بررسی جلوه‌هایی از سیره و فضایل حضرت خدیجه(س) به مناسبت سالروز وفات ایشان در ماه رمضان

به گزارش شهرآرانیوز؛ دهمین روز از ماه مبارک رمضان در تقویم مذهبی ما، عزادار فقدان بانویی است که اگر نبود فداکاری، گذشت و همراهی ایشان، چه‌بسا نهال نوپای اسلام لطمه می‌دید. خدیجه‌کبری (س)، بانویی که اسلام و مسلمین تا قیام قیامت مدیون او و دختری هستند که در دامان خود پرورش داد. به‌مناسبت این روز با حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر علی رضایی‌تهرانی، استاد حوزه و دانشگاه و عضو هیئت‌علمی دانشگاه باقرالعلوم (ع)، گفت‌و‌گو کرده‌ایم.

هرگز بت‌پرست نبود

بی‌بی‌خدیجه کبری (س)،‌ام‌المؤمنین و همسر دلبند پیامبر گرامی اسلام (س)، از پاک‌ترین قبایل عرب یعنی از قریش و بنی‌هاشم است. نیاکان او همه از بزرگان عرب به‌حساب می‌آیند. پدرش، بزرگ قبیله و مادرش هم از بانوان عظیم‌الشأن قریش بودند. حضرت خدیجه (س) درکنار زندگی عادی در میان قبیله، به‌دلیل شرایط خاص، بازرگانی موفق نیز بود و از زنان ثروتمند عرب به‌شمار می‌آمد و عفیفه، تقیه، امیره‌القریش و خدیجه کبری نامیده می‌شد. به‌گزارش تاریخ، ایشان حتی قبل از اسلام به بت‌ها ایمان نداشت و بر امت و ملت ابراهیم خلیل (ع) بود.

مادر برترین بانوی عالم

از مهم‌ترین افتخارات حضرت خدیجه (س) این است که ایشان اول مسلمان عالم هستند و اسلام‌آوری‌شان حتی قبل از علی‌بن‌ابیطالب (ع) و بدون هیچ اصراری از سوی پیامبر (ص) و به خواست خودشان بوده است و بعد از مسلمان شدن هم، همه وجودشان را و نه‌فقط ثروت و دارایی خود را دراختیار اسلام گذاشتند، تاجایی‌که در هنگام وفات به کفنی محتاج بودند و از پیامبر (ص) خواستند ایشان را در لباس خود کفن کنند. از دیگر افتخارات خدیجه کبری (س) به تعبیر قرآن، «ام‌المؤمنین» بودن است. آن حضرت، مادر برترین بانوی عالم، یعنی حضرت زهرای‌مرضیه (س) هستند و در دامان خود فاطمه‌ای را پرورش دادند که «سیده‌النساءالعالمین» و «ام‌ابیها» لقب گرفت.

همراه و حامی

از دیگر افتخارات حضرت خدیجه (س) این است که مادر همسر امیرالمؤمنین (ع) هستند؛ پیامبر (ص) فرمودند: «یا علی! تو فضایلی داری که من هم ندارم؛ یکی آنکه همسری مانند فاطمه داری!»؛ فاطمه‌ای که در دامان حضرت خدیجه پرورش یافت. رسول خدا (ص) با اینکه چهارده بار ازدواج کردند و برخی از آنها رسمیت نیافت و هنگام رحلت ۹عیال داشتند، همیشه از خدیجه (س) به‌بزرگی یاد می‌کردند، تا جایی که مورد اعتراض برخی همسران ایشان قرار می‌گرفت و حضرت می‌فرمودند: «هیچ کسی برای من مثل خدیجه (س) نشد و نمی‌شود؛ او هنگام تنهایی، فقر و بی‌کسی مثل کوه از من دفاع و بدون هیچ چشمداشتی، دین خدا را یاری کرد».

خدا به او سلام می‌رساند

بنا بر روایات پیامبر (ص)، ایشان جزو زنان برتر عالم است؛ یعنی حضرات حوا، ساره، هاجر، مریم و خدیجه (س) و فاطمه (س). (البته درباره حضرت حوا اختلافاتی وجود دارد). رسول خدا (ص) در عظمت شأن خدیجه کبری (س) می‌فرمایند: «مقام ایشان به قدری بزرگ است که هرگاه جبرئیل بر من نازل می‌شد، در رأس آنها که خدا بهشان سلام رسانده بود، به خدیجه (س) سلام و درود می‌فرستاد». خدیجه کبری (س)، به‌عنوان اولین همسر پیامبر (ص)، بسیار مورد احترام آن حضرت بود و تا ایشان در قید حیات بودند، پیامبر (ص) به احترامشان همسری اختیار نکردند و سال وفات ایشان و حضرت ابوطالب (ع) در مکه را «عام الحزن» یعنی سال غم و اندوه نامیدند.

