به گزارش شهرآرانیوز، تنگی نفس، خستگی مفرط، مشکل در شنوایی یا بینایی، اختلال در حافظه و تمرکز، ضربان شدید یا تپش قلب، درد مفاصل و عضلات و ریزش مو، فقط بعضی از نشانه‌های رایجی هستند که برایشان باقی مانده است؛ برای آن آدم‌هایی که روز‌های شیوع بیماری سخت و عجیب کرونا را سپری کردند و اگرچه جان سالم به در بردند؛ رها نشدند. هنوز هم هرگاه درد‌های مشخص و مبهم به سراغشان می‌آید، یاد کرونا می‌افتند.
ویروس کرونا عوارضی را در بدن افراد بر‌جای گذاشت که از جسمی تا روحی، طیف متغیری را تشکیل می‌دهد؛ به‌طوری‌که گاهی به‌شدت بر کیفیت زندگی اثر می‌گذارند. عجیب اینجاست که این عوارض و نشانه‌های باقی‌مانده، ویژه کسانی نیست که کرونای سختی گرفتند و در مرکز درمانی بستری شدند؛ بلکه خیلی‌ها درحد یک بیماری تنفسی ساده بود. به‌بهانه سردشدن دوباره هوا و شیوع بیماری‌های تنفسی و تشدید علائم باقی‌مانده در شهروندان، سراغی گرفتیم از متخصصان، به نشانه‌ها پرداختیم و راه‌حلی برای درمان.
شهین سی وپنج ساله است. باوجودی که در ایام کرونا پرستار دو کودک بود و به خانه آن خانواده رفت و آمد داشت، اما تا جایی که می‌توانست، دستورالعمل‌ها را رعایت می‌کرد و خیلی دیر به کرونا مبتلا شد. درواقع پسرش که کلاس هشتم بود، بیمار شد و او را مبتلا کرد. دوره بیماری اش خیلی سخت نبود؛ اما طولانی شد: دقیقا یادم نیست؛ ولی انگار دوسه هفته‌ای درگیر بودم. هیچ علائمی نداشتم تا اینکه یک روز صبح متوجه شدم هیچ بویی را نمی‌فهمم. مدام فکر می‌کردم ویروس توی سرم می‌چرخد. چند روزی، سردرد و گوش درد، امانم را بریده بود. راستش آن موقع خوش حال بودم که سرفه ندارم و ریه هایم درگیر نشده، اما بعد فکر کردم کاش سرفه بود و با چند قرص و دارو خوب می‌شد.
آن چند روز و هفته تمام شد؛ اما مشکلش برایش باقی ماند: اوایل، پزشک می‌گفت نداشتن حس بویایی در این بیماری طبیعی است. تا دو سه ماهی برای من هم طبیعی بود؛ چون از دیگران هم می‌شنیدم، اما وقتی طولانی شد، چندبار به دکتر مراجعه کردم تا درمانش را پیدا کنم. راه حل پزشکی، کمکی نکرد؛ برای همین، هرکس هر کاری می‌گفت، انجام می‌دادم.
از جویدن گیاهان دارویی تا خوردن دمنوش و دودکردن آن؛ ولی فایده نداشت. بعد از این همه وقت، هنوز مزه خیلی از غذا‌ها را درست متوجه نمی‌شوم و تا حدود زیادی بو‌ها را. هنوز هر غذایی درست می‌کنم، به نظر بقیه هیچ مزه‌ای ندارد؛ هرچند خودم فکر می‌کنم به اندازه کافی نمک و ادویه زده ام.
یکی دوبار هم اتفاقاتی در خانه خودش یا خانه‌ای که پرستار است، افتاد؛ اما شهین متوجه بوی دود و سوختن غذا نشد. این‌ها نگرانش می‌کند؛ اما، چون شنیده چاره‌ای ندارد، درمان را رها کرده است. به قول خودش نه پولش را دارد، نه حال و حوصله دکتررفتن؛ اما پذیرفتن یک درد همیشگی هم خیلی آزاردهنده است.
خیلی‌ها همان روز‌های اول همه گیری قبل از آنکه فرصت مراقبت از خود را پیداکنند یا بدانند عامل ابتلا چیست و با چه روشی بهتر می‌توان پیشگیری کرد، به کرونا مبتلا شدند. فاطمه آن زمان چهل ساله بود و از آن اولی‌ها بود که اردیبهشت ماه سال ۹۹ با علائم تنگی نفس شدید متوجه ابتلای خود شد: نشانه‌های جسمی من خیلی شدید بود؛ طوری که بیماری ام ۲۵ روز طول کشید و اگر دستگاه اکسیژن نداشتم، حتما خفه می‌شدم. آن مدت برای من خیلی طولانی شد؛ اما نه اینکه ناگهان بیماری خوب شود.
