به گزارش شهرآرانیوز؛ اینکه جان و سلامتی آدم‌ها از نوزاد تا سالمند دراختیار یک مرکز خصوصی یا اراده یک فرد باشد، با عقل جور درنمی‌آید، اما واقعیت این است که پزشکان و مطب‌هایشان همین‌گونه اداره می‌شوند؛ با تشخیص پزشک و سلیقه منشی. عجیب است که یک نفر سخت تحصیل کرده باشد برای کمک به جان آدم‌ها و برای این خدمتگزاری قسم خورده باشد، اما همان‌ها را که برای تسکین درد به‌سراغش می‌آیند، رنجورتر و اغلب تحقیرشده بدرقه کند.
حکایت نوبت‌دهی مطب بسیاری از پزشکان این شهر که متخصصان حاذق کم ندارد و در ایام سال، هزاران زائر و مسافر ایرانی و خارجی فقط برای درمان راهی مشهد می‌شوند، تلخ است؛ مثل تلخی بیمار شدن. خان دوم، پس از اینکه پزشک حاذقی برای درمان بیماری خود پیدا کردید، جست‌وجو کردن روش نوبت‌دهی اوست.
غم‌انگیز است که می‌دانید هر پزشک برای خودش یک روش نوبت‌دهی را انتخاب کرده است که متناسب با شرایط زندگی و کاری خودش باشد نه الزاما وضعیت بیماری که از راه دور و نزدیک آمده است. اصلا از اینجا به بعد است که ملک شخصی و اختیاری بودن این شغل، خودش را نشان می‌دهد. در این گزارش، از شایع‌ترین روش‌های نوبت‌دهی پزشکان گفته‌ایم، شاید هم روشی جامانده باشد، اما نتیجه یکی است؛ کلافگی مردم.
«دوست دارم بدانم خود آقای دکتر هر روز ساعت ۵ صبح بیدار است؟ اصلا گیریم خودش سحرخیز است، اما نمی‌توانی برای بقیه مردم تعیین تکلیف کنی. چه مشکلی با ساعت‌های دیگر روز داری که می‌گویی ۵ صبح بیایند پشت در بنشینند تا نوبت بگیرند؟»؛ این‌ها را یکی از جوان‌هایی می‌گوید که مانند عده‌ای دیگر از صبح زود آمده است تا برای مادرش از متخصص ارتوپد وقت بگیرد.
قبلا هم چندبار آمده است و از همه شاکی‌تر است: «چندبار گفته ام مگر دکتر دیگری نیست که می‌روید سراغ این یکی که این قدر نوبت گرفتنش سخت است؟ می‌گویند پزشک خوبی است و تشخیص هایش درست. پزشک حاذق است قبول، اما مگر جان آدم مهم نیست؟ خودم به کنار، اما کلافه می‌شوم وقتی می‌بینم مسافرانی که از شهرستان آمده اند، جلوی در مطب‌ها و کنار خیابان می نشینند و می‌خوابند تا نگهبان‌ها و منشی‌ها بیایند. زن و بچه و پیرمرد و پیرزن را آواره می‌کنند برای یک نوبت گرفتن! این بی انصافی نیست؟ نمی‌شود آقا یا خانم دکتر، همین نشستن و انتظار کشیدن را به ساعت مثلا ۱۰ صبح موکول کند یا ۲ عصر؟ کاش کسی پیدا شود از این‌ها بپرسد».
رؤیا هم تجربه این صبح رفتن‌ها و اسم نوشتن‌ها را دارد و می‌گوید: عمه سالخورده‌ای دارم که هرچندوقت یک بار از قوچان می‌آید مشهد و در آن مدت برای بیماری‌های مختلف، او را از این دکتر به آن دکتر می‌برم. آمدن او برای من کابوس است؛ چون درحالی که کارمند هستم، باید برای وقت گرفتن از هرپزشکی یک جور معطل شوم. تا دلتان بخواهد، صبح‌های تابستان و زمستان آمده ام». هم مطب پزشک را این طور نوبت گرفته است، هم سونوگرافی و هم رادیولوژی را. علاوه بر این‌ها حتی مجبور شده است برای گرفتن تصویر ام آرآی، ساعت ۵ صبح عمه اش را ببرد بیمارستان؛ چون نوبت بعدی دو هفته بعد بوده است.
