به گزارش شهرآرانیوز، کتاب همواره یکی از ارکان اصلی رشد فکری و فرهنگی جوامع بوده است. با این حال، در سال‌های اخیر، تغییرات اقتصادی و اجتماعی تأثیر چشمگیری بر جایگاه کتاب در زندگی مردم گذاشته است. تورم اقتصادی، کاهش قدرت خرید، و تغییر الگو‌های مصرف، همگی باعث شده‌اند که بسیاری از خانواده‌ها کتاب را از اولویت‌های خود کنار بگذارند. به مناسبت هفته کتاب و کتابخوانی در گفتگو با ابراهیم بالاپژوه، مدیر «شهرکتاب» مشهد، به بررسی وضعیت فعلی کتابخوانی و بازار کتاب، به چالش‌ها، فرصت‌ها و راهکار‌هایی برای ارتقای این حوزه مهم فرهنگی پرداخته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
ابراهیم بالاپژوه با ازریابی وضعیت فعلی کتاب و کتابخوانی می‌گوید: امروزه کتاب نسبت به گذشته جایگاه کمرنگ‌تری در زندگی مردم پیدا کرده است. دلایل متعددی برای این امر وجود دارد، اما یکی از اصلی‌ترین عوامل، تورم اقتصادی و کاهش قدرت خرید مردم است. با وجود این‌که قیمت کتاب نسبت به کالا‌های دیگر متعادل‌تر است، اما همچنان برای بسیاری از خانواده‌ها جزو اولویت‌های خرید محسوب نمی‌شود. افزایش هزینه‌های ضروری مانند خوراک، پوشاک و مسکن باعث شده که حتی علاقه‌مندان به کتاب هم نتوانند به طور مداوم کتاب تهیه کنند. به همین دلیل، بسیاری از مردم به نسخه‌های الکترونیکی یا PDF کتاب‌ها روی آورده‌اند. این نسخه‌ها اگرچه ارزان‌تر هستند، اما نمی‌توانند جای کتاب‌های چاپی را کاملاً پر کنند.
او در خصوص گرایش مردم نسبت به انوع کتاب‌ها توضیح می‌دهد: در حال حاضر، بیشترین فروش مربوط به کتاب‌های ادبیات و رمان است. پس از آن، کتاب‌های روانشناسی در رتبه دوم قرار دارند. تاریخ، علوم سیاسی و اقتصاد نیز مخاطبان خود را دارند، اما در مقایسه با ادبیات و روانشناسی در سطح پایین‌تری از فروش قرار دارند.
مدیر شهر کتاب مشهد با اشاره به گسترش کتابفروشی‌ها در این شهر بیان می‌کند: مشهد هنوز ظرفیت زیادی برای توسعه کتابفروشی‌ها دارد. بسیاری از مناطق شهر و حتی شهرستان‌های اطراف به کتابفروشی‌های بیشتری نیاز دارند. اما مشکل اصلی در این حوزه، مسائل اقتصادی است. راه‌اندازی یک کتابفروشی حتی در مقیاس کوچک نیاز به سرمایه‌گذاری چند میلیارد تومانی دارد، که برای بسیاری از افراد مقرون‌به‌صرفه نیست.
برای کسی که صرفاً با نگاه اقتصادی به این حوزه وارد می‌شود، کتابفروشی انتخاب جذابی نخواهد بود. اما اگر فردی عاشق کتاب و کار فرهنگی باشد و سرمایه لازم را داشته باشد، می‌تواند با ایجاد یک کتابفروشی موفق، نه‌تنها کسب‌وکار خود را گسترش دهد، بلکه به رشد فرهنگی جامعه هم کمک کند.
بالاپژوه در ادامه با اشاره به چالش‌های حمایت ارگان‌های دولتی توضیح می‌دهد: حمایت ارگان‌ها همیشه با محدودیت‌هایی همراه است. برخی از ارگان‌ها کتابفروشی‌هایی را تأسیس کرده‌اند، اما خط‌مشی‌های خاص آنها باعث شده که نتوانند همه سلیقه‌ها را پوشش دهند. از سوی دیگر، اعمال نظرات ارگان‌ها ممکن است آزادی عمل کتابفروشی‌ها را محدود کند. بنابراین، کتابفروشی‌هایی که با سرمایه خصوصی و نگاه مستقل فعالیت می‌کنند، بهتر می‌توانند نیاز‌های متنوع مخاطبان را پاسخ دهند.
او در خصوص تاثیر طرح‌های تخفیفی در افزایش فروش کتاب ادامه می‌دهد: طرح‌های تخفیفی، به‌ویژه در مناسبت‌هایی مانند هفته کتاب، تأثیر زیادی در افزایش فروش دارند. این تخفیف‌ها بهانه‌ای می‌شوند برای کسانی که توان خرید بالایی ندارند یا به دلایلی از خرید کتاب صرف‌نظر کرده‌اند. استقبال مردم از این طرح‌ها نشان می‌دهد که علاقه به کتاب همچنان وجود دارد، اما موانع اقتصادی باعث کاهش خرید شده است. در روز‌های آغازین این طرح شاهد استقبال خوبی ازجانب مردم بودیم.
مدیر شهر کتاب مشهد با اشاره به راهکار‌هایی برای بهبود وضعیت در این حوزه ادامه می‌دهد: برای بهبود شرایط، باید از یک سو تلاش شود که با طرح‌های حمایتی مناسب، هزینه‌های اولیه راه‌اندازی کتابفروشی کاهش یابد. از سوی دیگر، باید سیاست‌های اقتصادی کلان به‌گونه‌ای تنظیم شوند که درآمد مردم متناسب با تورم افزایش یابد. تنها در این صورت است که کتاب دوباره جایگاه واقعی خود را در سبد خرید خانواده‌ها پیدا خواهد کرد.