بعد از آن تا مدتی سرفه‌های خفیف همچنان ادامه داشت. بدنش ضعیف بود یا درمعرض مداوم ویروس‌های کرونا یا عوامل دیگر. هرچه بود، باعث شد خیلی زود دوباره مبتلا شود. خودش می‌گوید: بار دوم مرداد همان سال بود. این بار هم با علائم شدید تنگی نفس، تب و لرز و بدن درد شدید رفتم دکتر. این قدر حالم بد بود که در کمتر از ۱۰ روز ۱۴ کیلو وزن کم کردم. روز سیزدهم از ترس خفگی در خانه، رفتم بیمارستان. شش بار رمدسیویر تزریق کردم تا زنده بمانم. بیماری ام شصت روزی طول کشید؛ اما ماجرا به اینجا ختم نشد و برای بار سوم هم مبتلا شدم.
در بیماری اول، ریه اش ۳۵ درصد درگیر شد و در دوره همه گیری دلتا ۶۸ درصد. پنج بار سی تی اسکن ریه انجام داد و مدام دارو‌های تنفسی و اسپری مصرف می‌کند. فاطمه می‌گوید: از همان زمان فشارخونم بالا رفت. دکتر گفته باید مدام دارو بخورم؛ اما از داروخوردن خسته شده ام و اهمیتی به آن نمی‌دهم. بعد از آن بیماری‌ها هیچ وقت نتوانستم نفس عمیق بکشم، پیاده روی کنم یا چندتا پله را بالا بروم. باید مدام اسپری تنفسی دستم باشد. آلودگی هوا، هوای سرد و گرم هم حالم را بدتر می‌کند.
هرچقدر از درد و مشکلاتش می‌گوید، غمگین‌تر می‌شود؛ اما خودش می‌داند چاره ندارد: قبلا سالی یک بار سرما می‌خوردم، حالا هرکس سرما بخورد و از کنارم رد بشود، من هم مریض و دست کم یک هفته در خانه بستری می‌شوم. از این همه استعلاجی گرفتن برای محیط کارم خسته شده ام. شاید حال عمومی ام خوب باشد؛ اما تنگی نفس، راه رفتن عادی را هم سخت می‌کند.
چندروزی در خانه با علائمی که به تشخیص پزشک، کرونا بود، درد کشید. آن قدر حالش وخیم بود که پزشک می‌آوردند معاینه کند و سرم بزند. نه تنها خبری از بهبودی نبود که آخرش هم یک شب آن قدر نفسش تنگ شد که اورژانس او را به بیمارستان امام رضا (ع) رساند. صادق وقتی هفده روز بعد از بیمارستان برگشت، هنوز قلبش درد می‌کرد و حال خوشی نداشت. ریه هایش درگیر بود و سرکار نمی‌رفت.
آن قدر حالش بد بود که زن و بچه هایش را برداشت و دوماه رفتند قشم، خانه برادرش. خودش می‌گوید: همه حواسم به ریه هایم بود. این قدر در آن مدت درد کشیده و وزن کم کرده بودم که جان نداشتم. نزدیک به بیست کیلو وزن کم کردم. وقتی به مشهد برگشتیم، درد‌های جسمی خوب شده بودند؛ اما حال عمومی خودم خوب نبود. علائمی مثل تشنگی، تپش قلب و چیز‌های دیگر که با آن همه کاهش وزن، برایم عجیب بود.
پزشکی به او گفته بود این‌ها عوارض کروناست؛ اما خودش باور نکرد: گفتم من خوب شدم، کرونا کجا بود؟ اما وقتی آزمایش خون دادم، معلوم شد کرونا دقیقا به من چسبیده. آزمایش نشان داد دیابت گرفته ام. خیلی عجیب بود. مدام می‌گفتم ویروس بیماری تنفسی چه ربطی به دیابت دارد؟ هنوز هم می‌گویم؛ اما کسی جوابی ندارد.
صادق حالا با دارو‌های مخصوص بیماران دیابت زندگی می‌کند. آن بیماری روی قلبش هم اثر گذاشته است. باوجود این بیماری بازهم لاغرتر شده، اما می‌داند که بقیه عمرش را باید با بیماری سر کند.
یکی از شایع‌ترین عوارضی که شهروندان بسیاری را به کام مرگ فرستاد و بسیاری دیگر پس از گذشت مدت‌ها از ابتلا به بیماری کرونا، از آن عارضه یاد می‌کنند، مشکلات ریوی است. هنوز هم شاید سالی چندبار بیماری شان عود کند و تا مدت‌های طولانی آزارشان دهد.
