پیشرفت علمی هر کشور بدون پرداختن به امر پژوهش با موفقیت چندانی همراه نخواهد بود؛ درواقع پژوهش، موتور محرک پیشرفت و توسعه هر کشوری به شمار می‌آید و اگر پژوهشی نشود، دانش بشری افزایش نخواهد یافت و دچار سکون و رکود خواهد شد.
بدون انجام پژوهش، امور آموزشی نیز از پویایی و نشاط لازم برخوردار نخواهد بود و تمام آنچه به‌عنوان پیشرفت علوم در دوره‌های گوناگون تاریخ می‌شناسیم، حاصل تلاش و پشتکار افرادی بوده که در کار خود رویکردی پژوهش‌محور و کاربردی داشته‌اند و ذهن پرسشگرشان همواره محرکی برای فعالیت‌های تحقیقات آنان بوده است.
در جهان امروز، دانایی یکی از محور‌ها و شاخص‌های اصلی پیشرفت و تعالی هرجامعه به شمار می‌رود. معیار سنجش سطح دانایی به میزان تولید و کاربرد اطلاعات و گسترش دانایی به دسترسی سریع و آسان به منابع علمی موثق وابسته است.
تحقیق و پژوهش، مسیری برای یافتن بهترین راهکار‌های ممکن برای حل مسائل موجود در عرصه‌های مختلف زندگی و راهی برای گسترش مرز‌های دانش وگشودن افق‌های تازه برای آیندگان در جنبه‌های مختلف است.
تحولات زندگی بشر امروز نشان از گسترش روز‌افزون اهمیت علم و تحقیق داشته است؛ به‌ویژه در کشور‌های صنعتی و در‌حال‌توسعه که با آگاهی از نقش پژوهش در خلق فناوری و شتاب‌دهی برای توسعه، عمده توجه خود را مصروف تقویت و ارتقای بخش پژوهش کرده‌اند. از‌این‌روست که می‌توان گفت بین پیشرفت بخش پژوهش و شتاب توسعه در هر کشوری، ارتباط مستقیم وجود دارد.
نقش پژوهش در پیشرفت همه‌جانبه پایدار چنان برجسته و انکارناپذیر است که می‌توان آن را بدون تردید نیروی محرک پیشران در همه حوزه‌ها اعم از پزشکی، فرهنگ، اقتصاد، سیاست و جامعه دانست؛ اما باوجود اعتراف و اذعان نسبت به اهمیت مقوله پژوهش، این حوزه با دشواری‌های ساختاری و عملکردی فراوانی مواجه است.
بسیاری از ملت‌ها خواستار بهره‌مندی از تأثیرات پژوهش در جامعه هستند و توجه به میراث گران‌سنگ فرهنگ اسلامی و ایرانی در این موضوع می‌تواند با عطف به بهره‌مندی از موهبت‌های انقلاب اسلامی به رشد همه‌جانبه منتج شود. یکی از نیاز‌های اساسی و مهم جامعه بشری امروز بازگشت به عقلانیت است و از این نظر پدیده‌ای عجیب نیست که پژوهش در جوامع امروزی نقطه‌عطفی در تحولات اجتماعی محسوب شود.