به گزارش شهرآرانیوز، نمایش خانگی طی سال‌های اخیر جایگاه ویژه‌ای در خانواده‌های ایرانی پیدا کرده است. برنامه‌های متنوع و سریال‌هایی با ژانر‌های مختلف، ویترین سکو‌های پخش را پر کرده‌اند. استقبال گسترده مخاطبان، باعث ورود سکو‌های جدید و آغاز رقابت فشرده در این عرصه شده است.
اما جذب مخاطب به هر قیمتی، انتشار تولیداتی را رقم زده که فاصله زیادی بافرهنگ ایرانی -اسلامی دارد. این روند غیرفرهنگی اعتراض مردم و نخبگان را برانگیخته و مطالبه‌ای جدی برای مقابله با ابتذال در نمایش خانگی شکل داده است.
کارشناسان معتقدند فقدان قانون و نبود نظارت مؤثر از سوی صداوسیما و وزارت ارشاد، اصلی‌ترین عوامل این نابسامانی هستند. اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس در این گفتگو‌ها راهکار‌ها و نظرات خود را برای حل این چالش مطرح کردند در این گزارش به ارائه خلاصه‌ای از مهم‌ترین محور‌های گفتگو‌ها پرداخته‌ایم.
عباس گودرزی سخنگوی هیئت‌رئیسه مجلس موضوع ابتذال در شبکه نمایش خانگی را مورد نقد اکثر نمایندگان مجلس می‌داند و می‌گوید: نوعی ول انگاری را در نمایش‌های خانگی شاهد هستیم که بعضاً برنامه‌ریزی شده و حساب شده است که به دنبال مخدوش کردن کانون خانواده در ایران است.
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس با اشاره به اینکه خانواده از ارزش و منزلت بالایی برخوردار است، تأکید کرد که خانواده یکی از نقاط قوت و مبانی مهمی است که در خنثی‌سازی نقشه‌های دشمنان، نقش به سزایی ایفا کرده است.
سخنگوی هیئت‌رئیسه مجلس معتقد است در نمایش‌های خانگی بعضی از اوقات احساس می‌کنیم با برنامه مشخص و مدون به دنبال آن هستند که ارزش‌ها و ضد ارزش‌ها را تغییر دهند و ناهنجاری‌ها را در جامعه توسعه بدهند تا خانواده را دچار فروپاشی کنند.
عباس گودرزی با ذکر اهمیت نظارت جدی در این حوزه می‌گوید: باید در شبکه نمایش خانگی نظارت را تقویت کرد. وضعیت موجود در این حوزه مناسب نیست و ما نیز از این وضعیت رضایت نداریم.
سید علی یزدی‌خواه نایب‌رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس با اشاره به وظیفه نظارتی ساترا بر نمایش خانگی گفت: در زمانی که ساترا عهده‌دار نظارت شد کمی اوضاع بهتر شد ولیکن به‌هیچ‌وجه منویات کمیسیون را در حوزه‌های نظارتی و بحث‌های سالم‌سازی نتوانستند مراعات کنند. اعتقادمان این است که اگر مسئولین ساترا خودشان بنشینند پای این فیلم‌ها به‌اتفاق اعضای خانواده‌شان و بتوانند بدون دغدغه این فیلم‌ها را تماشا کنند می‌توانیم بگوییم که این فیلم‌ها قابل‌دفاع هستند ولی بعید می‌دانم که خود مسئولین ساترا و صداوسیما اصلاً توان مشاهده این فیلم‌ها مثل جوکر و سایر سریال‌ها و فیلم‌هایی که تولید می‌شود و به نمایش درمی‌آید را داشته باشند.
وی با تأکید بر لزوم تدوین آیین‌نامه‌ها و قوانین نظارتی گفت: اگر برای اعمال نظارت‌های قانونی نیاز به آیین‌نامه دارید از مراجع رسمی و ذی‌ربط پیگیری کنید و اگر از مرکز ملی فضای مجازی یا در جریان تشکیل جلسات هم‌اندیشی با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیاز به آیین‌نامه‌ای دارید اقدام کنید. اگر هم می‌خواهید مجلس خلأ قانونی را برطرف کند و کمک کند ما آمادگی داریم لایحه آن را تنظیم کنید و به مجلس بیاورید تا روال قانونی طی شود تا این موضوع را عملیاتی کنیم.