دکتر سیدحسین احمدی حسینی، فوق تخصص ریه، آسم و بیماری‌های دستگاه تنفسی، تأیید می‌کند که بیماری کرونا عوارض بسیاری داشت و نمونه هایش مشاهده می‌شود: عوارض مختلفی برای این بیماری از عوارض سیستم مغزی تا گوارشی ذکرشده که از اهمیت کمتری برخوردار است؛ اما آنچه ما مشاهده می‌کنیم، مشکلات ریوی خود را به کرونا نسبت می‌دهند. چنین بیمارانی شامل چند دسته بندی کلی هستند.
او توضیح می‌دهد: دسته اولی که مشکلات ریوی خود را ناشی از بیماری کرونا می‌دانند، درواقع چند سال پیش به کرونا مبتلا شدند و تمام شد. حالا که دچار بیماری‌هایی مانند آسم یا سرفه‌هایی می‌شوند که به درمان پاسخ خوبی نمی‌دهد، علت آن را کرونا می‌دانند. این‌ها اساس علمی ندارد؛ چون بیماری در چهار سال گذشته رخ داده و نباید مشکل حالا را به آن زمان ربط دهند. اتفاقا بیشترین تعداد را هم همین افراد تشکیل می‌دهند.
دسته دیگر به توصیف این پزشک، چنین مواردی هستند: بسیاری از افراد ژن بیماری آلرژی یا آسم را با خودشان دارند و یک عامل ویروسی مثل کرونای شدید باعث می‌شود که این ژن بروز و ادامه پیدا کند. این هم ماجرای عده دیگری است که می‌گویند دچار عوارض کرونا هستند. این‌ها بعد از کرونا دچار مشکلاتی شده اند؛ البته بیماری این افراد قابل کنترل بوده و معمولا هم به درمان، خوب پاسخ می‌دهد.
او این نکته را هم اضافه می‌کند: بخش دیگری از بیماران هم هستند که قبل از شیوع کرونا بیماری دیگری همچون آسم داشته اند و در اثر ابتلا به کرونا تشدید شده است. کرونا باعث بدترشدن و تبدیل به مراحل برگشت ناپذیر یا OCPD در بیماران شده است. در این حالت، راه‌های هوایی تحریک پذیر می‌شوند و سرفه‌ها باقی می‌مانند و علائم با هر سرماخوردگی تشدید می‌شود.
این فوق تخصص بیماری‌های تنفسی ادامه می‌دهد: عده‌ای هم در جریان شیوع کرونا مبتلا به فیبروز ریه شدند. فیبروز یک عارضه برگشت ناپذیر است که به قسمت‌هایی از ریه آسیب جدی وارد می‌کند. شبیه به پوستی که دچار سوختگی شده و چروکیده می‌شود، در فیبروز، ریه بافت نرمال و طبیعی خودش را از دست می‌دهد. اگر بافت به طور طبیعی تبادل اکسیژن، دفع گازکربنیک و بعضی از واکنش‌های فیزیولوژیکی داشت، پس از بیماری کرونا دیگر توان خود را از دست داده است.
احمدی حسینی اضافه می‌کند: درمان این گروه از بیماران که درصد بالایی هم ندارند، با عکس برداری و مقایسه با عکس‌های قبلی، پیگیری خواهد شد. البته بیشتر این‌ها عکس‌های رادیوگرافی گذشته خود را از بین برده اند که اشتباه است؛ زیرا هنگامی که با چنین پدیده‌ای در داخل ریه مواجه می‌شوید، باید وضعیت کنونی را با گذشته مقایسه کنید تا مطمئن شوید که آیا واقعا بیماری ناشی از مشکل قبلی بوده یا جدید است. درصورتی که جدید باشد، اقدامات تشخیصی دارد؛ اما اگر قدیمی باشد و تغییر چندانی نکرده باشد، به تحقیق بیشتری نیاز نخواهد داشت.
به گفته او برای این گروه بیماران که برخلاف تصور شهروندان تعداد کمی را شامل می‌شود، درمان‌های خاصی وجود ندارد و این بیماری جزو آسیب‌های ماندگار ریه است و تجویز‌های پزشکی فقط اثر نگهدارنده از پیشرفت بیماری دارد که اغلب مؤثر نیست و گاه بیماران از عوارض دارویی، بیشتر رنج می‌برند.
این پزشک با تأکید بر اینکه وضعیت هر بیماری نسبت به دیگری فرق دارد، می‌گوید: هرکدام از بیمارانی که دچار عوارضی هستند، باید مشکلات خود را با پزشک مطرح کنند و از کنار آن به سادگی نگذرند و درعین حال از روش‌های غیرپزشکی که دانش کافی درمان ندارند، خودداری کنند. وضعیت هر بیمار با دیگری متفاوت است و نوع درمان هم انتخابی خواهد بود. فراموش نکنید که هرگز نباید نسبت به علائم بیماری، بی تفاوت باشید.
