به گزارش شهرآرانیوز؛ دو هزار و ۷۰۲ نفر از همشهریانمان در سال گذشته، قربانی آلودگی هوا شدند. تعبیر علمی و دقیقش می‌شود اینکه پارسال مرگ این افراد «منتسب به ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون» در مشهد ثبت شده است؛ این ذرات برای ما مشهدی‌ها همان قاتل خاموشی است که همه‌جای شهر آزادانه می‌چرخد و نه می‌شود دستگیر و مجازاتش کرد و نه می‌توان از شرش در امان بود. حالا دیگر نفس‌کشیدن در مشهد نه فقط «ممد حیات» نیست، بلکه قاتل جان است.
بر اساس داده‌هایی که وزارت بهداشت در اختیار خبرنگار شهرآرا قرار داده است، در سال گذشته مشهدی‌ها هوایی مرگ‌بار را وارد ریه‌هایشان کرده‌اند که میانگین غلظت این ذرات آن هفت‌برابر بیشتر از رهنمود سازمان جهانی بهداشت (۵ میکروگرم بر مترمربع) و نیز سه‌برابر بیشتر از استاندارد ملی (۱۲ میکروگرم بر مترمربع) بوده و سبب شده است این تعداد از شهروندان جان عزیزشان را از دست بدهند.
این فقط یک سوی ماجراست. سوی دیگرش خسارت‌های اقتصادی ناشی از مرگ‌های منتسب به میانگین غلظت ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون است که این رقم در سال گذشته برای شهر مشهد ۵۲ هزار میلیارد تومان برآورد شده است.
ذرات ریزی هستند که اندازه شان کمتر از ۲.۵ میکرومتر یا میکرون است و یکی از عوامل اصلی آلودگی هوا هستند. قطر این ذرات ۲.۵ میکرون یا کمتر (صدبرابر کوچک‌تر از قطر موی انسان) است و آن قدر کوچک‌اند که می‌توانند حتی به کوچک‌ترین مجاری هوای ریه‌ها نفوذ کنند.
همچنین یافته‌های این بررسی حکایت از آن دارد که هزینه‌های مرتبط با مرگ‌های ناشی از ذرات معلق کمتر از ۲.۵میکرون در سال گذشته بیش از ۱۲میلیارد دلار یا تقریبا ۶۰۰هزارمیلیارد تومان بوده است. وضعیت آلودگی هوا و قربانیان و خسارت هایش در مشهد میان آن ۵۷ شهری که وزارت بهداشت بررسی کرده، چگونه است؟ دکتر عباس شاهسونی، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت، در این زمینه پاسخگوی پرسش‌های ماست.
دکتر شاهسونی در صحبت هایش از روند افزایشی مرگ‌های منتسب به ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در مشهد خبر می‌دهد و می‌گوید: در سال ۱۴۰۲ به طور میانگین ۲ هزارو ۷۰۲ مرگ منتسب به این ذرات در شهر مشهد ثبت شده که در سال ۱۴۰۱ این رقم ۲ هزارو ۲۵۴ مرگ بوده است.
او همچنین پیش‌تر تعداد مرگ‌های منتسب به این ذرات را در سال ۱۴۰۰ در مشهد ۱۸۹۱ نفر اعلام کرده بود. مقایسه این ارقام از رشد تعداد قربانیان آلودگی هوا در شهرمان حکایت دارد.
رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت به این نکته هم اشاره می‌کند که طی سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۲ به صورت میانگین تقریبا ۱۵ درصد از مرگ‌های طبیعی در مشهد منتسب به ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون بوده و این درحالی است که میانگین کشوری تقریبا ۱۰ درصد بوده است. به عبارت دیگر، در این بازه زمانی، مرگ‌های منتسب به این ذرات در مشهد ۵ درصد بیشتر از میانگین کشوری است.
«آلودگی هوا یک ریسک فاکتور محسوب می‌شود و بر انسان‌ها از دوران «جنینی» تا «سالمندی» از جهات مختلف اثر می‌گذارد. آلودگی هوا فقط نباید به عنوان عامل ابتلای چند بیماری در نظر گرفته شود. زیرا بر سلامت انسان‌ها از وجوه مختلف اثر می‌گذارد. اما بررسی‌ها بیانگر این است که چهار بیماری «سکته قلبی»، «سکته مغزی»، «سرطان ریه» و «بیماری‌های مزمن انسداد ریوی» با آلودگی هوا ارتباط بیشتری دارند.»
دکتر شاهسونی که پیش‌تر این توضیح را درباره تأثیر آلودگی هوا بر سلامتی بیان کرده بود، حالا به خبرنگار ما می‌گوید: پارسال در مشهد به صورت میانگین ۱۷.۵ درصد از مرگ ومیر‌های ناشی از «سکته قلبی» منتسب به این ذرات بوده است. این رقم درباره قربانیان ناشی از «سکته مغزی» ۱۹ درصد بوده که بالاتر از میانگین کشوری است.
او ادامه می‌دهد: علاوه بر این، پارسال ۱۹ درصد از مرگ‌هایی که به علت «سرطان ریه» در مشهد رخ داده، به این ذرات معلق نسبت داده شده و باز هم بالاتر از میانگین کشوری بوده است. درنهایت پارسال حدود ۱۸ درصد از مرگ ومیر‌های ناشی از «بیماری‌های مزمن انسداد ریوی» در مشهد منتسب به این ذرات و بیشتر از میانگین کشوری بوده است.