این نماینده مجلس به نگاه تجاری برخی تولیدکنندگان اشاره کرد و گفت: برخی از تولیدکنندگان و تهیه‌کنندگان به حوزه نمایش خانگی با دید بیزینسی و تجاری نگاه می‌کنند درحالی‌که آثار مخرب فرهنگی همراه دارد. ما آمادگی داریم در راستای سالم‌سازی فضای این فیلم‌ها و اقبال بیشتر خانواده‌ها از این فیلم‌ها به‌جای اینکه به سمت فیلم‌های کره‌ای و ترکیه‌ای یا سایر کشور‌ها و بروند به تولیدات وطنی اقبال نشان بدهند، کمک کنیم.
یزدی خواه با بیان اینکه هنوز در بحث نمایش‌های خانگی این انتقادمان پابرجا است، گفت: در کمیسیون موضوع بازنگری قانون وظایف و اختیارات و نحوه اداره صداوسیما متمرکز هستم و در دستور کار است که ساترا هم بخشی از آن می‌تواند باشد.
احمد راستینه سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس با اشاره به اینکه مسئول نظارت بر شبکه خانگی ساترا است، بیان می‌کند: بر اساس تفکیک وظایف که در شورای‌عالی انقلاب‌فرهنگی انجام شده مسئولیت انحصاری نظارت بر صوت و تصویر فراگیر ساترا است. اما اینکه چرا این نظارت دقیق و درست اتفاق نمی‌افتد به دو مسئله برمی‌گردد. مسئله اول این است که باید اساسنامه‌ای شفاف در حوزه مأموریتی ساترا تدوین شود. مسئله دوم به عدم شهامت مسئولین در ساترا و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برمی‌گردد که در اعمال قدرت نظارتی خود نتوانسته‌اند وظایفشان را به‌درستی انجام دهند.
راستینه با انتقاد از عدم نظارت بر تولیدات نمایشی گفت: در طول این دو سه سال به‌وضوح دیدم که تعارض منافع عامل اساسی عدم نظارت دقیق وزارت ارشاد و تلویزیون بر نمایش‌های خانگی است. این تعارض منافع سبب شده که متأسفانه به‌خاطر کسب درآمد‌های بیشتر در بسیاری از وظایف نظارتی‌شان چشم بپوشند که حتماً این موضوعات را با جدیت باید در مجلس و کمیسیون فرهنگی پیگیری شود.
عضو هیئت‌رئیسه کمیسیون فرهنگی به وظایف ساترا و وزارت ارشاد در لایحه عفاف و حجاب اشاره می‌کند و می‌گوید: امروز تمام ابهامات و ایرادات شورای نگهبان به قانون عفاف و حجاب برطرف شده و شرح وظایف در فضای مجازی به‌صورت تفکیکی برای ساترا و وزارت فرهنگ تعریف‌شده و به‌محض ابلاغ این قانون بندبند احکام آن را در نظارت‌های دقیق مخصوصاً در ترویج فرهنگ عفاف و حجاب دنبال خواهیم کرد.
سید احسان قاضی‌زاده هاشمی عضو کمیسیون فرهنگی مجلس یازدهم با بیان اینکه فقدان قانون باعث شده که آن ابزار نظارتی ساترا فاقد ضمانت اجرا باشد گفت: باعث می‌شود به تذکرات یا نکاتش توجه نشود. اتفاق بعدی این است که ساترا فاقد هر نوع ابزار‌های لازم برای این است که بخواهد یک برخورد قانونی حقوقی کند و این هم باعث شده که آن پلتفرم‌ها یا سکو‌ها درواقع چه اقدامی انجام بدهند می‌روند نسبت به برخی از تصمیمات ساترا به علت فقدان قانون در مراجع قضایی ورود می‌کنند و طبعاً برای ساترا نتیجه و حاصلی ندارد.
وی با اشاره به رأی صادرشده اخیر درباره ساترا گفت: ساترا اگر گزارش دارد باید به کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه که دستگاه‌های مختلفی عضو آن هستند و در دادستانی کل کشور تشکیل می‌شود، ارائه کند پس ساترا اختیار و نقش نه ضابط قانونی و حقوقی دارد نه می‌تواند کار الزام‌آوری انجام دهد.
قاضی‌زاده بیان کرد: نتیجه تمام این مباحث فقدان قانون این است که پلتفرم‌ها از این فقدان قانون هر کاری که دلشان می‌خواهد انجام می‌دهند و خروجی همین وضعیتی است که در آن هستیم.
سید احسان قاضی‌زاده هاشمی خاطرنشان کرد: چندین بار به این عزیزان گفتیم باید یک سازمان باهویت مستقل و با یک اختیارات مستقل ایجاد شود که نیازمند قانون است. چون فاقد قانون است و طبعاً ساترا نتیجه عملی و میدانی و خاصی نمی‌تواند کسب کند.
