علی بابازاده | شهرآرانیوز؛ صدای کلاهبرداری‌ها در فضای مجازی و سایبری امروز از همیشه بلندتر است. تعداد کلاهبرداری‌ها نهتنها افزایش یافته، بلکه شگرد‌های شیادان نیز پیچیده‌تر و متنوع‌تر شده است، تا‌جایی‌که در این فضا گاهی فریب خوردن بسیار راحت‌تر از فریب نخوردن است. شگرد‌های مختلف در حوزه فضای سایبری و مجازی ما را برآن داشت که پرتکرارترین پرونده‌های سایبری موجود در فضای مجازی را بررسی کنیم تا بدانید در این راه سیاه چه دام‌هایی بر سر راه افراد پهن شده است؛ به‌همین‌بهانه سراغ سرهنگ ابوالفضل طالب‌الحق، رئیس پلیس فتای مشهد، را گرفته‌ایم و ماحصل این گفتگو را در ادامه می‌خوانید.
بیش از نیمی از کلاهبرداری‌ها در بستر سایت‌های واسطه‌گر انجام می‌شوند. کلاهبرداران نیاز‌های جامعه را شناسایی می‌کنند و به سمت درج آگهی‌هایی مرتبط با این نیاز‌ها می‌روند. این در حالی است که بخش زیادی از کلاهبرداری‌های این سایت‌ها مربوط به آگهی‌های خودرو‌های سواری است؛ زیرا شهروندان در این سایت‌ها به‌دنبال خودرو‌های ارزان‌تر هستند.
وقتی شیادی خودرویی را ۱۰تا ۲۰میلیون تومان زیر قیمت بازار آگهی کرده باشد، قطعا تماس‌های زیادی با او گرفته می‌شود و کلاهبردار در گفتگو با خریداران مدعی می‌شود که مشتری دست به نقدی دارد و افراد را این‌گونه ترغیب به پرداخت بیعانه می‌کند، گاهی نیز فرد برای اینکه بتواند طعمه‌اش را راحت‌تر به دام بیندازد، یک کارت شناسایی جعلی مربوط به نهاد‌های نظامی و دولتی را تهیه می‌کند و همان را به افراد نشان می‌دهد و اعتماد آنها را جلب می‌کند. اینها فقط بخشی از شگرد‌هایی است که همکاران ما در پیگیری پرونده‌ها درگیر آن هستند.
شگرد کلاهبرداری تلفنی از گذشته تا به امروز بین کلاهبرداران مرسوم است. در این نوع کلاهبرداری، فرد شیاد با انجام مهندسی اجتماعی، اطلاعات افراد را به دست می‌آورد؛ مثلا افراد برای کاریابی، اطلاعات کامل خود را در سایت‌های ناشناخته وارد می‌کنند و نهتنها کاری برایشان پیدا نمی‌شود، بلکه اطلاعاتشان را در اختیار شیادان گذاشته‌اند.
کلاهبردار بعد از به دست آوردن اطلاعات محرمانه و مهم، مدتی صبر می‌کند تا قربانی فراموش کند اطلاعاتش را در جایی ثبت کرده است و بعد با جا زدن خود به‌عنوان مجری صدا‌و‌سیما، شرکت‌های تلفن‌همراه و... با طعمه تماس می‌گیرد و به بهانه برنده شدن در مسابقات دروغین، با همان اطلاعاتی که دارد، اعتماد قربانی را جلب می‌کند، فرد را پای عابربانک می‌کشاند و حسابش را خالی می‌کند.
یکی دیگر از شگرد‌های مرسوم در فضای سایبری که در مشهد نیز پرتکرار است، ارسال اشتباهی کالاست. در این شگرد کلاهبرداران کالای اشتباهی (یا دارای ارزش کمتر از نمونه واقعی) را برای مشتری می‌فرستند. این اتفاق معمولا پس از خرید‌های مجازی انجام می‌شود و فروشنده به جای ارسال کالای گران‌قیمت، کالایی مشابه را که قیمتی کمتر دارد، برای خریدار می‌فرستد و در قبال این مغایرت نیز پاسخگو نیست. بعد از وقوع این کلاهبرداری، شهروندان مجبور می‌شوند شکایت خود را تحت‌عنوان شکایت حقوقی در مراجع قضایی به ثبت برسانند.