کثیرالعبادت

حضرت خدیجه (س) فضایل اخلاقی فراوانی دارند؛ مثل کثرت عبادت. ایشان در راه عبادت خدا بسیار موفق عمل کردند واز زنان پرهیزکار و عابد که عبادتشان کمیت و کیفیت داشت، شناخته می‌شوند. برای حضرت خدیجه (س) شش یا هشت فرزند نقل شده که اختلاف است فرزندان خود اوبودند که در کودکی از دنیا رفتند یا فرزندخوانده بودندو در دامانشان بزرگ شدند. اما درباره حضرت فاطمه (س) مسلم است که ایشان، فرزند خود حضرت خدیجه (س) هستند.

حامی مالی اسلام

بنا بر تصریح و گزارش‌های تاریخی، دین خدا با سه عامل رشد کرد؛ اول: اخلاق محمدی، دوم: مال خدیجه‌کبری (س) که دراختیار پیامبر (ص) قرار گرفت و سوم: شمشیر علی‌بن‌ابیطالب (ع) که هر صدای مخالف را در نطفه خفه کرد. خدیجه‌بنت‌خویلد، همسر گرامی پیامبر (ص)، بعد از فرزندش حضرت زهرا (س) دومین زن عظیم‌الشأن و باکرامت عالم است؛ چه اینکه در خیرات و مبرات و دستگیری از فقرا، الگو شناخته می‌شود.

پیش‌قدمی در ازدواج با پیامبر (ص)

یکی از فراز‌های مهم حیات بابرکت حضرت خدیجه (س)، پیش‌قدمی ایشان در ازدواج با پیامبر (ص) و انتخاب آن حضرت به‌عنوان همسر است. ایشان نشان دادند که سنت خواستگاری مرد از زن، اسلامی نیست و زن می‌تواند اگر مردی را از نظر ایمان، صداقت، دست‌ودلبازی و کرامات اخلاقی مناسب دید، خود پیشنهاد ازدواج را مطرح کند؛ چنان‌که حضرت خدیجه (س) همین کار را کردند. درباره اینکه حضرت خدیجه (س) پیش از پیامبر (ص) همسر داشته‌اند یا خیر، اختلاف‌نظر وجود دارد.

الگویی موفق برای زنان فعال اقتصادی

اگرچه ما در معرفی اسوه و الگو برای زنان، شخصیتی همچون حضرت زهرای‌مرضیه (س) را داریم که حتی حضرت خدیجه (س)، مادرشان، به مقام آن بانوی بزرگوار غبطه می‌خورد و سید‌ه‌النساءالعالمین است، اما در سیره خدیجه کبری (س) هم درس‌های فراوانی برای الگو گرفتن و عمل وجود دارد. حضرت فاطمه (س) هیچ‌گاه به مسائل اقتصادی ورود مستقیم نمی‌کردند و تنها اندک زمانی، فدک در دست ایشان بود، اما حضرت خدیجه (س) بازرگانی موفق بودند و همین فعالیت اقتصادی‌شان، بهترین الگوست.

یتیم‌نواز و مهربان

مشهور است ایشان دوبار قبل از رسول خدا (ص) ازدواج کرده بودند و از آنها فرزندانی هم داشتند که بعد‌ها فرزندخوانده حضرت رسول (ص) شدند، اما «سیدمرتضی» در کتاب «الشافی» و در معاصر هم مرحوم «سیدمرتضی عاملی» ثابت کرده‌اند که حضرت خدیجه (س) پیش از پیامبر (ص) ازدواج نکرده بود و آن فرزندان، مربوط به خواهر او و دیگران بوده‌اند و آن بانوی مکرم به‌دلیل ثروت، بهزیستی کوچکی در خانه ایجاد کرده بود و کودکان بی‌سرپرست را در منزلش سرپرستی می‌کرد و پیامبر (ص) هم با آنها تعامل پدرانه داشتند.

الگویی گره‌گشا برای همسران مسئولان

تسلیم محض بودن در مقابل پیامبر (ص)، عفت و خانه‌داری و تربیت فرزند و تعامل با شخصیتی مثل رسول خدا (ص) که ذوابعاد و دارای وجود شخصیتی سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بودند، به‌ویژه برای همسران مسئولان ما می‌تواند الهام‌بخش باشد. همان‌طور که گفته شد، یک بعد مهم سیره حضرت خدیجه (س)، پیش‌قدم شدن برای ازدواج با پیامبر (ص) است و این بعد از سیره ایشان، می‌تواند برای دختران ما که در سن ازدواج هستند، الگو باشد که اطرافیانی همچون پدر و مادر و دوستان خیراندیش و عاقل را واسطه کنند و به‌گونه‌ای شرایط ازدواج خود با جوانان متدین، خانواده‌دار و خوش‌اخلاق را فراهم کنند.