«در سال ۱۴۰۲ به صورت میانگین هزینه مرگ‌های منتسب به ذرات معلق PM ۲.۵ در شهر مشهد برابر ۱۰۶۰ میلیون دلار، یعنی بیش از یک میلیارد دلار است.» رقمی که به گفته رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت معادل ریالی آن ۵۲ هزار میلیارد تومان برآورد شده است. دکتر شاهسونی پیش‌تر میزان این خسارت را برای شهر مشهد در سال ۱۴۰۰ برابر ۲۸ هزار میلیارد تومان، معادل ۱۰۲۲ میلیون دلار اعلام کرده بود.
از رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت می‌خواهیم کمی جزئی تر از وضعیت ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در مشهد بگوید. دکتر شاهسونی در پاسخ اظهار می‌کند: در سال ۱۴۰۲ میانگین غلظت این ذرات شهر مشهد ۳۶ میکروگرم در مترمکعب بوده است. این رقم بیش از هفت برابر رهنمود سازمان جهانی بهداشت و تقریبا سه برابر استاندارد ملی کشور، یعنی ۱۲ میکروگرم در مترمکعب است. به گفته او، پارسال میانگین غلظت ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در کشور ۳۰ میکروگرم بوده است و ارقام نشان می‌دهد میزان این ذرات در مشهد (۳۶ میکروگرم در مترمکعب) بالاتر از میانگین کشوری بوده است.
دکتر شاهسونی این را هم می‌گوید: در سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۲ میانگین غلظت این ذرات در مشهد بیش از شش برابر رهنمود سازمان جهانی بهداشت یا همان «حد سلامت» بوده است. کمترین حد این غلظت در سال ۱۳۹۳ و بیشترینش در سال ۱۴۰۲ بوده است. او بیان می‌کند: در سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۲ به طور میانگین ۷ درصد از روز‌های سال محدوده غلظت ذرات معلق در مشهد پایین‌تر از رهنمود جهانی و ۱۵ میکروگرم در متر مکعب بوده و این درحالی است که میانگین کشوری ۲۲ درصد بوده است. دکتر شاهسونی بیان می‌کند: طی سال‌های ۱۳۹۲تا۱۴۰۲، به طور میانگین مشهد فقط در ۳.۵درصد از روز‌های سال دارای هوای «پاک» بوده، درحالی که میانگین کشوری ۱۵درصد بوده است.
در همین بازه زمانی، ۶۵درصد از روز‌های سال کیفیت هوای مشهد در محدوده «قابل قبول» قرار داشته که این درصد بالاتر از میانگین ۶۲درصدی کشور است. در ۲۸درصد از روز‌های پارسال هوای مشهد «ناسالم برای گروه‌های حساس» بوده که این رقم هم از میانگین کشوری ۱۷درصدی بالاتر بوده است. در ۴درصد از روز‌های پارسال نیز هوای مشهد در محدوده «ناسالم برای همه گروه ها» قرار داشته که این میزان تقریبا برابر میانگین کشوری است. همچنین در ۰.۴درصد از روز‌های پارسال هوای مشهد در محدوده «خیلی ناسالم» و در ۰.۱درصد از روز‌ها در محدوده «خطرناک» قرار داشته است.
از او درباره جایگاه مشهد در میان شهر‌های بررسی شده از لحاظ تعداد فوتی‌ها و نیز خسارت‌های اقتصادی ناشی از این مرگ ومیر‌ها هم میپرسیم. این طور پاسخ می دهد: طبیعتا هرچه جمعیت و میزان آلودگی ذرات معلق بیشتر باشد، تعداد فوتی‌ها و خسارت‌ها بیشتر است. تهران بیشترین جمعیت را دارد و بیشترین خسارت و فوتی را در کشور دارد. بعد از آن هم کلان شهر‌های مشهد و اصفهان است. با توجه به اینکه پارسال میزان غلظت ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون این دو کلان شهر حدود ۳۵ میکروگرم در مترمکعب بوده است و جمعیت بیشتری هم دارند، تعداد مرگ‌های منتسب به ذرات معلق و خسارتش هم در آن‌ها بیشتر بوده است.
آمار‌ها و ارقامی که از تبعات آلودگی هوا در مشهد منتشر می‌شود، تلخ و نگران کننده است و مقایسه آن‌ها با سال‌های پیش هم حکایت از آن دارد که سال به سال بر عمق این فاجعه افزوده می‌شود. ما پیش‌تر در گزارش‌های گوناگونی به مسئله آلودگی هوا در مشهد و نیز ریشه‌ها و راهکارهایش پرداخته‌ایم؛ از قانون هوای پاک گفته‌ایم که اجرای درست و دقیقش معطل تخصیص بودجه است، از ورود دستگاه قضا و سازمان بازرسی به اجرای این قانون و بررسی عملکرد دستگاه‌های اجرایی گفته‌ایم و اینکه قرار است با مقصران آلودگی هوا برخورد شود. امید که مسئولان دست بجنبانند و فکری اساسی برای نفس‌های به شماره افتاده شهر و حال وخیم هوایش بکنند.