با مشاهده برخی پرونده‌های قضایی در کلانتری‌ها یا دادسرا‌ها درمی یابیم که علت اصلی نزاع، درگیری و قتل افشای عکس خصوصی یا اسکرین شات چت و پیامک‌های یکی از طرفین دعوا یا حتی تهدید به انتشار این موارد و ترس از بی آبرویی بوده است.
فرناز محمدیان|کارشناس ارشد حقوق خصوصی/ شهرآرانیوز - اگرچه امروزه توسعه و علاقه مندی به سرعت و پیشرفت باعث استفاده روزافزون مردم از فناوری شده است، برخی مسائل و مشکلات نیز به همراه داشته است. همین مسئله سبب شده است قانون گذار قواعد و قوانین مشخصی برای حفظ حریم خصوصی افراد و جلوگیری از هر گونه اختلال در جامعه وضع کند.
با مشاهده برخی پرونده‌های قضایی در کلانتری‌ها یا دادسرا‌ها درمی یابیم که علت اصلی نزاع، درگیری و قتل افشای عکس خصوصی یا چت و پیامک‌های یکی از طرفین دعوا یا حتی تهدید به انتشار این موارد و ترس از بی آبرویی بوده است.
افشای حریم خصوصی افراد جرم است
ابتدا لازم است بدانیم اسکرین شات گرفتن به خودی خود خلاف قانون نیست بلکه انتشار آن با اهداف سوء خلاف محسوب می‌شود. بر اساس قانون مجازات اسلامی و قانون احترام به آزادی‌های مشروع و حفظ حقوق شهروندی، نه تنها انتشار اسرار خصوصی از طریق اسکرین شات از چت خصوصی جرم است بلکه تهدید به انتشار اسکرین شات آن نیز جرم است.
مطابق ماده ۱۶ قانون جرایم رایانه ای، انتشار اسکرین شات جرم است. هر کس به وسیله سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی، فیلم یا صدا یا تصویر دیگری را تغییر دهد یا تحریف کند و سپس آن را منتشر یا با آگاهی به تغییر یا تحریف منتشر کند، به صورتی که عرفا موجب هتک حیثیت او شود، مرتکب جرم شده است. علاوه بر این، اگر تغییر یا تحریف به صورت مستهجن باشد، مرتکب به حداکثر مجازات محکوم خواهد شد.
مصادیق مواردی که انتشار آن جرم انگاری شده باشد صراحتا در قانون مشخص نشده است، اما طبق بند ۸ ماده واحده قانون احترام به آزادی‌های مشروع و حفظ حقوق شهروندی، انتشار نامه، عکس، نوشته و فیلم خصوصی از مصادیق بارز آن است.
مجازات مرتکبان چیست؟
مطابق ماده ۱۶ قانون جرایم رایانه ای، هرکس به وسیله سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی، فیلم یا صوت یا تصویر دیگری را تغییر دهد یا تحریف کند و آن را منتشر یا با علم به تغییر یا تحریف منتشر کند، به نحوی که عرفا موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از ۹۱ روز تا ۲ سال یا جزای نقدی از ۵ میلیون ریال تا ۴۰ میلیون ریال یا به هردو مجازات محکوم خواهد شد. بر اساس ماده ۱۷ همین قانون نیز انتشار صوت یا تصویر یا فیلم خانوادگی با سامانه‌های رایانه‌ای یا تغییر یا تحریف در آن مشمول مجازات است.
بر اساس ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی نیز هر گاه کسی دیگری را به هر نحو به قتل یا ضرر‌های نفسی یا شرفی یا مالی یا افشای سری نسبت به خود یا بستگان او تهدید نماید، اعم از اینکه به این واسطه تقاضای وجه یا مال یا تقاضای انجام امر یا ترک فعلی را نموده یا ننموده باشد، به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه یا زندان از ۲ ماه تا ۲ سال محکوم خواهد شد.
نحوه پیگیری در مراجع قضایی
افرادی که از طریق اسکرین شات تهدید شده و هدف سوء استفاده قرار گرفته اند میتوانند با مراجعه به دادسرای جرائم رایانه‌ای و مراجع انتظامی، از فردی که از آن‌ها سوء استفاده کرده است شکایت کنند.
باید به این نکته توجه داشت که از آنجا که اسرار خصوصی در قانون ایران به صورت مشخص تعریف نشده و صرفا برخی مصادیق بارز آن مشخص شده است، دادگاه با بهره گیری از نظر کارشناسان، در هر پرونده صحت مدارک را بررسی، و در صورت احراز صحت مدارک، بر اساس آن رأی صادر خواهد کرد.
آیا اسکرین شات سند محسوب می‌شود؟
لازم است بدانیم که به دست آوردن دلیل و مدرک باید به روش‌های قانونی صورت گیرد. در غیر این صورت، ممکن است دادگاه آن دلایل را از شاکی نپذیرد و حتی علیه خود شخص استفاده شود. اطلاعاتی که افراد با هک کردن ایمیل یا حساب کاربری طرف مقابل یا با کار گذاشتن غیرقانونی دستگاه ضبط صدا یا تصویر در محل اقامت، دفتر کار یا خودرو شخص دیگری به دست بیاورند، در دادگاه پذیرفته نخواهد شد؛ بنابراین می‌توان گفت شکایت با استفاده از اسکرین شات معتبر و محکمه پسند نیست، زیرا اسکرین شات سند محسوب نمی‌شود.