ارسال لینک‌های آلوده در قالب پیامک، با ترساندن شهروندان، یکی دیگر از شگرد‌های رایج کلاهبرداری‌های مجازی است. در این شگرد، پیامک جعلی از شماره‌های شخصی با مضمون‌هایی همچون ابلاغیه الکترونیک، بسته معیشتی، اداره‌پست، سهام‌عدالت و... به شهروندان ارسال می‌شود و به افراد هشدار داده می‌شود که در صورت مراجعه نکردن، تبعات قانونی گریبانشان را خواهد گرفت.
شهروندان کنجکاو نیز بلافاصله روی لینک آلوده پیامک کلیک می‌کنند و وارد درگاه‌های جعلی می‌شوند و در ادامه، مرحله دوم این عملیات فریب آغاز می‌شود و از فرد می‌خواهند تا مبلغ مختصری برای مشاهده ابلاغیه و... واریز کند. اینجاست که فرد وارد می‌شود و اطلاعات حسابش را در اختیار شیادان قرار می‌دهد و خودش زمینه کلاهبرداری را مهیا می‌کند. البته در این شگرد، افراد با نصب بدافزار روی گوشی قربانی به پیامک‌های او دسترسی می‌یابند و امکان دریافت رمز‌های پویا برایشان مهیا می‌شود.
همیشه برای خرید کالا باید به سراغ سایت‌های دارای نماد الکترونیک معتبر بروید؛ اما اکنون سایت‌هایی دارای نماد هستند که مقداری با چالش روبه‌رو شده‌اند؛ نه به این معنی که سایت کلاهبردار باشد، بلکه گاهی با بالارفتن قیمت ارز امکان تأمین کالا برای این فروشگاه‌های اینترنتی میسر نیست و دارندگان این سایت‌ها با مشکلاتی روبه‌رو می‌شوند و گاهی ناتوانی در ارسال کالا منجر به شکایت از این سایت‌های قانونی می‌شود.
یکی از ساده‌ترین و در‌عین‌حال مکارنه‌ترین شگرد‌های کلاهبرداری در فضای مجازی شگرد اسکیمر است. شیادان با تهیه دستگاه اسکیمر و پنهان کردن این دستگاه از نگاه مشتریان، بیشتر در قالب فروشندگان دوره‌گرد اقدام به فروش کالا با قیمت‌های ارزان می‌کنند و هنگام پرداخت وجه، فرد کارت بانکی‌اش را در اختیار آنها می‌گذارد و این کلاهبرداران به دور از چشم مشتری، با دستگاه اسکیمر اطلاعات کارت را کپی و روی کارت خام دیگری منتقل می‌کنند. این‌طور تنها موضوع رمز باقی می‌ماند که معمولا افراد به جای وارد کردن رمز به دور از چشم دیگران، آن را با صدای بلند اعلام می‌کنند.
رسیدساز جعلی نیز یکی از پرچالش‌ترین پرونده‌های این روزهاست. در این روش، افراد با شناسایی طعمه‌های خود که عموما در سایت‌های واسطه‌گر اقدام به آگهی کالا‌های لوکس می‌کنند، به سراغ این افراد می‌روند و پس از جلب اعتماد آنها با شگرد‌های پیش‌پاافتاده، موقع پرداخت وجه، با گوشی رسیدی جعلی آماده می‌کنند و به فروشنده نشان می‌دهند و با این بهانه که خیلی عجله دارند، محل را ترک می‌کنند.
تنها اقدامی که می‌تواند فروشندگان را از کلاهبرداری محفوظ بدارد، مشروط کردن تحویل کالا به مشاهده پیامک واریز است.