محمد از این نمونه‌های نوبت دهی حضوری، زیاد دارد. نوبت گرفتن از پزشکی را این طور شرح می‌دهد: «فقط روز‌های سه شنبه هر هفته باید برای گرفتن نوبت به مطب مراجعه کنید، آن هم ساعت ۲ ظهر، باید آنجا باشید و نه دیرتر. ساعت ۲ تا ۳ عصر معطل می‌شوید تا منشی بیاید.
ساعت نام نویسی که تمام شد، منشی می‌آید برای حضور وغیاب کردن بیمارانی که اسم نوشته اند. به ترتیب از روی برگه می‌خواند و بیمار باید حاضر بگوید. اگر یک نفر اسم همسر یا مثلا مادرش را نوشته باشد و او حضور نداشته باشد، منشی قبول نمی‌کند؛ باید چهره هرکدام را ببیند تا اسم را ثبت کند». میان حرف هایش چندبار می‌خندد.
دوست دارد ماجرا را از دیدگاه طنز تعریف کند، اما خودش هم می‌داند که چقدر غم انگیز است: «چون خیلی‌ها برای یک نفر دیگر هم نوبت می‌گیرند، بعد از آمدن منشی، اغلب تعدادی از اسم‌ها خط می‌خورد. خواهش و تمنای مردم هم فایده ندارد و با لحن بدی، همه را راهی می‌کند که بروند و صاحب اسم را بیاورند. فکر نکنید که بعد می‌نشینیم تا نوبتمان شود. منشی از روی اسم ها، نوبت شما را از یک هفته تا ۱۰ روز آینده ثبت می‌کند. می‌گوید فلان روز ساعت ۵ اینجا باش، اما معمولا تا ۱۰ شب، کارمان تمام می‌شود.»
سعیده هم موضوعی را که برای خودش با پزشک متخصص دیگری اتفاق افتاده است، شرح می‌دهد، درحالی که هنوز هم عصبانی است: «از ۷ صبح در مطب باز است. چون پزشک از دانشگاه بازنشسته شده است، از صبح تا شب طبابت می‌کند، اما این به معنی وقت گرفتن به موقع برای بیماران نیست. اگر همان ابتدای صبح در مطب باشید، احتمالا تا ۱۱ صبح از آنجا خارج خواهید شد؛ البته وقتی آنجا هستید، هنوز منشی نیامده است و خودتان تنها هستید با پزشکی که هم طبابت می‌کند و هم ویزیت‌ها را دریافت می‌کند که حتما باید پول نقد باشد».
ساعت‌های نامتعارف نوبت دهی و انتظار در مطب، طولانی است؛ مثلا پزشکی که هم در مشهد مطب دارد و هم در تهران جراحی می‌کند و روز‌های خاصی در مشهد است، تا ساعت ۲ یا ۳ بعد از نیمه شب هم بیمار می‌بیند، آن هم بیمارانی که اغلب سالمند هستند یا عمل جراحی انجام داده اند و انتظار برای ساعت‌های طولانی آن هم در ساعت‌های پایانی شب، برایشان سخت است.
اول خوشحال می‌شوی و توی دلت می‌گویی «خب، خدا را شکر که سایت دارد و نمی‌خواهد صبح زود یا ظهر، حضوری اسم بنویسم». ولی زهی خیال باطل! چون اگر حضوری باشد، یا سعی می‌کنید زودتر در محل حاضر باشید، یا به منشی التماس می‌کنید که اسمتان را بنویسد، اما برای نوبت‌های سایت نمی‌شود هیچ کاری کرد. خانم ضیافتی با ۵۷ سال سن، متوجه بیماری سرطان خود شده و در مسیر رفت وآمد به مطب متخصص انکولوژی است و درمان‌های شیمیایی و رادیوتراپی.
