نگاهی کوتاه بر حال و روز فرش ایرانی هم‌زمان با روز جهانی صنایع دستی | گسست تاروپود

به گزارش شهرآرانیوز؛ در طول تاریخ، فرش دستباف ایرانی، نماد هنر، اصالت و هویت فرهنگی این سرزمین، زینت‌بخش کاخ‌های زرق‌وبرق‌دار سراسر جهان محسوب می‌شود. از کتابخانه سازمان ملل در ژنو و سالن جلسات پاپ فرانسیس گرفته تا خود کاخ سفید. قالی ایرانی، نه‌فقط یک کالای صادراتی، بلکه شناسنامه‌ای از ذوق، صبر و خلاقیت مردمانی به شمار می‌رود که با دستان زحمتکش خود، تاریخ را بر دار قالی می‌بافند، اما حالا این میراث چند هزار ساله که جهانیان ما را با آن می‌شناسند، با سرعتی نگران‌کننده، در حال فراموشی است و به مرور به حاشیه رانده می‌شود.

از اوج تا سقوط، یک روایت آماری

در دهه‌۷۰ خورشیدی، صادرات فرش ایران به ۲ میلیارد دلار در سال می‌رسید. عددی که ۴۴‌درصد از کل صادرات غیرنفتی کشور را تشکیل می‌داد. امروز اما، این رقم به کمتر از ۵۰ میلیون دلار در سال رسیده‌است. افت تکان‌دهنده و نگران‌کننده کالایی که هم از منظر اقتصادی یک فاجعه است و هم به لحاظ فرهنگی آژیر خطر را به صدا درمی‌آورد.

تحریم‌ها و بی‌توجهی‌ها

تحریم‌های بین‌المللی بدون تردید آسیب بزرگی به صادرات فرش وارد کرده‌اند و امکان صادر کردن یکی از مرغوب‌ترین کالا‌های جهان از ایران سلب شده است. نکته طعنه‌آمیز و معنادار اما، این است که در تصاویر مختلفی از دیدار‌های رسمی دونالد ترامپ (یکی از مهم‌ترین دمندگان در شیپور تحریم علیه کشورمان) نقشی از فرش ایرانی در کاخ سفید دیده می‌شود.

در ایران اما، آنچه بیش از هر چیز این صنعت را زمین‌گیر کرده، بی‌توجهی داخلی به یکی از مهم‌ترین محصولات صادراتی ملی است. سیاست‌های پرمناقشه‌ای مثل پیمان‌سپاری ارزی، بی‌توجهی به معیشت قالی‌بافان و برنامه‌ریزی نادرست در مسیر حضور در بازار‌های هدف، برخی از عواملی هستند که باعث شده‌اند، نه‌تنها صادرات فرش سقوط کند، بلکه نفس تولیدکنندگان هم به شماره بیفتد.

رقبا خیز برداشته‌اند

بازار جهانی فرش ایستا نیست. کشورهایی، چون هند، چین، پاکستان و حتی ترکیه به سرعت خودشان را تا بن دندان مسلح کرده و آماده ربودن جایگاه ایران، به عنوان مهم‌ترین تولیدکننده فرش اصیل ایرانی در جهان هستند. این کشورها، با شناخت درست از بازار‌های هدف و البته خلاص بودن از شر تحریم، طرح‌های فرش ایرانی را بازتولید می‌کنند و با توسل به روش‌های بازاریابی قدرتمند و حضور فعال در نمایشگاه‌های بین‌المللی، مترصد جازدن خودشان به عنوان صاحب این کالای بااصالت هستند.

دار‌ها را بر دار کردند

فرش ایرانی، امروز روز‌های پررونق خود را تنها در خاطره‌ها می‌بیند. دار‌های قالی یکی پس از دیگری جمع می‌شوند و فرش‌بافان هنرمند از کار دل‌زده یا ناگزیر به ترک شغل و مهاجرت شده‌اند. امروز فرش ایرانی که سال‌ها صدرنشین جدول صادرات فرش جهان بود، تا رده چهارم نزول کرده و با این دست‌فرمان، هیچ بعید نیست که اوضاع از این هم بدتر شود.