دکتر امیرمحمد هاشم اثنی عشری، فوق تخصص ریه و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد، برای پاسخ به نشانه‌ها و علائم باقی مانده در مبتلایان به کرونا براساس یک مقاله بین المللی توضیح می‌دهد: باقی ماندن طولانی مدت علائم و عوارض کووید که می‌تواند روزها، هفته ها، ماه‌ها یا سال‌ها پس از ابتلا به آن بیماری طول بکشد، به اختصار کووید طولانی (Long Covid) نامیده می‌شود. هر کس که به این ویروس مبتلا شده باشد، ممکن است عوارض طولانی مدت آن را تجربه کند.
به گفته او در تعریف جهانی کووید طولانی آمده است: به مجموعه‌ای از علائم و اختلالات گفته می‌شود که بیشتر از سه ماه پس از ابتلا به کووید پایدار باقی بماند و طیف وسیعی از علائم و عوارض را شامل شود. این اختلالات ممکن است به تدریج بهتر شوند، ثابت باقی بمانند یا شدت آن‌ها افزایش پیدا کند. عوارض طولانی مدت کووید ممکن است آن قدر شدت پیدا کند که باعث ناتوانی و از کار افتادگی فرد شود.
او نیز براساس آن مقاله تأکید می‌کند: شیوع و تعداد افرادی که مبتلا به کووید می‌شوند، در یکی دو سال اخیر به شدت کاهش یافته است؛ ولی کماکان یک معضل اجتماعی است. وی اضافه می‌کند: مطالعات نشان می‌دهد خانم ها، کسانی که بیماری کووید شدیدتری را تجربه کرده و نیاز به بستری در بیمارستان یا آی سی یو داشته اند یا بیشتر از سن ۶۵ سال به کووید مبتلا شده اند، به احتمال زیاد عوارض بیشتری را تجربه می‌کنند.
همچنین کسانی که بیماری‌های زمینه‌ای داشته اند و افرادی که واکسن کووید را تزریق نکرده اند، در همین دسته قرار می‌گیرند. این فوق تخصص ریه توصیه‌های مراقبت از بیماران را این گونه شرح می‌دهد: استفاده از واکسن برای سویه‌های جدید کووید، رعایت بهداشت دست و حفظ فاصله با افرادی که علائم عفونت‌های تنفسی دارند و همین طور مراجعه به مراکز بهداشتی برای تست‌های تشخیصی کووید، لازم است.
دکتر اثنی عشری ادامه می‌دهد: توصیه‌های عمومی برای کنترل عوارض مزمن کووید مثل ضعف و بی حالی تغییر سبک زندگی همچون خودداری از مصرف بیش از حد نوشابه، دارو‌های روان گردان و مواد مخدر است. پیشنهاد بعدی، زندگی منظم و فعال با برداشتن یادداشت در موقع احساس ضعف و بی حالی است تا عواملی را که باعث تشدید این علائم شده است، شناسایی کنید. درعین حال ورزش کردن به ویژه ورزش‌های عمیق تنفسی دم و بازدم، کمک بسیاری به شما خواهد کرد.
او این نکته را هم یادآوری می‌کند: درصورتی که افسردگی و اختلالات خلقی دیگری در این رابطه احساس کردید، مشاوره با یک روان شناس می‌تواند به شما بسیار کمک کند. اختلال در حافظه و اختلال در تمرکز هم نیاز به مراجعه به پزشک دارد.
اگر شرح حال این بیماری را شنیدید و مدت هاست احساس می‌کنید جزو این دسته از افراد هستید که با وجود استفاده از درمان‌های مختلف هنوز نشانه‌ای از بهبودی احساس نمی‌کنید، دکتر مهناز امینی، فوق تخصص ریه، فلوشیپ خواب و رئیس بخش ریه بیمارستان امام رضا (ع)، به همه بیماران توصیه کرده که به کلینیک مخصوصی در بیمارستان مراجعه کنند. به گفته او افراد مبتلا به عوارض ریوی مزمن کرونا، می‌توانند از طریق سایت نوبت دهی بیمارستان امام رضا (ع) برای ویزیت فوق تخصصی به کلینیک پساکووید مراجعه کنند.
با همه این نکته‌ها و دانسته‌های علمی پزشکان، هنوز اطلاعات دقیق و کاملی از کووید طولانی در دسترس نیست و به همین دلیل مطالعات درباره آن ادامه دارد.