اگرچه بیماری مزمن دارد و باید بتواند راحت‌تر نوبت بگیرد، پزشک او هم مثل دیگر پزشکان است: «در حوزه تخصصی هرکدام از سرطان ها، پزشکان زیاد و حاذقی نداریم که مثلا بتوانیم از بین تعداد بسیار، یکی را انتخاب کنیم. هرچند همین تعدادی هم که هست، به خاطر زیاد بودن بیماران، مطبشان همیشه شلوغ است. من در مدت یک سال، دو دوره شیمی درمانی کردم؛ یکی قبل از جراحی برداشتن توده و یکی بعد از آن. هربار هم باید به پزشک اول مراجعه می‌کردم. نوبت‌های پزشک من از یک ماه زودتر نیست».
او ادامه می‌دهد: باید اینترنتی وقت بگیرید، درحالی که به شدت دچار عوارض شیمی درمانی هستید و درد می‌کشید. حضوری هم اصلا نوبت نمی‌دهند. من به همین اینترنتی هم راضی هستم، اما متأسفانه پزشکم مدام به سفر‌های خارجی می‌رود و هربار دست کم یک ماه یا چهل روز ایران نیست. به جای خودش یک پزشک دیگر، بیماران را می‌بیند، اما این نکته در نوبت دهی سایت دیده نمی‌شود. یعنی بعد از یک ماه که نوبتتان شده است، می‌بینید که پزشک دیگری پشت میز نشسته است.
تجربه او از یک بار ویزیت توسط پزشکی دیگر، تلخ بوده است: «یک بار در دوره شیمی درمانی حال خیلی بدی داشتم. از پزشکم نوبت گرفتم تا بتوانم شرایط را تحمل کنم، اما وقتی به مطب رسیدم، متوجه شدم خودش ایران نیست. داروی او حالم را بدتر کرد. سایت باید بنویسد که پزشک اصلی حضور ندارد. بالاخره پول می‌گیرد و درقبال آن مسئول است».
«برای دریافت نوبت اینترنتی به سایت نوبت دهی یکی از پزشکان وارد شدم. برای دو تا سه هفته بعد، نوبت‌ها تکمیل شده بود، اما بعد پیامی آمد که در آن اعلام شده بود اگر نوبت زودتر می‌خواهید، از لینک دیگری وارد سایت شوید و ثبت نام کنید. مراحل را طی کردم و دیدم برای ثبت نام به قول خودشان «اضطراری»، هزینه ۱۸۰ هزارتومانی را باید واریز کنم».
موضوع مشابه این شهروند را ریحانه هم تعریف می‌کند: «ما یک پزشک خانوادگی داریم که سال هاست برای مشکلمان به او مراجعه می‌کنیم. بار‌ها شده است که نوبت اینترنتی را برای روزی مشخص گرفته ام و بعد منشی زنگ زده و تاریخ حضور را تغییر داده است. خب اگر قرار است منشی تعیین کند که چه زمان برویم، پس نقش سایت چیست؟ مثل قدیم منشی را بنشانند پشت تلفن تا نوبت بدهد».
این‌ها را بگذارید کنار سایت‌هایی که نوبت را درست مشخص نمی‌کنند، برخی که هزینه زیادی می‌گیرند یا میان نوبت دهی مدام قطع می‌شود و روز‌های انتظار برای بیماران را بیشتر می‌کند. حالت دیگری هم هست. خانم عزتی در این باره می‌گوید: این را من خیلی تجربه کرده ام. سایت، نوبت پزشک را از ساعت ۳ عصر آغاز کرده است، درحالی که وقتی به مطب می‌رسیم، متوجه می‌شویم پزشک آن ساعت هرروز درحال جراحی است.
پزشک متخصص زنانی که من نزدش می‌روم، اصلا ساعت ۶ و بعد از اتمام زایمان‌ها یا جراحی‌ها می‌آید، اما همچنان نوبت دهی اش از همان ساعت است. بیماری که باید ساعت ۸ آخرین نفر باشد و از مطب خارج شود، ساعت ده ونیم تا ۱۱ هنوز آنجاست.