قاضی‌زاده هاشمی با اشاره به اینکه این صحبت‌ها را به مسئولین صداوسیما هم گفتند، بیان کرد: پاسخ ویژه‌ای هم دریافت نکردیم.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین حسینعلی اخلاقی امیری عضو کمیسیون فرهنگی مجلس با اشاره به اینکه برخی از تولیدکنندگان از این اوضاع نابسامان سوءاستفاده می‌کنند می‌گوید: در میان هم افرادی هستند که به دلایل مختلف حدوحدود و مرز‌ها را رعایت نمی‌کنند. مثلاً بخشی از این دلایل مربوط به مسائل مالی است. متأسفانه جامعه و مخاطب به کارگردان و تهیه‌کننده این مفهوم را انتقال داده است که اگر سکانس‌های هنجارشکن داشته باشند طیف خاصی بیننده این فیلم خواهند بود، آن را تبلیغ می‌کنند و فروش بیشتر خواهند داشت. اهداف مالی و افرادی ازاین‌دست به نابسامانی اوضاع شبکه‌های نمایش خانگی دامن زده‌اند.
اخلاقی امیری مقصر این نابسامانی را عدم انسجام در تقسیم کارسازمانی می‌داند و می‌گوید: از مدت‌ها پیش اختلافی بین سازمان صداوسیما و وزارت فرهنگ و ارشاد وجود داشت که در نهایت شورای‌عالی انقلاب‌فرهنگی وارد شد و تقسیم کار اجمالی را تعریف کرد، اما متأسفانه همچنان به‌درستی اجرایی نشده است. درواقع هر دو دستگاه هم متولی تولیدات صوتی و تصویری هستند و هم گاهی نظارت‌ها را به یکدیگر پاس می‌دهند.
حسینعلی اخلاقی امیری در تشریح سه‌گام کمیسیون فرهنگی برای حل مشکل می‌گوید: در گام اول با مجموعه ساترا، صداوسیما، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و شورای‌عالی انقلاب‌فرهنگی جلسات و گفتگو‌هایی برگزار کردیم و مسئله را بررسی کردیم. در گام دوم قرار بر این شد که مصوبه شورای‌عالی فرهنگی را به‌درستی پیاده‌سازی شود و تقسیم کار اجرایی شود، اما در مرحله سوم اگر اوضاع مشکل حل و رفع نشد و اجرای مصوبه شورای‌عالی انقلاب‌فرهنگی همچنان نیاز به اصلاح داشت کمیسیون فرهنگی ورود خواهد کرد. همچنین در مجموعه ساترا شورای حل اختلاف را با کمک قوه قضاییه ایجاد کردیم که در مجموعه خود هنرمندان مشکلاتشان برطرف شود.
علی شیرین‌زاد عضو هیئت‌رئیسه کمیسیون فرهنگی مجلس حل مشکل ابتذال در شبکه نمایش خانگی را جز مطالبات جدی مردم می‌داند و می‌گوید: قطعاً باید این مسئله ساماندهی و مدیریت شود در حال حاضر متأسفانه به نظر می‌رسد که خلأ قانونی در این بخش وجود دارد و مجلس باید به همراه دیگر دستگاه‌های مربوطه به‌سرعت برای این موضوع قانونی با ضمانت اجرایی بالایی وضع کند.
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس به تعلل‌ها و کوتاهی‌ها و ترک فعل‌های ساترا اشاره می‌کند و می‌گوید: دستگاه‌های دیگری هم که در این حوزه وظیفه‌دارند به تکالیفشان عمل نمی‌کنند و پاسخگو نیستند و این ترک فعل‌ها باعث شده روزبه‌روز ابتذال در نمایش خانگی بیشتر شود. باید به این نکته هم اشاره کنم که سکو‌هایی که فیلم و سریال‌ها در آن به نمایش درمی‌آید نیز ابتذال را تولید و ترویج می‌کند.
شیرین‌زاد با انتقاد به برخی از تولیدات نمایش خانگی گفت: شما هر چیزی را که می‌خواستید بچه‌ها نبینند در سایه این بی‌قانونی مشاهده کردند در برخی از این سریال‌ها تمام خط‌قرمز‌ها و تابو‌های فرهنگی، اخلاقی و آن محدودیت‌هایی که برای رده‌های سنی در تربیت ایرانی و اسلامی لحاظ می‌کنیم متأسفانه توسط شبکه نمایش خانگی زیر پا گذاشته شده است.
