«دکترین پیرامونی»، رویکردی پیشگیرانه در مدیریت اراضی حریم شهر

اراضی حریم شهر‌ها به‌طور بالقوه دارای چالش‌ها و ظرفیت‎های نهفته است؛ بنابراین راهبرد‌ها و رویکرد‌ها در مواجهه با مدیریت محدوده پیرامونی شهرها، به‌ویژه در کلان‌شهرها، نیازمند بازنگری است. «دکترین پیرامونی» تقدم توجه استحفاظی حریم بر کالبد است و باید نتیجه گرفت که سرمایه‌گذاری و توجه به این رویکرد، هزینه اداره شهر را به‌طور چشمگیر و معناداری در آینده کاهش خواهد داد.

در دکترین پیرامونی، رویکرد‌ها مبتنی بر پیشگیری و پیش‌دستی و آینده‌نگری تدوین و تعریف می‌شود. تحول در شهر‌ها باید با اولویت حفظ پیرامون تعریف شود تا انحراف از طرح‌های تفصیلی به حداقل برسد و توسعه از پیرامون به کالبد تسری یابد. در این الگو میل و انگیزه اصلاح و بازآفرینی و همسویی با طرح توسعه و تعریض در بافت کالبدی نیز افزایش خواهد یافت. 

در دکترین پیرامونی، اولویت با حفظ اراضی حریم شهرهاست و آینده شهر در نسبت مستقیم با توفیق در حفاظت و حراست از اراضی پیرامونی قرار دارد. این مزیت در اراضی حریم، به‌واسطه ابعاد بزرگ‌مقیاس بودن قطعات و تعریف دسترسی‌ها، این قابلیت را برای مدیریت شهری فراهم می‌کند تا در آینده نیاز‌های متنوع و گوناگون را که در کالبد متراکم شهر امکان بارگزاری ندارد، تأمین کند. 

به معنای دیگر، اگر خللی از حیث تغییر‌ کاربری و تفکیک اراضی در حریم شهر‌ها رخ دهد، بازآفرینی و اصلاح آن مانند بازآفرینی بافت‌های کالبدی داخل شهر‌ها یا غیرممکن و پرهزینه می‌شود یا آ‌ن‌قدر مشمول مرور زمان خواهد شد که به اهداف از‌پیش‌تعیین‌شده نخواهد رسید. به دیگر سخن، دکترین پیرامونی اشاره به فرصتی در اختیار دارد و مسیر توسعه شهر‌ها را از پیرامون و حاشیه به متن و کالبد تسری خواهد بخشید. 

امید آن است که مدیریت شهری در مشهد با‌توجه‌به شرایط اقلیمی، زیست‌بومی، فرهنگی و اجتماعی و جغرافیایی و تاریخی، الگویی مناسب را برای توسعه شهری برگزیند و با برنامه‌ریزی، چشم‌اندازی روشن و تحقق‌پذیر را برای پایتخت معنوی کشور ترسیم کند.