حامد دو دختر پنج و نه ساله دارد و به خاطر بیماری کودکانش، مشکل نوبت گرفتن از متخصصان این رشته را زیاد داشته است، اما یکی را خوب یادش هست:
«دختر اولم مدام مریض می‌شد؛ برای همین دنبال یک متخصص نوزاد خوب می‌گشتیم. چندنفری یک پزشک را معرفی کردند. توی اینترنت که جست وجو کردم، نوبت دهی تلفنی نداشت. آن موقع نوبت دهی اینترنتی نبود و تلفن را هم جواب نمی‌دادند؛ برای همین حضوری رفتم. منشی با آن لحن توهین آمیز خیلی زود به من فهماند که فکر وقت گرفتن را از سرم بیرون کنم؛ چون پزشک سرش شلوغ است. اما مدتی بعد، خیلی اتفاقی از طریق آشنایان فهمیدم که می‌شود از طریق نگهبان ساختمانی همان پزشک، نوبت گرفت. با واسطه همان آشنا به نگهبان زنگ زدم و رفتیم پیش پزشک».
او ادامه می‌دهد: قبل از رفتن متوجه شده بودم که باید پول را بگذارم لای دفترچه و به منشی بدهم. بعد‌ها هربار می‌خواستم برای آن پزشک نوبت بگیرم، روال همین بود. این ماجرا هنوز هم ادامه دارد، حتی حالا اگر بخواهم برای فرزند دومم نوبت بگیرم، می‌دانم که باید همین کار را بکنم. فقط همیشه سؤالم این بوده است که پزشکان از پول گرفتن منشی هایشان، اطلاع دارند یا خیر؟ و، چون محال است بی خبر باشند، چه اسمی روی این کار می‌گذارند؟ از هرکه شنیدم، به نظرشان این پول گرفتن برای پزشک توهین آمیز است.
از چنین مصداق‌هایی که برای گرفتن نوبت مجبور به پرداخت پول شده اند، زیاد هستند. خیلی‌ها تجربه دارند. آیدا تعریف می‌کند: من به خاطر بیماری‌های متعددی که دارم، تجربه مراجعه به پزشکان و نداشتن وقت را زیاد داشته ام. اتفاقا در مطب یکی از متخصص‌های مشهور قلب مشهد، مشابه همین موضوع را از زبان یکی از بیماران شنیدم. گفت هرطور می‌توانی، پول را به منشی برسان، برایت وقت می‌گذارد. نه اینکه بعد از پول دادن، خیلی متواضعانه نوبت بدهد. رفتارش به گونه‌ای است که انگار موظفیم بخشی از حقوق او را بپردازیم.
برخی از پزشکان حتی زحمت استخدام یک منشی را نمی‌کشند که تلفنی درباره نحوه پذیرش توضیح بدهد. افشین که برای نوبت گرفتن از یک پزشک جراح معطل شده است، می‌گوید: ستون فقرات همسرم در یک تصادف آسیب دیده بود که البته مدتی بعد از درد شدید متوجه شدیم. نزد متخصص ارتوپدی که ابتدا بردیمش، ما را به جراح دیگری معرفی کرد، اما نگفت نوبت گرفتنش چطور است. هرچه تلفن می‌زدم، کسی جواب نمی‌داد؛ برای همین رفتم مطب. اتفاقا آن روز تعطیل بود؛ چون پزشک فقط دو روز در هفته در مطب بود.
دیدم روی در، کاغذی چسبانده و رویش یک متن نوشته اند با این مضمون: «بین ساعت ۵ تا ۶ عصر، تصویر امآرآی خود را به شماره... در واتساپ ارسال کنید». یک هفته‌ای هم هرروز سرگرمش شدیم، اما هربار ۱۰ دقیقه از آن ساعت که می‌گذشت، به پیاممان جواب می‌دادند که «همه وقت‌های این هفته پر شده». درنهایت هم سعادت دیدار آن پزشک را پیدا نکردیم و رفتیم سراغ دیگری.
اگر سری به محدوده خیابان‌های عارف، پرستار و محتشمی بزنید، روی نرده ساختمان‌ها و پشت در اتاق مطب ها، انبوهی از این پیام‌های منشی به بیماران را خواهید دید. برخی‌ها زحمت نوشتن همان یک برگ را هم نکشیده اند و پاسخ دهی به بیماران را به سرایدار ساختمان پزشکان سپرده اند. کاری به جایگاه و مقام انسانی آن سرایدار نداریم، اما هرجور حساب می‌کنیم، استخدام یک منشی که محترمانه‌تر پاسخگوی بیماران و همراهانی باشد که گاهی اصلا ایرانی و فارسی زبان نیستند، ابتدایی‌ترین هزینه‌ای است که باید برای اداره یک مرکز خصوصی و رفاه حال مراجعان پرداخت.
