حل مشکل آب در مشهد به صورت پایدار | فرسایش خاک در ایران ۸ برابر متوسط جهانی است

به گزارش شهرآرانیوز، موضوعات مختلفی چون خشک‌سالی، بحران آب، کمبود آب، صرفه‌جویی و... سال‌هاست که کنار گوشمان زنگ می‌زند. کاهش حجم مخازن سدها، تبخیر بیش از استاندارد آب در ایران، ناترازی‌های آبی و... نیز نگرانی‌هایمان را مضاعف می‌کند.

طی چند روز گذشته، اخبار مختلفی درخصوص بحران وحشتناک آب در تهران و کرج منتشر شده است و همه چیز به نحوی منعکس می‌شود که گویا این تعداد سد پاسخگوی نیاز کشور نیست و باید برای ذخیره بیشتر سد‌های بیشتری ساخته شود!

با یک دودوتا چهارتای ساده می‌توان دریافت که سدسازی یک روش سنتی است که امروز دردی از بحران آبی کشور را درمان نمی‌کند، اما اگر برای دشت‌ها، نیاز مردم، کشاورزان و صنایع آب ندارد، برای شرکت‌های مهندسی سدسازی نان دارد. در هر حال برای مدیریت بحران آب باید به سراغ روش‌های مدرن و مؤثر برویم که در عین حال که هزینه کمتری می‌تراشد، تأثیر بیشتری می‌گذارد که به نظر می‌رسد در حال حاضر کشور ما نیازمند اجرای طرح‌هایی با هزینه کمتر است.

درخصوص بحران آب در کشور به ویژه در کلانشهرهای تهران و مشهد، با محمد درویش، کارشناس محیط زیست و عضو هیئت‌علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، به گفت‌و‌گو پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.

لزوم اجرای سند ملی امنیت غذایی

محمد درویش در گفت‌و‌گو با شهرآرانیوز، در خصوص اجرای سند ملی امنیت غذایی و تأثیر آن بر مدیریت بحران آب کشور، اظهار کرد: سند ملی امنیت غذایی اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۲ توسط رئیس‌جمهور شهید، ابراهیم رئیسی، تصویب شده و در تیرماه ۱۴۰۲ نیز در ساختمان مشروطه در حضور سران نظام ابلاغ شد و امروز نزدیک به یک‌سال‌وهشت‌ماه از ابلاغ این قانون می‌گذرد و مطابق این قانون ما باید میزان مصرف آب در بخش کشاورزی را تا سال ۱۴۱۱، به اندازه ۳۰ میلیارد مترمکعب کم کنیم و به ۵۱.۵ میلیارد مترمکعب برسانیم.

فرسایش خاک در ایران، ۸ برابر متوسط جهانی 

وی افزود: همچنین ناترازی آبخوان‌ها باید به ۱۰۵ میلیارد مترمکعب کاهش پیدا کند که اکنون ۱۵۱.۵ میلیارد مترمکعب است و نرخ فرسایش خاک نیز باید از ۱۶ تن در هکتار به ۱۳ تن در هکتار کاهش یابد. متأسفانه میزان نرخ فرسایش خاک ایران به‌نسبت وسعتش، هشت برابر متوسط جهانی است‌. این‌ها مهم‌ترین خروجی‌های سند ملی امنیت غذایی ایران است که باوجود اینکه نزدیک دو سال از ابلاغ آن می‌گذرد، هنوز دولت یک مسئول به عنوان کسی که گزارش عملکرد سالانه سند را ارائه دهد، معرفی نکرده است.

این کنشگر محیط زیست در ادامه گفت: دولت سیزدهم در آخرین روز‌های خود، مجتبی خیام‌نکویی، معاون وزیر جهاد کشاورزی وقت را معرفی کرد که با پایان دولت این پست خالی مانده و ما هنوز اطلاعی نداریم که سند ملی امنیت غذایی چقدر پیشرفت کرده است، کدام دستگاه‌ها به وظایف خود عمل کردند، کدام دستگاه‌ها نکردند و چه تمهیداتی برای تنبیه دستگاه‌هایی که به وظایف خود عمل نکردند، وجود دارد. مطابق این سند، باید بین شش تا هفت میلیارد مترمکعب دست‌کم در مصرف آب در بخش‌های کشاورزی، صنعت و خدمات صرفه‌جویی محقق شود که معادل آب شرب مصرفی ۶۰ تا ۷۰ میلیون انسان است.

