فرزندخوانده کسی است که دیگری (غیر از پدر و مادر واقعی) او را به فرزندی پذیرفته باشد. بر اساس فرزندخواندگی، رابطه خاصی میان فرزندخوانده و پدرخوانده و مادرخوانده به وجود می‌آید.
به گزارش شهرآرانیوز، فرزندخواندگی عبارت است از اعطای سرپرستی کودکان بدون سرپرست شناخته شده تحت سرپرستی سازمان بهزیستی به خانواده‌های متقاضی‌ای که واجد شرایط قانون جاری حمایت از کودکان بی سرپرست باشند.
مطابق قوانین فرزندخواندگی ایران، ۳ دسته از اشخاص به ترتیب اولویت ذکرشده می‌توانند درخواست پذیرش سرپرستی کودکان و نوجوانان را بدهند:
۱- زن و شوهری که بنا به تشخیص پزشک قانونی امکان بچه دار شدن نداشته باشند یا زوجینی که ۵ سال از تاریخ ازدواج آن‌ها گذشته و صاحب فرزند نشده باشند. لازم به ذکر است دست کم یکی از زن یا شوهر باید بیش از ۳۰ سال سن داشته باشد.
۲- دختران و زنان بدون همسر در صورتی که دست کم ۳۰ سال سن داشته باشند می‌توانند به تنهایی تقاضای پذیرش سرپرستی کودکان و نوجوانان را بدهند.
۳- زن و شوهر دارای فرزند که دست کم یکی از آن‌ها بیش از ۳۰ سال سن داشته باشد.
باید یادآور شد دختران و زنان بدون همسر تنها می‌توانند سرپرستی کودکان دختر بالای ۲ سال را برعهده بگیرند و اگر قصد ازدواج داشته باشند، باید مشخصات فرد مورد نظر خود را به دادگاه اعلام کنند تا دادگاه با بررسی پرونده، درباره ادامه سرپرستی یا فسخ آن تصمیم بگیرد.
برای سرپرستان نیز شرایط خاصی حاکم است که باید حتما به آن‌ها توجه شود:
۱- محجور نباشند و بتوانند امور مالی و غیرمالی خود را در کمال صحت عقل انجام دهند.
۲- نداشتن محکومیت کیفری مؤثر
۳- داشتن سلامت جسمی و روانی و توانایی عملی لازم برای نگهداری و تربیت کودکان و نوجوانان تحت سرپرستی و مبتلا نبودن به بیماری‌های واگیر یا صعب العلاج
۴- اعتیاد نداشتن به مواد مخدر، روان گردان و مشروبات الکلی
۵- داشتن صلاحیت اخلاقی
۶- اعتقاد به یکی از ادیان به رسمیت شناخته شده در ایران ۷- داشتن تمکن مالی
از آنجا که متقاضیان سرپرستی موظف اند همه هزینه‌های مربوط به نگهداری و تربیت و تحصیل افراد تحت سرپرستی خود را حتی پس از فوت نیز متحمل شوند، باید خود را در یکی از شرکت‌های بیمه، به نفع کودک یا نوجوان تحت سرپرستی بیمه عمر کنند.
علاوه بر این، به این دلیل که فرزندخوانده از پدرخوانده و مادرخوانده خود ارث نمی‌برد، اصولا سرپرست باید بخشی از اموال و حقوق خود را به کودک تحت سرپرستی منتقل کند. تشخیص مال و میزان آن با دادگاه است، اما معمولا این کار از طریق تملیک تمام یا بخشی از یک ملک به نام کودک انجام می‌پذیرد.
شرایط کودکان
۱- امکان شناخت پدر، مادر و جد (پدربزرگ) پدری آن‌ها وجود نداشته باشد.
۲- هیچ کدام از پدر، مادر یا جد پدری آن‌ها زنده نباشند.
۳- کودکانی که سرپرستی آن‌ها از سوی دادگاه به بهزیستی سپرده شده است و تا ۲ سال بعد از آن پدر، مادر یا جد پدری آنان برای سرپرستی به بهزیستی مراجعه نکرده باشد.۴- پدر، مادر یا جد پدری صلاحیت سرپرستی از کودک را نداشته باشد.
پس از احراز همه شرایط مذکور، خانواده‌ها چند ماه زیر نظر مشاوران قرار می‌گیرند و در صورت موفقیت آمیز بودن نتیجه، حکم فرزندخواندگی دائم صادر خواهد شد.