»
قطعا وقتی مردم به پیمان‌های خود وفادار باشند، چرخه اعتماد درمیان مردم خیلی سریع‌تر شکل می‌گیرد و می‌توانند به هم اعتماد کنند؛ برای مثال اسلام به‌شدت به قرض‌الحسنه سفارش می‌کند. پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «روی درِ بهشت نوشته شده است که اگر در راه خدا پولی را صدقه دهید، دَه اجر به شما می‌دهند، اما اگر پولی را به کسی قرض دهید، هجده‌اجر برای شما نوشته می‌شود.»
اگرچه قرآن می‌فرماید به پیمان خود وفا کنید، آنهایی که تنها به فکر منافع شخصی خود هستند و منافع شخصی خود را بر اعتماد اجتماعی و هم‌افزایی‌های ملی ترجیح می‌دهند، جدای از آنکه اعتماد عمومی را بر هم می‌زنند، از اردوگاه ایمان نیز فاصله می‌گیرند. قرآن و اهل‌بیت (ع) همواره بر این تأکید می‌کنند که در پایبندی به تعهدات خود وفادار باشیم، حتی اگر وفاداری و پیمان به عهد ما باعث شود مرتکب ضرر و زیان شویم. انسان برای آنکه اعتماد، صمیمیت و آرامش را از دست ندهد، نباید بدقولی کند.
قرض در چرخه اقتصاد مردم می‌چرخد؛ اولا کسی که قرض می‌گیرد، هرگز جایگاه و کیان اجتماعی‌اش درهم شکسته و تحقیر، منکوب و مطرود نمی‌شود؛ ثانیا این چرخه اقتصادی دائم درحال گردش است. پول قرض‌الحسنه امروز به یک نیازمند اعطا می‌شود و زمانی‌که پول به صندوق بازمی‌گردد، مجددا دراختیار فرد نیازمند دیگری قرار می‌گیرد. اینکه این وجه، دائم در مسیر خیر به گردش می‌آید و گرفتاری‌ها و مشکلات مردم را برطرف می‌کند، جریان ارزشمندی است.
اگر این چرخه را با بدقولی‌هایمان از کار بیندازیم و حلقه‌های وصل و ارتباط را قطع کنیم، قطعا این ودیعه ارزشمند خیرخواهانه و ماندگار دچار وقفه شده و ثواب و بهره آن از همه مردم سلب می‌شود و اعتماد و تکیه‌گاه مردم‌بودن برای یکدیگر از بین می‌رود. این در‌حالی است که قرآن کریم می‌فرماید: «بعضی از مؤمنان تکیه‌گاه برخی دیگر از مؤمنان هستند.» این مدیریت اجتماعی مبتنی‌بر ارزش‌های دینی نباید در سایه بدقولی‌های ما آسیب ببیند یا از بین برود.
بنابراین خوب است همه در پیمان‌های خود بمانند؛ زیرا اگر اعتماد در جامعه بر‌اثر بدقولی از بین رود، روح امنیت اجتماعی و صمیمیت رنگ می‌بازد و باب خیر بسته می‌شود. امام‌صادق (ع) می‌فرمایند: «از رحمت خدا دور باد کسی که باب خیرات را می‌بندد و اجازه نمی‌دهد مردم در مسیر خیرات قدم بردارند.» یکی از عواملی که باعث می‌شود باب خیرات بسته شود، همین خلف وعده‌هایی است که برخی دانسته یا ندانسته مرتکب می‌شوند. امیدواریم همه مردم به این توصیه دینی بیش از پیش اهتمام بورزند.