گفتگو با زوج جوان مشهدی که راهی تازه را برای کتابخوانی و برگزاری محافل ادبی شروع کرده‌اند
نگار راد/ شهرآرانیوز - «خانه تجربه» یکی از فضا‌های فرهنگی تازه تأسیس شهر مشهد است. فضایی که قرار است محلی باشد برای بحث و تبادل نظر و گفتگو در زمینه‌های مختلف، برگزاری جلسات کتابخوانی، خرید و امانت کتاب و ... «خانه تجربه» را یک زوج کتاب‌خوان، زهیر قدسی و الهام یوسفی راه‌اندازی کرده‌اند آن هم درست در روز‌هایی که کمتر کسی ترجیح می‌دهد پولش را صرف مسائل فرهنگی کند. به سراغ این زوج می‌رویم تا با آن‌ها گپ‌و‌گفتی درباره فعالیت‌های «خانه تجربه» و دغدغه‌های فرهنگی‌شان داشته باشیم.
از زهیر قدسی درباره چگونگی شکل‌گیری ایده راه‌اندازی «خانه تجربه» می‌پرسیم که می‌گوید: من و همسرم حدود یک سال‌و‌نیم پیش برنامه‌ای را آغاز کردیم تا از طریق آن کتاب‌های بدون استفاده در کتابخانه‌ها را که نسخه جدید آن‌ها الان خیلی گران هستند و دسترسی به آن‌ها سخت شده است رابا قیمت ارزان‌تری در اختیار مخاطبان قرار دهیم. از‌این‌رو صفحه لاکی‌بوکز یا کتاب‌های خوش‌شناس را در اینستاگرام راه‌اندازی کردیم. در کنار این ماجرا هفته‌ای یک‌بار جلسات کتابخوانی هم داشتیم که با استقبال خوبی روبه‌رو شد و بعد هم از دل آن جلسات، انجمن مطالعاتی سیمین دانشور شکل گرفت که کارش مطالعه تخصصی حوزه زنان بود. از‌این‌رو کم‌کم ایده داشتن یک محیط فیزیکی برای ما جدی‌تر شد تا آنجا بتوانیم کتاب‌ها را به صورت حضوری عرضه کنیم و جلسات کتابخوانی را نیز به صورت مشخص در همان مکان برگزار کنیم و حتی دورهمی‌های ادبی و هنری و علمی را بیشتر کنیم.
او با اشاره به اینکه «خانه تجربه» یک اقدام مشترک از سوی او و همسرش است می‌گوید: همچنین به دلیل محدودیت‌های زمانی و مکانی نمی‌توانستیم به مباحثی که از دل آن جلسات کتابخوانی مطرح می‌شد بپردازیم. دیدیم بهتر است فضایی در اختیار داشته باشیم تا بتوانیم همه این‌ها را درکنار هم پیش ببریم.
محلی برای دسترسی راحت‌تر به کتاب
الهام یوسفی همسر زهیر قدسی نیز از دغدغه‌هایی که برای ایجاد «خانه تجربه» داشته می‌گوید: ما می‌خواستیم محلی ایجاد کنیم تا آدم‌ها آنجا بنشینند و با یکدیگر رو‌در‌رو گفتگو کنند و کمی از فضای مجازی فاصله بگیرند. همچنین فضایی داشته‌باشیم تا علاقه‌مندان آسان‌تر به کتاب‌های مختلف دسترسی پیدا کنند.
به گفته او آن‌ها می‌خواستند شکل دیگری از کافه‌نشینی که در ایران پا نگرفته و یا خیلی کم اتفاق افتاده را با برپایی «خانه تجربه» رواج دهند.
یوسفی خاطرنشان می‌کند: الان مردم می‌روند، کافه یا کافه‌کتاب قهوه می‌خورند و با دوستانشان قرار می‌گذارند که خیلی هم این اتفاق در نوع خودش خوب است، ولی در «خانه تجربه» قرار نیست فقط این فضا باشد. خانه تجربه محلی است برای انواع و اقسام دورهمی‌ها که یک بخشی را ما برگزار می‌کنیم و بخش دیگری را نیز خود آدم‌ها به ما پیشنهاد می‌دهند.
در ادامه قدسی درباره بخش کتاب‌فروشی «خانه تجربه» نیز توضیح می‌دهد: ما دو، سه روز زمان گذاشتیم و با بررسی فهرست ناشر‌های مختلف برخی کتاب‌ها را با وسواس انتخاب کردیم. یعنی این طور نبود که همه کتاب‌ها را سفارش دهیم، اما این را در نظر داشتیم که برای آدم‌های مختلف کتاب داشته‌باشیم و به نوعی بتوانیم در این زمینه مشاوره بدهیم. کتاب‌فروشی خانه تجربه یک تفاوت اساسی هم دارد، اینکه ما اینجا قفسه‌ای به اسم کتاب‌های خوش شانس را برای مراجعه‌کنندگان درنظر گرفته‌ایم. روال کار آن نیز به این صورت است که هرکسی از ما کتاب نو بخرد می‌تواند آن را پس دهد. ما نیز درصدی از قیمت اصلی کتاب کم می‌کنیم و آن را در قفسه خوش‌شانس می‌گذاریم تا این کتاب دوباره وارد چرخه فروش شود.
به گفته مسئول خانه تجربه با این روش بخش زیادی از پول فردی که کتاب نو را خریداری کرده به او باز می‌گردد و نفر بعدی هم با هزینه کمتری به همان کتاب دسترسی پیدا می‌کند و این چرخه همین‌طور ادامه دارد.