شیرین‌زاد خنداندن را هنر می‌داند و می‌گوید: خنداندن نیازمند هنر است نه لودگی و نه وادادگی، هنرمندانی هستند که مردم را می‌خنداند و تولیدات فاخر هنری دارند بدون اینکه خط‌قرمز‌های اخلاقی و تربیتی را زیر پا بگذارند. اما در مقابل فیلم‌سازانی نیز هستند که از واژه‌های نامتعارف، غیرفرهنگی و غیر تربیتی بهره می‌گیرند حتی برخی پا را فراتر می‌گذارند و متأسفانه از واژه‌های جنسی در دیالوگ‌هایشان استفاده می‌کنند تا جذابیت کاذبی در برنامه‌هایشان ایجاد شود. باید به این نکته هم اشاره کنم که جامعه‌شناسان و روان‌شناسان و پژوهشگر‌های اجتماعی در غرب نیز به این نتیجه رسیدند که مسیری را که رفتند غلط بوده است.
حمید رسایی مهم‌ترین دلیل ابتذال در شبکه نمایش خانگی را نبود نظارت بر این تولیدات می‌داند و می‌گوید: متأسفانه برای مدت‌ها، وزارت ارشاد از یک‌سو و صداوسیما از سوی دیگر خود را متولی این موضوع می‌دانستند. پس از اینکه مسئولیت این امر به طور مشخص بر عهده صداوسیما قرار گرفت، فقدان قانون جامع برای نهاد تنظیم‌گر، مهم‌ترین عامل رشد ابتذال در شبکه نمایش خانگی شد.
دبیر کمیته هنر و رسانه مجلس در پاسخ به این سؤال که عملکرد مسئولان ساترا در نظارت بر تولیدات نمایش خانگی را چطور ارزیابی می‌کنید، می‌گوید: مسئولان ساترا تلاش کرده‌اند تا در دوره فقدان قانون مناسب، با ساختار موجود تسلط نسبی و قابل‌توجهی بر بخش‌های مختلف صوت و تصویر پیدا کنند. علاوه بر این رصد ۲۴ ساعته این حوزه به ساترا کمک کرده تا شناخت بهتری از آسیب‌ها و چالش‌های موجود در این زمینه به دست آورد.
خلأ قانونی در نمایش خانگی یک چالش جدی است. در فقدان قانون تولیداتی به نمایش در می‌آید که با فرهنگ ایرانی تطابق ندارد. رسایی در پاسخ به این سؤال که برای پر کردن این خلأ قانونی چه پیشنهادی دارید، گفت: در این خصوص، لازم است لایحه‌ای از سوی دولت ارائه شود. اگر در ارائه این لایحه تأخیری رخ دهد، مجلس باید سریعاً با ارائه طرح این خلأ قانونی را پر کند.
این نماینده مجلس در پاسخ به این سؤال که چرا ساترا تلاشی برای قانونمند کردن فعالیت خود انجام نمی‌دهد، گفت: این موضوع باید توسط مسئولان ساترا پاسخ داده شود، ولی تا جایی که من مطلع هستم، آنها تلاش‌های لازم را دراین‌خصوص انجام داده‌اند.
یکی از دلایل مهم خلأ قانونی نمایش خانگی عدم ارائه اساسنامه ساترا از سوی سازمان صداوسیما است. عضو کمیسیون فرهنگی در پاسخ به این پرسش که در صورتی که همچنان صداوسیما در ارائه اساسنامه ساترا تعلل کند مجلس چه اقدامی انجام می‌دهد، تأکید کرد: در کمیسیون فرهنگی بررسی می‌کنیم هر دستگاهی تکلیف قانونی داشته باشد، وظیفه دارد تکلیفش را در موعد تعیین‌شده انجام دهد. وظیفه نظارتی مجلس، پیگیری اجرای قانون است.
بعد از گفتگو با اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس یک پرسش مهم در ذهن به وجود می‌آید که آیا صداوسیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای حل این معضل گامی اساسی برمی‌دارند یا خیر؟
با وجود انتقادات گسترده نسبت به محتوای نامناسب برخی آثار، هنوز اساسنامه ساترا به مجلس ارسال نشده است. این در حالی است که کارشناسان و نمایندگان مجلس بر ضرورت قانونمند شدن نظارت در این حوزه تأکید دارند.
به نظر می‌رسد صداوسیما و وزارت ارشاد دو مسیر پیش رو دارند: یا اساسنامه ساترا را برای تصویب به مجلس ارائه کنند و نظارت در نمایش خانگی را نظام‌مند سازند، یا همچنان به تعلل ادامه دهند تا مجلس خود با ارائه طرحی، برای رفع این معضل وارد عمل شود.
انتظار عمومی این است که صدا وسیما و وزارت ارشاد با اقدام جدی و مسئولانه با ارائه اساسنامه ساترا به مجلس جلوی آسیب‌های فرهنگی ناشی از ول‌انگاری در نمایش خانگی را بگیرند تا شرایط برای ارائه محتواهای سالم فراهم شود.
منبع: فارس