تنها مرجعی که امکان داشت درباره وضعیت نوبت دهی پزشکان از آن پرس وجو کنیم و راه حلی بشنویم، رئیس سازمان نظام پزشکی مشهد بود. علیرضا صداقت درباره اینکه شکل قانونی نوبت دهی مطب پزشکان چگونه باید باشد، می‌گوید: به طور سنتی نقش منشی مطب، نوبت دهی و نظم دهی به مراجعه بیماران، براساس نوبت گرفته شده است و حضور منشی با شکل گیری طب مدرن، مرسوم شده و مورد استفاده بوده است.
با ورود فناوری، روش‌های برقراری ارتباط تغییر پیدا کرده است و پزشکان نیز با بهره مندی از ابزار‌های جدید چه در حوزه برقراری ارتباط با بیمار و چه در حوزه ارائه خدمات پزشکی، از پیشرفت‌های فناوری بهره می‌برند. نوبت دهی‌ها از مراجعه حضوری تا تماس تلفنی و این روزها، نوبت دهی‌های اینترنتی مورد استفاده است. درعین حال به شکل قانونی، رعایت موازین اخلاقی و رعایت حق بیمار در ارتباط با پزشک، زیرنظر کمیسیون اخلاق پزشکی سازمان نظام پزشکی پیگیری می‌شود.
او درباره شیوه‌های نوبت دهی توضیح می‌دهد: انتخاب روش نوبت دهی به فراخور تعداد مراجعان مطب، ساعات حضور پزشک، روز‌های فعالیت و موارد دیگر به عهده پزشک معالج است.
صداقت اضافه می‌کند: خواهش من به عنوان رئیس سازمان نظام پزشکی مشهد، این است که در مرحله اول در بروز هر بیماری به پزشک عمومی منطقه محل سکونت خود، مراجعه و درصورت نیاز با راهنمایی و ارجاع وی، به متخصص مراجعه کنید. متأسفانه فرهنگ غلطی رواج پیدا کرده است که بیماران حتی برای بیماری‌های ساده تمایل دارند به پزشک متخصص مراجعه کنند و آن هم نه هر متخصصی، بلکه پزشکانی را که صاحب نام هستند، انتخاب می‌کنند.
شاهدیم در مطب برخی از این پزشکان جای سوزن انداختن نیست و درحالی که ما از نظر تنوع و تعداد متخصصان در مشهد کمبود نداریم، اصرار بیماران به ویزیت توسط پزشکان محدودی، باعث می‌شود که گاهی شاهد نوبت دهی‌های چندماهه باشیم.
صداقت، شلوغی مطب را نتیجه طبیعی این ازدحام می‌داند: «بهترین پزشک هم وقتی مجبور باشد تعداد زیادی بیمار را پذیرش کند، در یک وقت محدود، مجبور به انجام ویزیت در زمان کوتاه تری خواهد شد که ناخواسته کیفیت خدمات را تحت تأثیر قرار می‌دهد».
شنیده‌ها از مصداق‌های بسیاری که فرصت نگارش آن در گزارش نبود، مطمئن ترمان می‌کند که مطب، ملک خصوصی پزشک است و بیماران باید تابع قوانین آن باشند؛ زیرا مجبورند. بیماران البته آن قدر تشخیص‌های نادرست دیده اند و به مطب‌های مختلف رفته و آمده اند که ناگزیر هستند خودشان را راضی کنند به اینکه «تشخیص هایش درست است» یا «همین یک بار آمدیم و تحمل می‌کنیم» و «همه مطب‌ها همین هستند».
اما هرگز آن شیوه سخت نوبت گرفتن یا رفتار تحقیرآمیز منشی مطب را از یاد نمی‌برند. ما کمیسیون اخلاق پزشکی داریم، اما شما به عنوان بیمار تاکنون به دلیل رفتار نامناسب یک پزشک یا منشی، به آنجا شکایت کرده اید؟ نمی‌دانم چرا باز همان نکته به ذهنم می‌رسد که احتمالا کمیسیون اخلاق، کاری نمی‌تواند بکند وقتی مطب، فضای خصوصی است.