او همچنین یادآور می‌شود که بخش امانت کتاب نیز به زودی در این مجموعه راه‌اندازی می‌شود.
یوسفی درباره نشست‌ها و جلساتی که به صورت ثابت از سوی «خانه تجربه» برگزار می‌شود توضیح می‌دهد: علاوه بر باشگاه کتابخوانی و انجمن سیمین که هفته‌ای یک‌بار برگزار می‌شود، جلساتی مناسبتی براساس اتفاقات در حوزه ادبیات خواهیم داشت. همچنین احتمالا هفته‌ای یک‌بار شب داستان، شب فلسفه و شب پادکست داشته باشیم. سعی می‌کنیم در موقعیت‌ها و مناسبت‌های ادبی و هنری آدم‌ها را دور هم جمع کنیم و درباره موضوعات مختلف گپ بزنیم.
کتاب‌فروشی آدم را پول‌دار نمی‌کند
از یوسفی می‌پرسیم که چگونه در شرایط اقتصادی امروز حاضر شده‌اند پولشان را صرف راه‌اندازی چنین مکانی کنند که می‌گوید: همسر من حدود ۱۷ سال کتاب‌فروش بوده‌است. در واقع ما زندگی‌مان را از راه کتاب‌فروشی و نویسندگی گذرانده‌ایم. در یکی، دو سال اخیر نیز شرایط اقتصادی برای همه بد شده است. ولی ما از طریق همین شغل و روشی که داشتیم کسب درآمد کردیم، برای همه سخت است پس گله کردن و ناله کردن چه فایده‌ای دارد؟
او بر این باور است کتاب‌فروشی آدم را پول‌دار نمی‌کند، ولی به او رفاه نسبی می‌دهد. درواقع به نظر من اگر هر فرد شغلی را که دوست دارد انجام دهد، می‌تواند تا حدودی خودش را تأمین کند، ولی قطعا تلاش زیادی می‌خواهد و البته صبر و تحمل.
به گفته این نویسنده وضعیت برای همه ما بد است، ولی آدم‌هایی که تصمیم دارند در این کشور زندگی کنند باید یک کاری انجام دهند و برای بهبود شرایط تلاش کنند نه اینکه فقط از وضعیت بد اقتصادی و فرهنگی گله کنند.
او با اشاره به اینکه امیدواری بزرگ‌ترین سرمایه او و همسرش بوده می‌گوید: ما در حوزه کاری خودمان تلاش کردیم تا کمی حال مردم را خوب کنیم و به آن‌ها امید بدهیم.
خدمات فرهنگی نباید رایگان باشد
زهیر قدسی که سال‌ها تجربه کتاب‌فروشی دارد و مشهدی‌های اهل کتاب او را به واسطه تلاشش در کافه کتاب آفتاب می‌شناسند، درباره چگونگی آماده‌سازی «خانه تجربه» توضیح می‌دهد: ما واقعا وقتی آن خانه را گرفتیم ویران بود. به طوری که هرکسی آنجا را می‌دید برایش سؤال بود که چطور می‌خواهیم به این مکان سروسامان دهیم. از سوی دیگر کرونا باعث شد ۳ ماه بازسازی خانه طول بکشد. به طوری که ما مجبور شدیم اغلب کار‌های آنجا را خودمان انجام دهیم.
او یادآور می‌شود: با آنکه ما قبل از کرونا این خانه را گرفتیم، ولی با شیوع این بیماری پا پس نکشیدیم، راهمان را ادامه دادیم و در این مسیر دوستانمان نیز به ما کمک کردند. حتی پیگیری کردیم تا شهرداری جلوی خانه را آسفالت کند. در واقع یک مدل سازندگی را تجربه کردیم.
یوسفی درباره کسب درآمد از این مکان نیز توضیح می‌دهد: ما دوست داریم بیشتر از ایده‌هایمان کسب درآمد کنیم تا از منوی عجیب یا گران. در این بین هر دو یک چیز را باور داریم اینکه خدمات فرهنگی نباید رایگان باشد. جلسات ما یک ورودی مختصر دارد و اگر کسی می‌خواهد در آن‌ها شرکت کند باید هزینه اندکی بپردازد. چون ما نیز زمان گذاشتیم و هزینه کردیم و با آدم‌های مختلفی که دانش و سواد آن حوزه مطالعاتی را دارند حرف زدیم و دعوتشان کردیم تا خودشان برگزار‌کننده جلسات باشند پس طبیعی است که درآمد هم کسب کنیم. همچنین دوست داریم تا دو سال دیگر کارمان را توسعه دهیم و جای بهتری را اجاره کنیم تا آدم‌های بیشتری بتوانند در جلسات فرهنگی، ادبی شرکت کنند.
زهیر قدسی و الهام یوسفی در پایان از ایده‌های خودشان می‌گویند اینکه تا الان بیش از ده سرویس مطالعاتی در خانه تجربه راه‌اندازی شده که مسئولیت هر کدام را یک نفر که دانش آن رشته را داشته به عهده گرفته و به زودی جلسات تشکیل می‌شود. از این سرویس‌ها «خوانش متون کهن فارسی»، «نمایشنامه خوانی»، «داستانخوانی نوجوانان»، «باشگاه علم»، «داستانخوانی به زبان انگلیسی»، «اندیشه و تاریخ» و «باشگاه هنر» و... را می‌توان نام برد.