دور سدسازی، اجرای طرح انتقال آب و شیرین‌سازی آب را خط قرمز بکشید

درویش با بیان اینکه مطابق این سند، دیگر لازم نیست به سراغ سدسازی، طرح‌های انتقال آب یا شیرین‌سازی برویم، تأکید کرد: باید از محل صرفه‌جویی در بخش‌های مختلف، آب شرب مورد نیاز مردم را تأمین کنیم، اما همچنان طرح‌های زیادی در قالب طرح‌های انتقال آب، سدسازی و شیرین‌سازی در حال اجراست که نشان می‌دهد بخش‌هایی از حاکمیت نه‌تنها سند امنیت غذایی را به‌رسمیت نمی‌شناسند، بلکه آشکارا در جهت خلاف اهداف این سند در حال حرکت هستند و دولت هم سکوت کرده و موضع انفعالی گرفته است.

بحران آب و فرونشست زمین در مشهد بسیار جدی است

وی درخصوص بحران آب در مشهد، اظهار کرد: تنها اتفاق خوبی که درارتباط‌با بحران آب مشهد می‌توان به آن اشاره کرد، وضعیت سد دوستی است که نسبت‌به سال گذشته که بحران بسیار زیادی را پشت سر گذاشتیم، امروز ۱۴۷ درصد بیشتر از سال گذشته آب در آن جمع شده است که تا حدودی نگرانی‌ها را می‌تواند برای مشهد کمتر کند. هم‌اکنون ۱۲۵ میلیون مترمکعب آب در سطح وجود دارد که نسبت‌به سال گذشته وضعیت بهبود یافته است.

مذاکره با طالبان کمی تا قسمتی نتیجه داد

این کنشگر محیط زیست و عضو هیئت‌علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، ادامه داد: همین وضعیت درباره چاه‌‌نیمه‌ها وجود دارد. در واقع ۴۰۶ درصد نسبت‌به سال گذشته حجم مخازن چاه‌نیمه‌ها بهبود یافته که نشان‌دهنده این است بالاخره تعاملات با دولت طالبان مقداری نتیجه داده و باعث شده مقداری آب به سمت سد دوستی و چاه‌نیمه‌ها از طرف افغانستان جاری شود که امیدوارم تداوم داشته باشد.

درویش تأکید کرد: در عین حال همچنان بحران آب در مشهد جدی بوده و فرونشست زمین بسیار خطرناک است. مشهد باید به سمت بازچرخانی آب حرکت کند که این بازچرخانی تا ۱۸ مرتبه می‌تواند اتفاق بیفتد؛ در حالی که در مشهد حتی یک بار اتفاق نمی‌افتد. تقریباً ۰.۹ فاضلاب مشهد به شکل خطرناک و تصفیه‌نشده وارد کشف‌رود می‌شود که با آن کشاورزی می‌کنند و ۷ هزار هکتار زیر کشت می‌رود که خود یک منبع تولید بیماری‌های خطرناک و سرطان است.

پشت پرده بحران آب در تهران

وی درخصوص بحران آب تهران، عنوان کرد: تهران یکی از شهر‌هایی است که سیستم فاضلاب آن تقریباً ۹۰ درصد پیشرفت کرده است و بیش از یک میلیارد مترمکعب اکنون توانایی تصفیه فاضلاب وجود دارد و اگر این فاضلاب را بتوانند تصفیه و دوباره در بازچرخانی استفاده کنند، در تهران هرگز نباید ما مشکلی به نام کمبود آب داشته باشیم.

این کنشگر محیط زیست و عضو هیئت‌علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور ادامه داد: مشخص نیست چرا مدام مردم را از خشک‌بودن و کم‌بودن آب در پشت سد‌ها می‌ترسانند و وضعیتی را نشان می‌دهند که انگار کشور نیاز به ساخت سد‌های بیشتری دارد؟ گویا مهندسان مشاور در حوزه سدسازی به‌شدت فقیر شده‌اند و پروژه‌های آنان کاهش یافته که لابی‌های پرقدرت آن‌ها درحال نشان‌دادن وضعیتی بدتر از آن چیزی که هست، هستند؛ در حالی که مخزن سد طالقان الان نسبت‌به سال گذشته ۳۳ درصد بهبود یافته است. حتی وضعیت سد لار هم نسبت‌به سال گذشته، هیچ تغییری نکرده است.

حل مشکل آب در مشهد به صورت پایدار

درویش درنهایت گفت: ما با یک‌دهم هزینه‌ای که برای انتقال آب از دریای عمان به مشهد صرف می‌کنیم، می‌توانیم تصفیه‌خانه‌های لازم را در مشهد و خراسان رضوی احداث کرده و مشکل آب را به صورت پایدار حل کنیم. همچنین می‌توانیم مدیریت پسماند و زباله را انجام دهیم و اجازه ندهیم شیرابه وارد منابع آب سطحی و زیرزمینی شود.